í i--
; .1 <">•
Í í
564 N 0 0 R D en 0 0 S T
h y , b y z o n d e r k o r t a c l i t e r C C T - ^ f « i , i n ' c a r - j k c n die ik h e b b e g e z i e n , den anderen is
gelegen g c b e r g t e , van d e g eme e n e w e g a f , j gelijk. De Zo n is dan van o u d s by d e i n -
in de S t e c n . r o t z e n , a fbe e ldz e l en van Me n - I di a enf che He i d e n c n a engebeden g ewe c f l : ,
fchen. d i e z e e r v r e e m t g e k i c e d w a r e n . i n o u d | o f G o d is b y hen in h e t a fbe c ldz e l van de
G r i e k s , ofmifTchien R omc i n f c h ge \va e t , zoo , Zo n g c c e r d , gelijk n o c h heden de Na z a t e n
enkcide Be e i d e n , als geheclegefchiedeniiTen j d e z e r Ve l k e n , in Pe r f i cn en I n d o f t a n , we lke ,
o f v c r t o o n i n g e n , veeler Me n f c h e n by mal- | als boven g eme l r , me t de na em van CMtn
k a n d e r , in ba f t e r t l e v e n , v e r b r o k c n e Zui
Gabres z i jn b e k e n t , her V u u r en de
len , Wa t e r - l e i d i n g e n , en Wu l f t e n , or
Zon e e r c n , j a , a e n b i d d e n , z o o h e r u i t e r l i j k
over Di e p t e n en Da l e n te k ö n n e n gaen
f c h y n t ; wa n t zy ecn a k o o s d u u r e n d V u u r
onder ande r e wa s ' e r n o c h een fteene Kapel
o p v S f c h e i d e n e plaetzcn in h u n n eHe i d e n -
t e zien , d i e nu van e enige n a b y gelege'ne f c h c T e m p e l s , als n o c h o n d e r h o u d e n ,
A r m e n i f c h e C h r i f t e n e n w i e r d g c e e r d j d a e r len da e r v o o r z i e h buigen , en b i d d c n d e ,
vcele boven g eme l t e r Le t t e r e n aen wa r e n ' n e d e r knielen ; e d o c h , als me n h u n op
t e z i e n , h e b b e n d e oul inks den Pe r f i f c he . de z e z a k e o n d e r h o u d , of o n d e r v r a e g t ,
H e i d e n c n , di e G o d i n ' t V u u r a e n b i d d c n , [ geven de v e r f t a n d i g f t e v o o r , d a t zy de
" c d i e n t , z o o als diergelijke a e n b i d d i n g e , G o d van Heme l alleen a e n b i d d e n , ma e r
aldaer in fteen wi e r d e v e r t o o n t , d o c h na - | alzoo zy h cm zelve nie t zien , oordeelen
d e r h a n d , v e rmi t s e enig He i l i g Ch r i f t e n ' zulks te mo e t e n d o e n in iets d a t van h e t n
Man , z i e h dae r in op h a d d e g e h o u d e n , u i t g ewe r k t is , v e r k i e z e n d e da e r t o e de
• •• • • . n Zo n of h e t V u u r , dar zy o o r d e e l e n , v a n
alle Sc l i c p z e l e n , of g c f c h a p e n e d i n g e n , h e t
alder n o o t z a k e l i j k f t e en dicn(Hgftc aen d e n
Menfch te z i jn , wa e r ui t Go d e s Alma g c
het befte is t e be i lui t en.
I n d e z e T a r t e r f c h e La n d f t r e k e n , m f -
fchen ^ßraka» en Derbent, vvord een d r a n k
bereid van G e e r s , g e n a e n u Boefu, di e z e er
. . . Go d s d i e n f t g e p l e e g t , van de Ch r i f t e -
nen g e a c h t , en Go d s d i e n f t e l i j k b e z o c h t .
i-
B y we lke g e l e g e n t h e i t ik niet kan af
zijn te me lden , h o e in mi j n h a n d e n z i jn
illen , eenige p l a t t e l a n kwe r p i g e ftukjes
.ijn Z i l v e r , hebbende de l engt e omt r e n t
van een d u i m , dae r een M u n t aen de eene
z y d e o p g e f t emp e l t ftaet, d o c h plat en v i y
v e r f l e t e n , zee r we i n i g v e r h e v e n , z o o , da r fma k e l i j k i s .
d e me e f t e ve r toonz e l s onkenba e r zijn : om- Da e r
t r e n t twe e d u i z e n d ftuks d e z e r v r cmd e
M u n t zijn g e v o n d e n , d i e p o n d e r d ' a e r d e ,
o n h n g s , als d e Ne d e r l a n d f c h e Oo f t - I n d i -
f c h e Ma e t f c lwp p y , een zwa e r Ka f t e c l d e -
d e b o u w e n , o^ Naganapatmm, da e r me n
d e g r o n d f l a g z o u d e leggen : zy wa r en beflotcn
in een Ko o p e r e P o t > da e r de I n -
woonders van oorde e lden aen he t ma e k z e l ,
dat zy twe e d u i z e n d J a e r o n d e r de aerde
h a d d e gelegen , g e n o e g z a em op alie d e z e
I h i k j e s , daer i k ' e r d r i e h o n d e r d van h e b -
be g e z i e n , kan me n duide l i jk he t a f -be e ldzel
van de Zo n , me t z i jne u i t f c h i e t e n d e
ftralen zien ; en behalven d a t , op elk n o c h
eenige a n d e r e b y z o n d e r h e d e n , als Bi o e -
men van ve e l dc rhandc g e d a e n t e , Ge d i e r -
t e n van me n i g e r h a n d e aert , Kr u i d e n ,
Gewalten , o o k na he t f c h y n t We r k - i u i -
gen , t o t o n d e r f c h e i d e n g e b r u i k , o o k E i -
a c h t i g e , d r i e h o e k i g e , v i e r k a n t e , e n k r i n g s -
g e w y z e geda ent en , wa e r van de eigenf
c h a p by my ni e t we l te r amen is. D i t alleen
me i n e ik ui t de z en te mö g e n befluit
e n , da t hi e r me d e b e d u i d wo r d e , h o e
d e Zo n , di e op alle d e z e Mu n t e n ftaet,
den ganfchen Ae r d b o d cm zijn we z e n g e e f t ,
K n i i d e n , Bi o eme n , Gewa iTe n , j a h e t G e -
d i e r t e z c l v e , d o e t l e v e n , cn g e e r e We r k -
tuigen z o n d c r wä rmt e , gebruike l i jk k ö n -
nen z i jn. ,
H e t is b y z o n d e r , da t geene d c z e r ftuk-
-alt we l W y n , ma e r zy is h a r t
en zwa e r , niet aengenaem ten d r a n k . Me n
vind da e r z e k e r Me t a e l in ' t g c b e r g t e , Bolat
g e n a emt , da e r gcwe e r van wo r d g e -
m a e k t , cn k l i n g e n , di e z o o Hjn zijn , da t
men da e r op de p r o e f van 't Go i i d n eme n
kM. D e z e L u i d e n en zijn g a n f c h n i e t n a -
y v e r i g o v e r h u n n e V r o u w e n , ma e r we l de
T a r t e r s van Na g a e y e n L a n d 5 z y zijn we l
d e g r o o t f t e Me n f c h e n dieven di e elders g e -
vonden w o r d e n , d o c h Icven andc r z ins b i n -
nen h u n n e Vl e k k e n , en Pi a e t z en z e e r w t l
g e z e d c n t , z i jn r i e t g i e r i g , en di en zy in
hunne b e f c h e rmi n g nemen , h o u d e n zy
t r o u w ; wa r e n v o o r d e z e n alle He i d e n f c h ,
d o c h hellen nu me e f t na Mahomet, b y -
zonder di e he t naeft aen Pe r z en leggen :
binnen Osmin en Tarku zijn zy g e n o e g -
zaem alle Ma h ome t a e n i c h . De Dr u i v e n
die 'er veel in ' t wi l d waflen , zijn klein ,
en me e f t r o o d , d o c h die aen wo r d e n g e -
q u e e k t , omt r e n t de Hu i z e n , en in T u i -
ncn 5 zijn g r o o t e r , en wo r d e n di e zelden
geperft , ma e r ui t de h a n d gege t cn.
Aidaer wo r d e n Ka r r e n g e b r u i k t , di e
o p twe e r äde r en rollen , zijn klein , k o n -
nende da e r ma e r twe e of d n e Mc n f c h e n o p
zitten . Al s zy te P a e r d ui t r y d c n , h e b -
ben zy altoos d e P y l - k o k e r , en B o o g op
d e r ü g hangen , en t r ekken des n o o t s , alle
ten o o r l o g : zijn rein en zindelijk , z o o in
H u i z e n als Kl e cding. De H a n d - w e r k e n
die
T A R T
die d e z e Me n f c h e n d o e n z i jn we i n i g , e:
fchier geen , als 't ma k e n van Kl e c d i n g
en Panz e r s . Va n Schape w o l , di e da e
v a l t , wo r d ' e r L a k e n g ema e k t , hoewe l de
Wol me e f t bui t ens La n d s wo r d g e v o e r t :
d o c h de Z y d e Stoffen en Katoenen , wo r -
den h u n uit Perficn in ma n g e l i n g v a n Me n -
fchen gebragt , wa n t Z y d e of ß o om-wo l ,
word da e r niet geteelr. H e t G e l d da t aidaer
g a e t , is Pe r i i a enf ch , h o ewe l me n ' e r
z o m t y d s Du i t f c h e Ry k s d a e l d e r s en D u k a -
ten v i n d . De Ma n n e n liebben g e n o e g z a e m
geen oe f ening , als me t P y l , Bo o g , en
Lans : Wi l d wo r d da e r veel gevangen ,
byzonder z eke r aert van Bo k k e n , Gemfii
genaemt , di e hen t o t f p y s v e r f t r e k t j me i
v i n d ' e r i n ' twi l d k l e i n e Be e r e n , o o k St e envoflen
me t g r a e uw haair. De d r a g t
' t g eme e n e V o l k , is Scha eps -ve l l en, di e
z y i n ' t ve chten verkeert aen t r ekken , het
a c h t e r f t e v o o r , de r geda ent e d a t los v o o r
d e b o r f t h a n g e n , en zulks , op d a t de
vyandlijke ge f chot en e P y l e n , da e r op af
zullen ftuiten. Vlas i s ' e r niet. De Me n -
fchen die we i n i g van de Z e e , cn in ' t g e -
bergte wo o n e n , z i jn de f c h o o n f t e ; vecle
onder hen k ö n n e n plat T ü r k s Le z e n en
Schryven.
D e Pe r z en o n d e r h o u d e n de z e Vo l k e n ,
met J a e r h j k e ge f chenke n j om te hinde r en,
dat z y geen invallen d o e n ; en g e l i j k z y ve e -
le Me n f c h e n t o t Slaven ma k e n , van d e n
geenen die z y van d eNa b u u r e n ftelen, zoo
en h e b b e n zy in h u n e igen L a n d , van eigen
Vo l k , geene Slaven , h o ewe l veele
hunner Ingc z e t enen b u i t e n ' s L a n d s , b y -
zonder in Pe r f i en en T u r k e y e wo r d e n v e r -
k o f t . Me n vind da e r ve e ide rhande Ap -
pelen cn P e e r e n , o o k Qu e - p e e r e n , M o -
rellen. Ga n z e n , en Le n d e n , d i e 'er veel
z i j n . eeten zy n i e t , o o k geen R u n d of
Oifen-vlecfch , d o c h Sc h a p e n - v l e e f c h , en
H o e n d e r e n , is h u n n e be f t e en raeefte f p y s :
V i f c h is ' e r ove rvloedig in de Ze e , d o c h
achten d i e n i e t , en wo r d alleen by de g e -
ringfte Me n f c h e n g e n u t t i g t .
H e t Schapen-vl e e f ch we t e n z y te d r o o -
gen j z o n d e r Zo n , en z o o te bewa r en.
Van De c g we t e n zy Koekcn te bereiden ,
d i e mer Ho e n d e r - v l e e f c h in p o t t e n g e fmo o r t
worden , en z o o me t ftokjes a e n g e v a t , en
gegetcn , we lke f p y s z y Ch^^goe n o eme n :
het z o p daer van va t t en z y me t he t vet ,
want daer veel Schape -ve t by wo r d gedaen,
in een nap , cn d r i n k e n t .
D e Ci r k a f f c h e Vo r f t Boelaet, di e niet
ver van Terki z i e h o p h o u d , en h u n n e
T z a e r f c h e Ma j e f t e i t e r k e n d , is Ma h o -
metaenfch , d o c h zijn Vo l k me e f t He i -
denfeh.
Zeker mi j n e bekende Vr i e n d , he e f t my
A R Y E. yöy
verhaelt, d a t h y by P r i n s Soelaei t e r ma e l -
t y d w a s , di e een gehec l S c h a e p , d a t t u f -
fchen twe e v u u r e n gebr aden wa s , o p d i f c h -
te ; h e t wa s me t R y s en j o n g e Ho e n d e r s
gevult. De v r y e L u i d e n eeten g o e d w i t
B r o o d , Me l k , B o t e r , en veele k o k e r y e n .
van r o o d , g e e l , en blaeuw t o e g ema c k t e
R y s , dae r Gewi r t s in g eme n g t w o r d ; ja
z y we t e n de R y s op we l twi n t i g v e r f c h e i -
d e wy z e n te bereiden : z i t t en op de vl oe r
neder t e r Ma e l t y d , en we t e n van g e e n
doeken of Ta f eWa k e n s te g e b r u i k e n , ma e r
waffchen v o o r en na de Ma e l t y d de h a n -
.den : de W y n di e da e r me e f t r o o d i s , z i j n
z y g ewo o n uit Schalen te f c h e n k e n .
^bak. is een f p y s van Sc h a p e n - v l e e f c h ,
geklopt , en aen r i cmen g e f n c d e n , g e b r a -
den , en bevr even me t Pe p e r en Z o u t : di e
gebruiken z y , wanne e r g e n c g e n t h e i t om
in d r a n k z i e h vrolijk te ma k e n , h e b b e n ,
want ander zins zy h im vleefch a l z o e t , z o n -
der veel Z o u t , Pe p e r . of eenige z u u r i g -
heit eeten , behalven d a t z i e h by g e b r a d e n
vleefch , van BerberiiTen b e d i e n e n .
D e Ri v i e r e n d i e u i t d e z e T a r t e r f c h e
Landftreken in de Ka f p i f c h e Z e e ftorten ,
zijn me e f t alle fnel l o o p e n t , de g r o n d e n
ftcenig, en daer in we i n i g V i i c h , h o ewe l
de Ctir, d i e d o o r Pe r f i en längs de g r e n z e n
van d e z e T a r t e r f c h e L a n d s d o uwe n in Ze e
f c h i e t , Salm en Sn o e k uit l eve r t .
Aen de Oe v e r s de r Ka f p i f c h e Z e e , v o o r
deze T a r t c r f c h e P r i n s d omme n , wa f t zwa e r
B a m b o e s - r i e t , z o o d i k als een a rm , dac
tot ftangen aen Sieden , en Wa g e n s w o r d
;ebruikt. D e g r o n d , v o o r n a em d i c h t aen
le Ze e , is dae r z i l t i g , cn veele La n d e n in
d e Na b u u r f c h a p , zijn des mo r g e n s als me t
ecn Z o u t o v e r t o g e n , 't geen de D o u w i s ,
welke o n t f a n g e n d e van de zileigheit de s
g r o n d s , een z o u t a c h t i g e wi t t e ftoffe , di e
aen de Kr u i d e n e n ' t Gr a s h a n g t , v e r ä n -
dert j cn d o o r de Z o n we d e r w o r d ve r -
jaegr.
I n de Ze e omt r e n t T ^ r ^ « , v a n g t me n
V i f c h , Sevroegi g e n a emt , gelijk aidaer ,
en omt r e n t ^ ¡ h . t k a n , veel S t c u r , St e r -
letten , en Be loegen Valien.
D e Tark^fche T a r t e r s h e b b e n h u n n e B e -
graef-plaetzen evcn eens als de Pe r f i anen î
men gr a c f t ecn di epen k u i l , en als d a n
word een wul f z e l u i r g e h o l t , de kuil we d e r ,
met aerde g e v u l t , en me t fteenen o p g e -
hoogt.
D e V r o u w e n in Tarkt* zi jn de b e f t e
H u i s h o a f t e r s in d e z e g ewe f t e n , zy b e w a -
ren de Sl e u t e l s , en h e b b e n 't g e z a g o v e r
het ge z in , zijn f p r a e k z a em . en o n t b o n -
den.
Een Ci r k a f f c h e V o r f t , t u f f c h e n d e S t a d
Ttrki en TArku , we i n i g te L a n d ewa e i t s ,
B b b b 3 en