IF
Í l :
« H
^iï
888 N 0 0 R D
leven en zwerven mec geflachten l e z a em:
reizen en trekken d o o r ongebaende La n -
d e n , Over Be rg over Da l , zondc r aenzicn
o f ' e r we g e n zijn of niec : zy voeren hare
T e m en op zeer Üclitc ileetjes me d e . H u n
kicederen zijn Becfte-vellen , zeer z a cht
van binnen b e r e i d , daer buitewaerts het
haair noch acn is. Zy flapen op f chae f z t]
van h o u t , da t zeer z a cht is j we rpen h a -
r e kleederen des nachts biiiten de T e n t c n ,
mct den meeften huisraed. De T e n t is
r o n d s om op ftaende fparren gefpannen ,
daer een kuil t o t den haerc t emi d d e n inis.
Me e f tde e l s zijn zy p!ac van a e n z i c h t , en
leelijk : hebben weinig of geen ba e rd;
zwart haair , da t lang t o t de ooren toe
dragen. H e t vleefch acn haer l y f is zeer
h a r d , en b y k a n s onbuigz a em , z o o als ik
zelve by tafting h e b b e ondcrftaen en befpeurd.
De Vroi iwen doen al hec huis-cn
ander we r k ; de Ma n n e n niet als J agen ,
en VilTchen : geven v o o r , d a t , als zy
werken , de banden beevcn , en zy nict
ZOO bequa em zouden zijn hec Wi l d te
treffen mec den P y l ; daerom , h o e veel
geld haer z omc y d s aengebooden wo r d van
Uitlanders om te werken , zijn zy nooit
daer aen te krygen , cn belachen den geenen
di e arbeiden ; zy hebben de k o f t ;
fchoon n o c h zaeyen noch maeyen : hebben
onde r hun geene Slaven, beha lvendi e
over misdaden v e r k o f t wo r d e n . Di e een
moord d o e t , wo r d , na haer g ewo o n t e
met Wy f > Ki n d c r e n , en aDe l^Ja-verwanten
v e r k o i t ; gelijk voor wein ig t y d alzoo
een Samojeedfche Do c h t e r acn een Ui c l a n .
der v e r k o f t w a s , welke in de Chr i f t e l i jke
Go d s d i e n f t wi e rd opgevoed j cn die beleed
: zy f p r a k reeds de Du i t f c h c T a e l ,
was gekleed op zijn Du i t f c h , d o c h evenwel
t o o n d e zieh begeerig van liever wede r
b y haer gelijken in 't wiid te ioopen , als
diis eerlijk g e h e n d e n , gekleed , en gei
p y f t ce worden ; z o o da t de Samojeäe»
tot hec Ch r i f t e h j k G e l o o f , bezwaerlijk
worden gebr agt . In Pe/ßra zijn zy vei
bonden Gyz e l a e r s te Jäten , en zijn de
RiiiTen onde rdanig : inen z e g c , zy een
mael b y opf t ant Petfir» liebben bejegcrd
gehad , daer tegen zy , f c h o o n h e t zelve
maer me t een h ou t e Ve f t i n g gefterkc was,
s konden u i t r e c h t e n , vliedende op hec
cn O O S T
het z a cht f l e Bo n d -we r k van eei
Ï Di e r :
zeer aerdig me t dradcn van Da r
een g e n a e i t , de h o o z e n zijn van gelijken
aerc, d o c h niet gevoederd , of v e r d u b -
b e l t , de voetelingen onder aen de h o o z e n ,
dienen in placcs van fchoenen , d o c h zijn
van he t fterkfte deel des huids g e n i a e k t ,
hemden kennen zy n i e t , en ganfch gcen
Lywaet , dragen mu t z e n , van gcmelce
ftof op 't hoof t , ook dekken he t zelve
met kappen , die aen den r o k , of he t
klecd vall zijn , der voegen als de Mo n -
njks kappen.
Tuilchen de klecdin
V r o u w e n ,
der Vr o uwe n
aerdig op 't o^
gcmaekt, en
kenc z o o m ,
minf l e f chi e r -gewe e r da t zy hoorden. By
flechte v a n g i l , z o o v a n V i f c h , als Wi l d ,
komen zy Pelteryen te verhandeien t o t
Mefeen y tegen Me e l , da t z y uit he t wa -
t e r eeten. De oudf t e i n ' t geflacht is haer
O v e r f t e cn Le idsman.
D e kleeding de r Sumojeden zijn vellen
van Di e r e n , he t ruig na buicen , die gevoederd
zijn me t Do n s van Vo g e l s , o f .
_ de r Mannen en
;een v e r l c h i l , als dac die
an veelderhande lapjes, di e
aen een zijn g e n a e i t , is
lat onder eenig ilechc L a -
indsom gact > dr i e of vier
^ . de r voegen , als de kanten op de
rokken der Vr o uwe n in d e z eLa n d e n wo r -
den gelegt; die Laken is o f r o o d , of geef,
biaeuw , of groen , maer zeer i l e c h t . en
die d e r Mannen zijn mec(t altoos van eene
'acht g ema e k t , gelijk zulks aen verfcheidene
kleederen dezer Ve lken van be ide r
kunne , onde r my b e r u f t e n d e . kan wo r -
den gezien.
T o t op Nova ZemU komen de Samoje.
den ViiTchen , z o o Wa l rul i en , als andere
Vi f c h j d o c h des Wi n t e r s t r ekken zy
weder Zu i d aen , 't geene de z ommi g e
heeft doen meenen , d a t 'er Samojede» op
Nova Zemla wo o n d e n : zy hebben wel
daer hare gewoonlijke plaetzen , daer zy
met de Schuiten acn k ome n , en h a r eVi f -
fchers t u i g bergen , d o c h woonen daer
ct.
Hoe Oofteiijker van ^rchaagel i f , längs
de Z e e , h o e f choonde r en b l a n k c r d eMe n -
fchen zijn , en minde r wo e f t .
Ha Samoßtdfcbe V o l k , zegt men ,
heeft zieh vrywilliglijk onde r het gebied
'an hunne Tz a e i f c h eMa j e f l e i t e n begeven,
en t y d e als Borü Godenoofde RuiTche b e -
ftienng by de hand h a d d e : zonder dv/ang
hebben zy Schacting ia Pe l t e rye belooft
op t e b r e n g e n , alleen daer toe bewogen .
door he t vriendelijk onthacl dac haer van
de RufTen , op bevcl hunne r Tz a e r f c h e
Majefieiten , aen wierd gedaen ; en nie
een ve rwonde r ing van de Mo s k o v i f c h e
m a g t , aenzien , en goede beliiering. De
Pompe van hunne Tz a e r f c he Ma j e i t e i t en.
de koftelijke kicederen , gebouwcn , en
rykdommen , deden hen gelooven , dac
de RufTche Ke i z e r van Godde l i jke magc
was , en de Moskovi t e r s van vergode
h t . Vrywi l l ig zijn daer Bevdhc-bbers
ontfangcn, die de We t zeccen onder deze
onnoozele Me n f c h e n : vrywillig zijn daer
hou-
T A R T A R Y E. 889
h o u t e Sterktens gelegt , waer d o o r nii d i t ! He t Ripheifche gebergcc wo r d mer h e t
onnoozele, bloodc , cn zwakke Vo l kwo r d j / / j / i i r ^ ow/ c ^ e by z ommi g e o u d e Schvybeftierd
: zy worden ook in alle z a cht igheit
en gcmak bcliecrfcht.
D e Samojeden zijn zeer kor t van gedacnte
, hebben breedc Tr o n i e n , en kleine
oogen : zijn ros van ve rw j kort van
beencn ; de knien ftacn weinig op 't zey ;
hun haair is z w a r t , da t niet kruld : Ioopen
zeer fnel : hebben , behalven Pylen ,
mede Javeiynen t o t hunne wapcnen. Va n
ouds wil mc n , da t onder die Vo l k geene
Op p e r h o o f d i g h e i t altoos w a s , d o c h t'eeniger
t y d zouden zy Koninkskcns hebben
gehad , z o o als ook noch heden Le idsluiden
hebben. Zy ofFeren voor hunne
dooden.
Het Hypcrboreifche gebe rgt e is gelegen
, volgens opgeven de r oude Scbryve -
ren , beweftcn de ftroom Oby , in het Samojeden
land. U i t d e z eBe r g e n h e b b e n z y
gewaent , da t de Vliet Tanats fproot : en
PlimHf zegt van hen , dac zy mec Sneeuw
ftceds zijn b e d e k c , en dat dit gede e l t ede s
Waerelds van d c n o o r f p r o n k d c r z a k e n v e r -
doemt i s , en fteeds in duifternilTe l e g t ,
daer de k o u d e cn g u u r e No o r d e wind aU
leenig heerfcht. Ov e r dit gebe rgt e , aen
de mo n d der Ohy, wo o n d e Vo l k da t zeer
ge lukkig l e e fde , c n o u d wi e r d , wa e r de
uiterße kring de r Sterren wa s , me t den As
des Waerelds : daer zoude noch twi f t , noch
ziekte zijn , en de Co d e n ecnpaerlijk geecrd
worden : het leven wierd in vreugde,
na z a t h e i t v a n d a g e n , v a n z e i f a f g e i e i t , mei
o f in Z c c , of van eenig Klip te fpringen.
Z y woonden in de BofTchen : niittigdcn
Boom-knoppen. Z o o Mannen als Vr o u -
wen , droegen kor t luair. Zy zouden
G o d s d i e n f l i g z i j n g e w e e f t , en van omleggende
Volkeren o n g cmo c i t , zoo dat by hur
een vrye toevluclit van Ballingen was.
Bovcn de Scjthen , zcgc Siephanm , en
Datmißes, woonen d e / J / i ^ e » « ; en bover
zietEuiia-die de ^ rma j p 4 i ; en boven deze wede r i;
" h e t Ripheifche g e b e r g t e , wa e r u i t d eNo o r -
l ' d c w i n d w a e i d , cn daer de Sneeuw nimmer
ontbe e r c. Hi e r v o l g d e n d e Hj p e r h -
rei-, en als dan zag me n de Zee.
B y Stepktnw word me de dit Ripheifche
gebergce , anders Rhipeit genacmt , gczegt
te zijn , een der Hjperhreifche Be r -
gen.
Mela z e g t , dat dit gebergte onde r den
As v a n ' t ge f l e rnt e l cgt . He t La n d , zegt
h y , is daer v r u c h t b a c r , 't geene alzoo
t e zijn heden niet bevonden wo r d .
vers v e rme n g t , en he t eene voo r he t a
der dikmacl genaemt .
Het Hßerhoreifche Volk , zegt de zelve
Mela y plachc wel eer hunne e e i f tdinge n
der v n i c h t e n door Ma egden na Delai
zenden , ler eeren G o d Jpol.
By veele de r o u d e Schryve r s , wo r d he t
Hypcrboreifche gebergte me t de naem van
Ohyfche gebe rgt e g e n a emt , na de Rivi e r
O'by , en gevoelden z ommi g e dût het zel«
; niet wy t van de Oéji afgelegen wa s , en
iden , dat de Menl'chen , we lke aldaer
woonden , he t meefl Noorde l i jk in g e -
heel Europa zieh ophieldcn , gelijk zulks
ook in de r waerheit is.
Het Ripheijche gebergte , 'c geene d o o r
my niec wy t van ^ r ^ a w r / a is g e p l a c t f t ,
wo r d by andere me e r No o r dwa c r t s , en
dicht by de Ze e , omt r e n t de geftelr ;
doch is by ons h e : mcerder getal d e r
Schryvers , en mijns oordecjs de meefl:
net reden over een körnende ge ruigcn,
;evoigc ; h o e wel andere gevoelen , da t
lit gebergte me e r Zuidelijk , en tuiTchen
Konßminopolen en den Von, oîTattaU was
gelegen , o fwe l in Surmatia.
Sirabo gevoeld , dit gebe rgt e nergens
d e Wa e r e l d te zijn : he t is dus z e k e r ,
dat over de r zelver plaets wo r d g e twi i i -
•edent.
H e t wo o r d Hjperborei, is eigentlijfc
ivcr 't Noorden gezegc j d o c h wo r d e n
anderzinds , r u img e n ome n , d e N o o r d e r
Volken by de Ou d e n alle Hjperborei gelaemt.
D e Volken die aen en omt r ent de Ys -
zee wel eer wo o n d e n , zijn by ouds M a -
giu genaemt geweefl'.
Van de Volken Samojede» , wo r d by
zeker naemloos Schryver g e z e g t , d a t zy
geen andere Go d s d i e n f t hebben , a h ' t een
of ander h o o f t van een Wo l f , Be e r , o f He r t
op te richten , en da t aen te b i dd e n. Zy
zijH, zcgc hy , zeer geneigt tot Duive ! -
jagerye. E l k Ma n heef t zoo veel Wy v e n
als hy o n d e r h o u d e n kan , tot z e s, zeven,
acht, ja tot tien t o e , die z y van d e Ou d e r s
koopen. Leven meeft van "t vleefch der
' Rh e e n , die onder haer in groot c me n i g t e
zijn. Zy zijn k o r t ; hebben een geclc huiti
'chaair z w a r t ; zijn gekleed en gefchoenc
van de huit der Rh e e n . Hu n n e wapcns
zijn Bo o g e n , me t Vifch-becnen g e f t e r k t ,
of van eenig Land-dicr. Zy dragen een Me s
den ginge). On t h o u d e n z i c h meeft längs
de Zee. En of zy fchoon nict e e r z u c h t i g,
of gierig z i j n, zoo zijn zy z omt y d s fei tegen
malkander, en voeren onde r z i eh dan
k r y g . De naem van S.mojeden , is z e l f .
eeccrs g e z e g c , hoe wel my niet te r e cht
bewuft is of zy Menf ch- e c t e rs zijn.
Mcn vind in het Samojede» Land , als
mede omt r e n t de Oeve r s van de Wi t t e
' Y v v v v Z e e ,
fr • 1 8
I ,
lj
i i i : ..
i i "