fé'' i"
8 8 6 N O O R D
van alderhande Vr u c h t en , W y n , N o o -
tcn. enz .
Z o o v e e l v a n d eHo o f t - f t e d e n e nHo o f t -
rivicren in Siberie : wat de Inwoonder s en
hunne namcn aengaet , die willen w y vol -
gens de rang der Ri v i e r en en St eden, k o r -
tclijk verbalen.
Voor eerft dan , z o o worden die V o l -
ken , die aen de voorvcrhaeldc Gr ens -
fteden woonen,_ genacmt Wa^hUe»-, wecen
noch van G o d e , noch z i jn Wo o r d : ken^
nen geenen Ak k e rb ouw , erneeren z i e h
flechts mec hun B o o g , waer mede zy de
Z a b e l s , en ander wi ld Gedier ce fchieten
maken hunne Hui z en z e l f s , van firuiken
te zamen gevlochten , die z y Jur ten noemen
, in v/elke zy acrdig hunne Schoor -
fteenen weten in te fluiten , want zy gebruiken
geen Ov ens of Kachgelen.
N a deze vol g en, we lke de naem van T a i -
ters dragen , die toc onder Toholsky zieh
uitftrekken , z i jnde Mahometaenf c h
G e i o o f , l i ten z i eh befnyden , hebben
hunne Schr i f t of L e t t e r s , bouwen hun
L a n d , ma e rwo one n o o k i n j u r c e n , d o c h
çierelijkei- en beter g ema e k t , als debov en-
Ihende : erneeren z i eh met d eVe e - t u cht :
inzonderheit met goede Paerden.
N a de Tar t e r s volgen aen de Ri v i e r
Ol/y, de dus genaemde Aßakkjin, een zeer
rouw V o l k , mec Vi f ch-huiden bekleed
erneeren z i eh mec Vi f ch- v ang en : kennen
Letters noch Boeken , bidden den Dui v e l
aen : zy zi jn verdeelt in drie ver f cheide
V o l k e n , waer van de e e n e , de andere
qualijk verilaen kan.
Aile de z e Vo l k e n , mec de voor f chreve
en volgcnde , voor zoo veel z y onder zijn
Tzaerfche Ma j e f t e i t van Mo s k o v i en ftaen.
moeten Jaerlijks een merkcl i jke Schat t ing
van Zabel s opbr eng en, die zy zondcr faelen
, zoo nie: van hen zel fs gef chooten
ten minften voor hun ge ld g e k o c h t , moe
ten leveren j en dac op volgende wy s .
Wanneei- iemand tien Jaer oud i s , zo(
moet hy 't eerfte Jaer aen zi jn Tz a e r f che
Majefteit opbrengen twe e Zabels , in het
tweede Jaer d r i e , in k t d e r d e v i e r , en
zoo voor t s al l e jar en een me e r d e r , toc in
het cwincigf te J a e r , als wanncer het toc
op twa e l f Zabels k omc , welk getal voort s
aile Jaren ftaen b l y f t , tot in 'c v y f t i g f t e
J a e r , wanneer het getal al lenkskens, vol -
gens den aen was der Jar en, wede r afneerac
en verminderd wo rd.
Vermies wy nu van de Zabels gewag
maken, moccen wy ook iecs van de Z a - j
bel-vangil by voegen , waer van men t o t '
nu toc zoo verfcheidenrlijk gefchreven
h e e f t , voor z o o veel ik hec z c l f bevon-,
dc-n en gehoor t hebbe. De Z a b e l s , die de!
e n 0 0 S T
groote zwar te gl immende Kacten niet ongclijk
zi jn , me t dac onderfcheid , dac
hunne haairen längeren z a cht e r z i jnj wor -
den beften g e voe g l i jkf t g e v ang eninSl a cht -
r^end , en Wint e r -ma cnd , tot den achtiende
van Louw-ma end : macr die in de
eerile twe e Maenden gevangen worden*,
duuren langer , en zijn veel beter , als di e
in dc l a e c i l eMa endbe c r aptworden. Wa i i c
in Lo uw-ma e nd bcgint de Zonne wede r
warmer te worden en te naderen , we lke
veroorzaekt, dat de haairen als dan wel
uicvallen, cn de Zabel-vellcn ondcugender
worden. Mc n fpeurd hen met daer op af -
gerechte Hondcn naerftig n a , en wanneer
z y , volgens hun aercen g ewo o n t e , zieh
mBoiTchen, St ruiken, en bedekte Ho u -
ten of Baiken , verfteken hebben , wo r d
om hen heen . een Ne t gefpannen , en z y
dus gevangen , cn met kniippels dood geflagen.
Mi e r zoo zy het Ne t ont loopen,
en z i eh op de hier en dacr ftaende B o o -
men bcgeven , of ontvluchten , worden
z y gef tadig van de beneden ftaende Ho n -
den aengebiaf t , ^ van de Jagers met houte
voor aen ftompePy]en,enftokjes, daer
af g e f choot en, cn van de afgerechce H o n .
den , zonder qtietzing van de huid , o p ,
g e v a t , en tot de J a g e r g e b r a g t , d i e o p
twee daer coe gemackce Ei k e plankjes. of
houtjcs ftaec: de z e houcjes zijn ten naeften
b y , als onz edui g en van d e B i e r , o f W y n -
vaten, omt rent twee en een half El l e lang,
en omt rent vier en een halve v ing e rbr e e t :
m 't midden van ieder plankj e i s een ui t -
gegravene en na de voct gefchikce hol te ,
een halvc vinger breec diep : deze holte is
op beide z y d e me t een gat d o o r b o o r d ,
waer door deze plankjes , z o o als onz e
Schaetzen , aen de voeten vaft g ema e k c ,
en mec t ouwent o e g ebondenwo rden, we l -
ke in der Stoil,tz.e , of Mojkfiu , op de
Marke verkochc worden. Voor c s heef t de
Jager een ftok in de liand , die beneden
plac IS, me t een kleine voor uit ftaende
yzere pen , op dac de ftok niet te di epi a
de Sneeuw z inke : met deze ftok flaen de
Jagers hunne Ho n d c n , die zy aen hun
gordel om het L y f me t een ftrik vaft gemaekt
he b b en, of aengefpant ; o f o o k
hunne Rh e e n , of Ren-di c ren : ook beftierenzy
mec die ftok by andere gclegcnt -
heit hunne Sleeden : want wanneer de
wind goed is , gebni iken de Jagers een
aert van een zeer l ichte Slccde , die mcn
met de eene iiand opbeuren kan, in wicns
' middel een Jinnen zeil opgerecht is. D u s
beftuuren zy Jieden , leggende o f z i t t e n -
d c , van achter hunne Slecde nict de voor -
fchreve ftok op de z yden. Me n z c g t ook,
dat ze de Zabels met b e r e i d e , cn aen z ekere
T A R T
leere plaetzen gelcgde ftukkcn Br o ods
waer aen z y ftcrven moetc-n , aerdig we -
ten te vangcn. Ma e r de voor f chreve Z a -
bels worden nu in ziilk een menigte in Sibtrie
nict mcer gevangen , ah voor heen ,
macr op ccn andere plae t s , en by andere
Volken , die Mogallm genaemt zi jn. De
rneefte handel van de Pe l t e r y . als van Zabels,
zwa r t e V o f l e n , wi t t e He rme l y n c n
word i'uirchangcl gedrcven , en van daer
door ruiling v o o r andere Wa r e n van de
Koop-luiden elders ver zonden : edoc h
moetcn de K o o p - l u i d e n , die in Siben
handelen , aen zi jn Tz a e r f c he Majef t c i t
in plaets van den T o i , van tien Zabel s
ecnen geven ; welke T o i , benevens het
geene die in Siberie zi jn Tz a c r f che Ma -
jeftcics t 'ondergebragce He idenen leveren
moetcn : aen zi jn Tz a e r f c he Ma -
iefteic Jaedijks een groot e z omme o p .
brengt. D u s ver van de Zabel -vangf t 5
wanc het zijn maer praetjes cn ve rdi cht -
z c l s , dat mcn z e g t , dat ze juift met f cher -
pe Pyl cn aen de neuze moeten getroffen
worden.
O p de ^ f l a k h n volgen vorders boven
aen de R i vier Mcrith , de Kalmakkfn en
b y de Ri v i e r Thomsh heef t men wede r
T a r t e r s : de z e laetfte laten z i eh befny.
den 5 maer de Kalmakke» hebben hunne
eigene Godsdi enf t , laten z i eh niet befnyden
, eeten ook Zwyne - v j e e f ch : zy heis
de Ki-den hebben een zekece Hei l ige Ma n , dien
z e hunnen Patriarch noemen , tot wien
noemc. jy üeden Jaerlijks gaen Bedevae rden, bid.
A R Y E. 88; ^
V o l k e n , die z i eh van 't Wa t e r en Vi f l e n
erneeren, genaemt TmgeefeH : hunne Sehe -
>en z i jn gema ekt van ijaften van Bc r k e -
joomen, die ze me t Pik z o o vaf t aenmal -
kander weten te he cht cn, dat 'er geen wa -
ter in kan loopen , cn zijn daer mede op
het water zoo g e zwind , als een V o g e l .
v r y , z ommi g e geven Gy z e l a e r s , t o t t e -
ken , dat z y met zi jn T z a e r f c h e Ma j e f t e i t
willen vrede houdcn.
den en boete doen. Di e V o l k ftrekt z i e h
uit cot aen de Kataifihe Mu u r : 't is cen
groot en fterk V o l k . woonende in geene
Steden, ziehernecrcnde me t d eVe e - t u c h r ,
geen Kooren- land bouwende .
noch van G o d t , no c h van Du i v e l iecs
eten.
van He i d e n s , die z i eh na hunne Vo r f t e n
noemen. De voornaemf te heeten Tubynthebben
B v de Ri v i e r Thom zi jn o o k Vo l k e r e n ,
N a de derde Ri v i e r Oo f twa e r t s , L i n O t um.
;enaemt, woonen Heidenen , klein van
tatuur. D e z e Ri v i e r vale in de No o r d -
z e c , daer men niet wy d e r over kan , om
dat by onf tuimig wede r , de wölken tot
op het wa t e r naderen. Ae n de Ri v i e r
Daursky , woonen de Vo l k en , genaemt
Dauren. N o c h is in Siberie een groot e Rì-QJJS
v i e r , die ui t Ärf/wii^i^i» Land k omt , zeervi« fchynt
V i f c h r y k , en loopt i n d e Y s - z e e , d o o r ^ ^ n Ä
vervaerlijke groot e Ve lden , zonder s eni - «
ge BoiTchen. Da e r woonen alderhandeoby.Òfjé.
aert van Heidens , die noch Schr i f t noch i " " ' , ' ! ' , .
die 'Kirgifen genaemt worden , hebben
geene Le t t e r s ; bidden hunne P y l e n e nGe -
weer , of Wa p e n aen , als ze ge zont te
rüg k ome n , of wa t gevangen hebben: zi jn
alle te Paerd wel geoefent m den oorlog -
z y ftrekken z i eh uit tot aen de MogaiUn .
hebben hunne woonplaetzen in Ro t z e n en
Stccn-klippen , die aldaer veel gevonden
worden.
B y de andere Ri v i e r e Ktth en Znlm
Wat mecr na beneden woonen de Jakfiten
, die , z o o ais de v o o r g a e n d e ,
B y Krafnojar woonen alderhande aert
geene L e t t e r s , zi jn w e f geoefent
in den oor log. Z ommi g e zi jn onder
zi jn Tz a e r f c he Ma j e f t e i t , z ommi g e
r c l j e l : de voornaemf te onder hen lie-]^ce' ftoiKU,
den worden Barbaniß genaemt .
ledervande voorverhaelde Vo l k en heef t
zijn eigen He e r ; maer een z e k e rHe e r i n
Siherte * trekt dan me t de Kalmakki» •>* OtM
dan me t anderen, of op dees, o f op geene "^l^^fn'Se
p l a e t s , en wa t hy dus be t r apt , vanoudc^^^^^-
Iceft h y . De z e voer t grooten oor log me t f t /n' j f " "
de Moskov i c en , dan op Jflraka» , dan^i^^^^s
op Kafan, dan op Tobotsig, dan o^Thomskp.
De Li eden die de z e V o r f t by z i e h
h e e f c , heeten Baik'f^»- En dus ver re de -
ze kör t e Be f chr y v ing e .
wooncn Tartm en ^ftakktn do or malkand
e r : 't is cen Ro o f g i c r i g V o l k , 't welke T T I^f UndCchsp Samojedia , heef t
n i e t ' t e bc t rouwen i s , alzoo ze niemand I 1 t o t zi jn Zuide r Buuren de V o l -
woord houdcn. _ ^ ^ Jen van , ren No o r d e n
Bencdcwaerts aen de Oby , na de Ze e legt de Y s - z e e , ten We f t e n ftoot het aen
toe woonen de Samojcden, een V o l k als del een gedeelte van Mo s k o v i en , en ten O o -
Lap-Undcrs, ook alzoo gckleed , r ydcnl f t en aen Pí^í/í í . ,
des Wint e r s met de Ren-dieren , bidden \ De Sumojeden zi jn in omg a n g de Be e -
den Dui v e l aen , als de ^ftakktfi . Iften fchier gelijk ; do or z iekte v e rßor v e n
Aen de c root c Ri v i e r JemfcA woonen Z w y n e n , of ander gedierce , eeten z y :
leven
S A M O J E D I A ,
£it Nabnurige flaeiu».
•