8 7 1 N O O R D
in mijre Reizen , als ik in veelejaren in
Peking nicc docn konde ; toen ik bcgonde
Tarcerfche Tacl een weinig te verftacn,
en gcbroken tc fprcken, hebbe ik my daer
door getrokken , in de gonft van vecl
Grootcn der Tarcers; en of ik al niet zecr
crvarc-n ben in de Sinefche T a e l , hebbe
ecluer Tolk moeten zijn van dcSincfciie
Gezanten, en moeten vertalen wac'er gehandeid
wierd met de Moskovi ter s, acr
welke ik in'c Latyn zeide , wac die vooi
oiid«- fragten in't Sineefch en Tar c e r s , en een
iViieidsne andcr heefc zieh vergenoegc on
gendcel te doen , en zeide aen onze Ge -
je Biicf zancen, het geene de Moskoviters zciden
I i« Latyn : eindelijk , zy fclieenen
hteTciKet ' "
' 'de Vrede is Code zy gelooJt, wel gelukt;
en geilooten : 00k hebben w y niec weinig
daer toe bygebragt ; wy weten dat den
Keizer van Sina niet nalaten zal , om on<
nieer en meer te achten, en dac deze eenige
dienfl genoeg i s , om ons voor aky d
nooi.iig in Sina tc maken , en dat zy ons
niet licht uit hec R y k zenden zullen, het
mag 00k zijn waerom het w i l , zoo lang
de Sinezen mcc de Moskoviters Nabuuren
zullen zijn.
W y zijn hier omtrent drie honderd en
v y f t i g Franfche mylen van Pek.i»i, en
zijn negen en veertig dagen onder wegen
geweeft ; 't is een weinig mecr als een
Macnd dat wy hier zijn : wy hebben
hier twee kleine Le g e r s , die het gevolg
van onze Gezanten uitmakcn , hec eene
is met ons over Land gekomen , en het
andere te Wa t e r tegens de ftroom van
een Rivier in Ta r t a r y e , Sugahen Oula
gebeten , dar zoo veel te zeggen is als
de Zwar te Vloet , die Over de zeven
• Ftwrcheliondcrd mylen * loopt van het Werten
"•y''"- na het OoiVcn , dragende alderwegen
groote Vaertuigen , en valc eindelijk in
de Orientaelfche Zce , regen over de
Noorder zyde van J^pa», of een weinig
hooge r : en alzoo de Tarters hare
grootsheit toonen , en hacr deftighi
de veelheits des V o l k s , van Paerden en
Kamelen , en dat men op zoo een lange
Reize van omtrent v i e r o f v y f Maenden
onmogclijk zoo veel Spyze mede voeren
kan in zoo een wocil: Land , en ook geen
hulp is te wachten , moetmen noodiglijk
met zieh voerenovervloedig Linnen, T a -
bak , en The e , die men aen de Tarters
legen Of len en Schapen verruild : die
met ODS waren , zijn meer dan op acht of
negen duizend Menfchcn te rekencn, onder
welke maer drie duizend Zoldaten zijn
gewetft , en omtrent honderd en v y f t i g
Mandaryns, de reft is niets dan dienfle
n O O S T
Volk, by de vyftien duizend Paerden, en
omtrent drie duizend Kamelen , honderd
groote Vaertuigen, en by de v y f t i g . doch
meeft kleine Veld-ftukken. De Moskovi -
ters (guarnen ook met een reddijke groote
fleep cn toef t c l , deftiger als de onze in
haerlManichap, Klceding, Trompet tcn,
enz. maer hatr gevolg was zonder vergelijking
minder van Volk als de onze.
In drie of vier dagcn zuilen wy wederom
na Peking vertrckken , daer ik hoope
dat wy in Wyn-maend zullen acnkomen:
onze Gezanten zullen ondcrling morgen of
overmorgen de Artykelen van de Vrede
bezweeren in de Ruf fche Ke r k e , aen den
Aitaer , voor het Bceld Chr i f t i , op den
Kruize , neniende tot getuigen den Codt
der Chiirtenen, van deget rouwhei t , mec
welke zy zullen onderhouden deze Ar t y -
kelender Vr ede , daer toe zy hare voJmagc
hebben betoom: en dit alles op de begeerte
van den Sincfchen Ke i z e r , die om hec
ontzag, endeaenklevingwelk hy z e id , dac
wy wt o n s Geloofhebbcn. begeerd heefc
dac in de Name Godrs zoude gezwooren
worden , op dat de Moskoviiers onverbreekelijker
zullen houden de Ar t y kde n
van de Vr ede , als zy die gezwooren heb,
ben voor hären Godt: ziet daer 'r geene
ik nieende dat U E. niet qualijk zoude
nemen . dat ik hec fchryve uit het midden
van de Woe f l yne , en door zoo een
ongewoone weg , uit het Veid niet verre
van Nipeheu, in hec Groote Tar tar y e , op
het Land den Grootcn Tzac r van
Moskovien
Den fweedea vi
MA<r,d, in-
nHcrf,.
I i 85 .
U E. Onderdanigften
en gehoorzaemfteii
Dienaer,
V O L G T
Een kone aeniek,eninie , genomen uit ackere
Dag-lyji , van voorgndkne i.aken in Peking
, hy z.eker bediende der Roomfche
Ceefielijken aldaer, gehenden, over de verßhillen
lujfche» Rusland , en Sina.
DEn v y f en twintigflen van Sprokkcl
maend, des Jaers zeftien honderd
Zeven en tacheiuig , waren
van v y f honderd en vier en zeftig gevangene
Moskoviters , noch drie honderd
binnen Peking in 'c leven , daer de Keizer
een wakend oog op deed houden.
Den
T A R T
Den tweede van Lente-maend , wierd
van "t Ho f een Zende-boode na de Mos-
Icovifche Gcznnc afgevaerdigd , die met
twee duizend Man tot in de Stad Seling.
A R Y E. 8 7 3
woonen, zaeyen meeft alderhande Kooren
en R y s , en waft aldaer alles zeer overvloedig
, hebben ook veel Vc e , daer in
hare meefte Ry kdom beftaet; andere die
de Grenzen van Tartarye was geko- j tulTchen het gebergte leven by
het jagen van wilde Dieren , als Beeren ,
Herten, T y g e r s , Vof f en, Wo l v en, Zabels,
enz. haer geweer beftaet in Py l en
Hoog , Zabel en Lancen : die in de Steden
leven vreedzaem, maer het Veld-vol k
hebben onder malkander groote oorlogen,
want als een Taifiha , of Vor f t komc te
fterven , en veel Kinderen na laet , die
op
men , om te vernemen, wat met ¿v^v
vecl Volk wilde zeggen, en wat zijn aenbrengen
zoudcn zijn.
De voorfchreve Gezant dede een Brief
aen de gevangene Moskoviters overleveren
, waer in haer hoope g a f , dat hare
verloffinge wel mogte volgen.
Den derden van Lente-maend wierd,
uit het Veld- leger, leggende op de Gren- verdeeien zieh dan onder elkander.
zen van Tar tar y e , een Konink in hechte-'hec meefte en beftc dee! na haer Vaders
nifle gebragt , die met al zijn Volk tot d e ' dood te krygen ,vechten zy dan geweldig
Moskoviters wilde overloopen. j onder malkander , by de welke zieh dati
Den zeventiende van Bloey-maend was | andere cot hulp vocgen, cn alzoo zeer bloetydinge
gekomen, dac de Moskovi ter s 'dige oorlogen daer door veroorzaekc wor -
zich by hoopen op de Grenzen van Ta r - den ; en du is cene wonderüjke voortarye
lieten z ien, en "c gevolg van de Mos.
kovifche Gezanc tot op v y f duizend aei
was gegroeid, "t geen den Keizer zieh dede
Wapenen. Dus ver deze körte aentekening.
Wat my van een ander Heer uit Mosden
die
zienigheic van Godt Almagt ig , want deze
Volkeren onder een Hoof t z i jnde, zoudcn
de ganfche Waereld , by wy s van
fprcken , können afloopen , want het is
: een fterk cn vaft V o l k , die ik ook de befte
Ruicers in Aßn achc ce zijn , want in een
koH Word ver f tendigt , van de Volken , 1 treffen zoo fchieten ze eerft uit Boogerl
niet wy t van de Sinefche Muur gelegen , ' met groote Pylen , daer van het yzer wel
aen de volgende Br i e f , die uit de mond'dr ie vinger breet i s , en zeer f cherp, daer
. ...1 den geenen , welke boven opgemehe
Veld-togc tegen de Sinezen . onder de
Moskoviten hebben bygewoont , is opgefchreven
, mag hier onder worden gezien.
WelEdelegeßrengeHetri
Aengaende 't geen U E. tot vermeerdering
van kennis hebt gelieven te wecen
op Vellen ze hier Lancen, en met een vol -
len ren , als een Paerd loopen kan , vallen
z y op den vyand aen , met zoo een wanhoopelijke
áouthei t . dac honderd zullen
tegen duizend Cr imfche Tartaren aengaen
, en die verjagen: hare Godsdienft
zoo wel van de eene als anderen , is meeft
als dat van de Sinezen , zijn Heidenen ¿
en Afgoden dienaers : het is meeft een
gezonc Vo l k , want leven zeer matelijk, en
eenige Volkeren niet wy t van de Si- ,zijn met weinig te vreden , dat hen alzoo
nefche Muur gelegen , daer op zal berich- • lange doet in gezoncheit leven : of aen de
ten , zoo veel ik uit den geenen , welke | mond van de grooce Rivier Amur eenige
van die geweften , alhier voorlede Wi n - , Eilanden zijn , können zv geen eigentÜjk
ter zijn aengckomen, heb verftaen , als
B y de Sinefche Groote Muur zijn
-fcheide Volkeren , als Moegalt
befcheid geven , alleen iiebben zoo veel
van de Sinezen verftaen, dat daer niet w y t
vandacn, op groote Eilanden, eengrooc
R y k i s , diens Volk goede Zoldaten zijn,
Tmgoefinj eenige daer van zijn den Si-! en Vuur-roers gebruiken , hec welke zy
neefchonderdanig, en andere leven onder jvermeenen , d a t ' t j^''/''"'z^l zijn , en na
hare Vorften , die in magc onderfchei-! a l l e waerfchynlijkheit, zoogeloos^ikzujks
delijk zijn , andere zijn hunne Tzaerfche'
Majefteiten onderdanig : eenige die wac
nader aen de Mtiur zijn , leven in Steden,
Dörpen , en Hu i z c n , welke van Leem
gemaekt zijn , na de Sinefche w y s , maer
veel flechter : andere leven in Hutten als
de meefte Moegalen doen , die van Vike n
gemaekt zijn ; haer Kleederen zijn meeft
van Katoen , dat uit Sina k omt , en bereide
Vellen van Dieren , welke zy daer
fchieten : eenige die in Steden en Dörpen
ook : die is''t geene datop U E. believen
van de zelve Reizigers vernomen is.-
Wel Edele Geßrenge
Heer i
Ü Ed . dienftwiiligen
en oormoedigen
Dienaer,
N . N.
V O L G T
Í j
Í
O
m