634 N O O R D
docc , zijn z y gewoon vee] ovcrgcloovige
gebaerten tc maken : zy leggen zieh by
de maft op den buik nedcr , voornacm als
z y eenige hunner Pricftcrs binnen boor d
liebben, die dan de Godsdienf tel i jkcpl ichl
verriebt : zy brüllen dan als een Beer .
B y hun zijn zekerc Pr i c f ter s , in liaer
Tael Ahys, of uibyfen gebeten : deze zijn
blind , en die riet blind i s , zegt men ,
kan in die Or d e geen Priefter wezen : zy
zeggen , tc fpreken mec den Di i i v c l , hären
A f g o d , en gevoelen, dac, als z y ziendc
zijn , onwaerdig zijn mct hem om tc
gaen; dat hy ook zieh , aen ziendc Menfclien
niet en openbaerd: cn gedragen zieh
deze blinden als uic Satans mo n d , of ingevinge,
te voor z eggen, en zegeningen den
Volke tc doen.
Hunne Kerken zijn gevacrcen, Toor ens
ijewys, van houc gcmaekt , hoog omtrent
Irie roeden, min en me e r ; vi e rkant , zonder
deiir daer in ; men kl imt van boven
in, mec een ladder t binnen in di t gcvaerte
ftaet een ftang als een halve g a l g , daer
aen hangen zy Zabelen en rood Laken ,
v/anneer dat können b e k omen , ter eeren
«n OfFer van hunnen A f g o d .
T o t hunne Af g odi f che Priefters o f Papen
kernen z y , by nood van kr ankt e , of
ander ongemak , als tot vraeg-bakcn , om
gcholpen te wo rden: deze dan gaen quanzuis
by den A f g o d tc rade, en maken den
Luiden de eene of andere dwaesheic dict s ;
b y voorbeeld , van om gezont te wo rden,
volgens oor -en oog-getuigenis aen my ge- :
daen, wierd gelaft het befte Paerd te Qachtcn
, in eenen dag al het vleefch met het
jehecle gezin te verreeren , v e l , voeten ,
I hoof t in de Kerk-tooren , den A f g o d
ter eercn, op te hangen, en hem daer door ,
voor haer te bidden.
Volgens berichc aen my gedaen , van
zeker geloofwaerdig Rei z iger , we lke die
gcwef ten heeft gezien.
Zoo zijn de Oßakh» Heidenen , fchoon
z y bekennen , een G o d in den Heme l te
zijn , die alles beftieid , we l k e zy echter
geen eer aen doen , dat men w e e c , macr
wel aen hunne gemaekte Af g odcn , van
hout of leem , veelderleier gedaente en geftalte;
welke onder hun van vermögen zijn,
trekken deze Af g o d cn beeiden, o f P o p -
pen, Zydene Klcderen cn Rokken aen, na
den aert der Ruflifche^ Jufferen , vermangclcnde
z y ten dien einde , z omt yds oude
kledercn van de Buitcn-landers; een icder
heeft dicrgclijke Afgoden-bc e ld , Saita» ,
SMank.il-. of gennemt , milTchicn
een ontleende nacm van de RulTchcn , om
dat de zelve, alzulke Af g oden z i endc , gezegt
mögen hebben , de zelve den Dui v e l
cn O O S T
if Satan te zijn , in zijn T e n t , H u t , of
Wooning, we lkcTent env anBc rkcn-hout c
planken en takken tc zamen gezet of gemaekt,
en van zei iuwenderRen-di c renacn
malkander gcnacit zijn 5 be z yden den A f -
id hangt een vlok Menf chcn , of Paerde
en een houtc kop o f bak , waer in
z y dagelijks voor deze Beeiden fpy z e in
brengcn, 'c geen gemeenlijk Me l k - b r y i s ,
ja met een lepel ziilks in de onbeweegl i jke
monden plaetzen , daer het dan u i c , en
b y , längs het l i j f ncdcr loopt , ' t g e enme -
de by de 7ttngoefen wo rd geplcegt : als z y
dan deze Beeiden aenbidden , of cerc aen
doen, ftaen zy recht o v e r e n d , en buigen
het hoof t voorwaerts nede r , en om h o o g ,
zonder de rüg het minf te te buigen , piepende
, of gevende een g e l u i t , gel i jk als
men een Ho n d l o k t : eerens halve behangen
zommige deze Af g o d cn mec Zabelen,
en zwar te Vo f l c vellen.
Die Vo l k en zien ge enNabloed i n ' c h u -
welijk aen , zoo dac de Broeder gczegc
word, de Z d t e r tot c e nVr o uw te nemen:
als een Bloedvriend fterft , fchreyen zy
eenige dagen achter een , zonder ophouden
, zittende met gcdekte hoofden op de
knien , in de Tent en, alswanneerzc z i e h
niet zien laten. He t is een arm V o l k , wo -
nende zeer fleclu in hi inneTenten o f H u t -
tenj indien z y niet zooov e r lui wa r en, z o o
konden zy zieh def t ig onderhouden, wanc
in de geweften aen de Oby , daer z y z i e h
mede onthoudcn,val t f choonePel c c ry, behalven
heerlijke en ovcrvloedige V i f c h ,
byzonder Sc eur , Snoek, Sterlet , Mu e h u r ,
en andere Vi f l chen : men koopt van hen
twintig groote Steuren voor dewaerdevan
drie ftuivcrs aen Tabak ; zy zijn zoo achteloos,
ennalat ig, dat qualijk zoo veel te
zamen brengen , als tot nootdrufc by de
Winter van doen hebben j als z y op reis
zijn , byzonder ter Vi f ch-vangH: , eeten
z y Bloem-knoppen j zy zijn middelmat i g
van gcftalte , niet hoog van i lal , mceftendecl
blond en ros van haairen, fterk ten arbeid
, lelijk en breet van aengezicht , en
ncus, niet geneigt tot oorlog , of wapen,
Boog en P y l is hun g ewe e r , om wi lde
Dieren te fchieten , hoewel niet al te nec
in 't mikken , of doel fchieten zijn : hare
kleding beftaec ui t Vi f ch-vc l len, voornaera
van Steur en Quabbcn, die z y wetcn t ebe -
rciden, dragende zeer we ini g e , cn zelden
W o l l e en Linne kledercn , de hoozen en
brocken zijn van een ftuk , daer zy een
weide, doch körte rok over dragcn, wel -
ke boven een kap h e e f t , die z y als hec regent,
o v e r ' t hoof t t rekken; def choene n
zijn zoo we l als de kledercn van Vi f ch-
V e l l e n , cn aen de hoozenvaf tgenaei t j doch
z y
T A R T
z y zijn niet dicht , waerom deze Luiden
fteeds met natte voeten gaen ; zy können
de koudc zeer vcrdragen, doch albhet zwa- :
rc Winters zijn , zoo trekken zy over de
gemelte kleding , noch een rok aen , van
diergdijke Vi f ch- vdl en, als boven gezegt ,
gcmaekt : zy gaen z omt yds des Wint e r s
ter J a c h t , m de lichte klederen , boven
eenoemt , die niet gevocdcrc zsjn , hebbende
de borft open , daer o p v e r h t e n d e ,
dat zy zieh haeftig können verwarmen op
de Y s , ofSleep- fchocnen ; zoo zy c c k c r
onder we eg van een zwaren Vor f t , en
Sneeuw overvallen worden , gelijk hec te
dier plaetze op de Ob;i ongeloovdi jk hart
z omt y ds v r i e f t , zoo trekken zy ui t vertwyfehheit
, dikmael hären rok van 'c lijf,
en werpen zieh zoo nakent in het diepft
van de Sne euw, en vervriezen als v r ywi l -
lig dood , zy ontblooten zieh dan d u s ,
om te eerder zonder veel pyn , ten einde
des levens te geraken.
Het meefte vcrmaek der Mannen, bcftact
in de Beerc-jacht , waer toe hunner
veele te zamen k omen, mec geen ander geweer
voorzien , als van een fcherp y z c r ,
gelijk een grooc Me s , dat aen een ftok
fteckt 5 wanneer zy dan het Dier geveld
hebben , hakkcn z y hem het hoof t a f , en
zctten het zc-Ive ergcns op een B o om, loopcnde
daer dan rondiom, en doen het alle
eere aen , daer na fpringen zy rondsom
hec doodc lichaem van den Beer , herhalende
dikmael deze klachten , als vragcndc,
wie heeft u dood geflagen? wie hccft
u het hoof t af gekapt \ daer op z y zieh
zelven dan antwoorden, c enRu f i l f chcBy l ,
wie heeft u den buik op gcfneden ? cen
Mes d,ic de Rui f cn gcmaekt hebben, enz.
in 't kort , zy oordcclen zieh zelven onfchuldig
aen hec verilaen van den Beer.
Men vindonder deze Luiden noch eenige
Opper -hoofden, voorgangcrs, ofkleine
Vorften, gefprootenuit deoude eigen Stammen,
die het Land hebben bczeten , waer
van 'er eene voor cwce Jacr noch by "t Icven
wa s , genaemt Kneska Kurßi Mugamck,
die omtrent over de honderd Hutten
hec gezag voerde ; "c was een be.
minner van Taba k en Br andewyn , welke
hy met de Rei z iger s , tegen Vi f c h vermangelde
, zijne Te n t e is van Berkc-baft
gemàekt j een oog-gctuige heeft my verhaelc,
dat hy daer in, by hem v o n d , vier
zijner Wy v c n , twce oude , en twee jonge
, een der jongfte was gekleed met een
Ruifche Lakenfche R o k , behangen , zoo
om den hal s , midde l , als in de vlechten,
van alderhande glaze Koraclen , de tuiten
hongen te weder z ydc ov e rde f chouwde r s
neder, in de ooren liad z y groote r ingen,
A R Y E.
van draed-werk, daerKoraelen aen hongen;
cen van hen bood aen gemelte Rei z iger , om
te nuttigen , ( d i emy ziilks heeft verhaeld. )
een K o p o( Bak van Berke-baft tc zamen
gcnacit, daer gecl Steuren vct in was.
Men zag in deze Vor f lel i jke Te n t geen
Huis-raed , als eenige Wi e g e n , gcl i j k
Kaifenvan Bcrkcn-hout tc zamen genaei t ,
daer in fchacfzel van hout l a g , 't geen hen
voorbeddedient, en is da tbykans zooz a chc
als veeren : deze Wi e g en ofSlaep-plaetzen
ilaen rondsom het v u u r , dac in 't middcn
van de T e n c , aengeftooken w o r d : de Kinderen
leggen z y daer inganfchnaekc; noch
vond men daer een Koope r e Xetel : men
ziec ook wel by hen Poccen van Bc rkenhouc,
uitgeholt , of van de bafl; te zamen
genaeit, waer mede z y boven koolen, zonder
vlam , Spys weten gaer tc kooken.
Zoo wel Mannen a l sVr ouwcn, zi jnzeer
genegen tot T a b a k , cn in plaets van aerde
Pypen , gebruikcn zy een k e t e lui t f t e e n
gefncden, waer in zeker Rice Reken, ook
wel Pypen van h o u c , daer zy den rook
door zui g en, en können z y , nemende wac
water in de mond, in twee of drie haclen,
cen geheele P y p of Ke t e l leeg zuigen , de
rook haelen z y binnen in' t l i j f , 't geen by
hen zoodanigen kracht h e e f t , dat z y di k -
mael ter Ae rde , als dood neder vailen, en
van zieh zelven z i jn, wel een halfuurlang«
hebbende de oogen verdraeit, bevende aen
banden en voeten , mec fchuimende monden.
De zommige onder hen , wecen o o k
de rook weder ter keele uit te doen dampen,
die dan zoo zeer dronken niet en zijn
als die geene , waer boven van is g eme l t :
z y drinken den rook te gcüjk met het wa -
ter in 't l i j f ; die verwekc voornaem des
Morgens als zy den eerften P y p zui g en,
duizcling , cn fchynen daer van achccr
over fiortende , de vallende ziekce te hebben.
Al s zy Taba k ontbreken, ver fchrapen
zy de houte Tabaks -pypcn , en doen
dat f chraepz e l , daer eenige Tabaks luchc
in getrokken is, in andere Py p en , en zui -
gen dat alzoo. De z e Luiden zijn haefthoofdig
van inborft, en worden lieh tquaed;
z y hebben ganfch geen geheugenis van dingen
die voor haer cyd zijn gcfchied ; können
noch Le z e n , noch Schr y v en; Ak k e r
o f Tuin-bouw is by hen ong e a chc , en
oefenen zieh daer nicc in , of fchoon zy
begeerig zijn Brood cc eeten , 't geen de
Reizigers, of Moskovi ten hun z omt y ds
toebrengcn : hare Vaer tuigen zijn buitcnwaerts
van Berken-houten , te zamen genaeit
, en binnewaercs van dünne hout e
Ribben te zamen g e z c t , lang twe e of drie
vadem , doch maer ruim een eile w y t ,
en können zy z i eh zonder gevae r , z e l f i n
L 1 1 1 a ftorin ' l ' ä
$