M
m
808 N O O R D
O p deze Rivier is een Eiland , daer veel
wilde bonté Paerden zijn ; w welke gebergte
de Rivier To^ii valc. Van dat gebergte
omirent veertig myl , is een gebergce
Oclotova , of anders Fchkij/i Gora
g ena emt , daer Tin valc.
Uir deze Berg Oelotova, vallen dr i eRl -
vieren van een byna em, als yergnaja Soroen,
of SohU, oi Sorelaf, Serednn, oiZeretna.
Sorota , en Nifnaja Soroea. En dus
verre is gcvolgt hct bovengenaemdc Ruf -
fche bericlît.
En of wel waerfcliynlijk i s , dat deze
opgemclte plaetzen , die ik uit het gemelte
bericht heb getrokken.aldaer terplaetze
nu meeft z i jn, o f gewecft z i jn, hoe wel 'ei
milTchien eenige misgrcpen by ingeflooper
zijn, zoo heb de zelve echter op de Kaerte
, aile in deze geilalte , en met die benamingen
tiiet derven inlaflen , om dat
zulks op ecne getuigeniiTe alleen fleunt
die tamelijk oud i s , en dat de toeftant
zoo ik de zelve in de Kaerte heb gebragt ,
ter getuigenifle van een meerder gctal hedendaegfcher
Reizigers is geplaetft.
Men voerd in Siberitn te koop , Bellen :
MejTen, Spiegels, flechte Lakens, Verwen
en Vergif", ' tgeen de Inländers gebruiken
om Zabels, en ander Wi l d -we r k
re vergeven.
Vermits veele Schr y v e r s , zoo in deze
als voorige Eeuw , van gevoelen z i jn, dat
'cr overbiyfzelen van' t vervoerdeJoodendom
in Sibérien , en de Noord-oofter
ftatifche Landen . of Tansrje te vinden
zoude zijn, die onder eigen Heeifchappye
leefdcn , zoo hebbe een ber i cht , my dies
aeiigaende tocgckomen van een Heer , welke
die Landen zelve heeft be zocht , hier
doen volgen.
Met ZOO veel toezicht ah mogelijk is
geweeft , hebbe ik in de Sikmfche £andichappen
, zeJf in Afaegntia , KalmAkk'" >
en de geweilen tuflchen de Vl iet ^mu r ,
cn deSineßhe Muur gelegen, doen navoifchen
, of aldaer geene overbiyfzelen van
de verloorene Joodfche flammen , heden
waren te vinden ; edoch hebbe in geen ervaringe
können komen . dat van gemelte
Jooden eenige Nazaten in die gcweften te
voorfchyn zijn , zoo dat het geene de
Joodfche Volkeren uitilrooyen , of fchynen
te gelooven , als o f ' e r in 't Noordooften
van ^ß a Landfchappcn zouden zijn,
daer hct Joodendom gezag hebbe , en de
Volk-befliering . of Heer fchippye aen de
hand.waer toe veele Chriftenen , zoo oude
als hedendaegfcheSchryvcrs, mode hellen,
onwaerachtig is bevonden ; zullende vervolgens
na allen fchyn die verloorene en
weg gevoerde flammen onder andere Ve l -
en O O S T
ken zijn gefmolten , en verdweenen. D u i
rre gemcUe Briefe
Het gevoelen der geener , welke meen
, dezc flammen in Tartarye te fchuilen
, fteunt op de volgende Te x t van
Efdre i v . Cap. 15. van verf. 39. tot 48.
hoe wel het is een der Apocryphe Boeken.
Ende dat gy gezien hebt, dathy een ander
vrecdzame menigte tot hem vergadert heeft.
Deze zijn de tien flammen, die uit haer
Land gevangen zijn genomen, in de dagen
des Koninks Oße, welken SalmaMfir de
Konink der ^jfjriers gevankeüjk weg gevoerd
he e f t , en heeft ze over de Riviei e
gevoerd, en zy zijn overgebragt , in een
ander Land , doch zy werden te raede»
dat zy de menigte der Heidenen zouden
verlaten , cn in een verder Land vertrekken
, daer geen Menfchelijk gef lachtooyt
te vooren gewoont en hadde , daer wilden
z y hare Rechten onderhouden , die zy in
haer Land niet gehouden en haddcn : zy
zijn dan daer in getogen, door de enge
ingangen van de Riviere £nphrates , want
de Alderhoogf le dede haeralzoo de teekenen
. cn hield de äderen der Rivicren o p ,
tot dat zy daer over gegaen z i j n , want
door dat Land was eenen we g . van een
lange reize , van anderhalf Ja e r , daerom
word die Landflreeke u^ßkreth genaemt ,
doe hebben zy daer in gewoont tot den
laetften t yd ; ende als z y nu wederom zullen
beginnen te komen, zoo zal de Alder -
hoogfle wederom de äderen der Rivieren
ophouden , op dat zy daer over gaen mögen
: daerom hebt gy deze menigte vreedzaem
gezien , doch die overgelaten zijn ,
van uw Vo l k , zijn deze, die binnen my -
iie Land-palen gevonden worden, enz.
Een zeer geleerde Joode , bericht my
in een Br i e f , overde verloorene tien flammen
, opvolgende het gevoelen der meefle
Rabynen , aldus.
EdeU Heer ;
Onder onze Rabynen vind men maer
een die geooideeld hccft , doch zonder
eenig b ewy s , dat den Propheet feremuis ,
de tien flammen wederom heeft doen komen
. en in haer Vaderland herf leld, na
't vervoeren der zelve door den Konink
van .^ßi r , zulks dat volgens deze meening
de voorfchreve tien flammen begrepcn zijn
onder alle de nu bekende Jooden der verflrooying,
en dien volgende zoiidealzoo
alle de twaelf flammen vol zijn , cn genoegzaem
bekend , zonder dat 'er eenige
-erborgen zoude wezen.
Alle de andere Rabynen , cn mijn gevoelen
i s , dat ceziide tien flammen , na
de
T A R
A R Y E. 809
de vcrvoering nooyt herfleld zi j i i . macr
dat Godt deHeer de zelvc verborgen houd,
zonder dat wy weten de plaets, of plaetzcn
daer zy vertoeven : tot flerking var
die gevoelen vindc ik ter fnee de volgende
pbeczen , voor eerfl , hct laetflc verf. va
Cap. 1 7 . by Jeßaias, daer Üodt belooft da
die in 't Land van ^¡fnr verlooren zijn
( t c weten , de vervoerde tien flammen,
op dien beftemden dag zullen te voorfchyi
komen ; en zulks in deze woorden : Ende
het MI ten dien dage geßchieden , dat 'er me.
eengroote Baz-ninegeblaz-en zal worden , dat
iulten die ksmen , dte in den Landen AlTui
verhören zJjn.
Cap. I I . verß jz. Blijkt die mede :
want aldaer die van yWá verf lrooid, genaemt
worden ; cn Ifiacl, zijnde de tien
flammen die vervoerd en verlooren geachi
worden : Ende hj een Saniere 0/» richten
(z.egt de Propheet) onder de Heidenen , ende
hy z,d de verdrevene Ißaels vers.amelt
•.,ende
de vsrßrooide uit Judo, vergaderen ,
vier einde des Jierdrjkl-
En na de mael den Propheet Jeremiat
ook verhaeld en propheteerd over di
ering , ) langen t yd le vooren 5
ichied, Cap. 31. verß 15. en 16. zoo „
noegzaem zccker , dat hy die niet heeft
herfleld,te meer ,om dat die plaets fpreeki
en belooft , de volkomentlijke herfleüinge
van de twaelf flammen, in deze woorden:
JKint z.!s!len uit des vyands Land weder
komen.
't Is ook zoodanig, dat volgens de leering
der gezeide Rabynen. Wy gelooven,
dat den Propheet ^eremioi, in't voorfchre.
ve Hoof t - f luk aenzegt. dat de tien flammen
onderwegen , wanneer zy verv/oefl
wierden , berouw hebben gehad van haer
zondcn, cn dat Godt de He e r , haer na di
vervocring verloft heeft uit de flavernye
cn in vryheit gefleld , die zy noch bezitlen,
terplaetzconsonbekent, tot der tyd
toe, dat de twaelf flammen by malkandi
rcn zullen komen in 't Heilige Land , £
tot herbouwen van den T emp e l , zoo als
den Propheet Hoßa duidelijk zeid Cap. i.
dat de Kindcren Jud» , en de Kinderer
Ißaels zullen by een vcrgaderen , en een
Hoof t verkiezen. De gemelte Rabynen
oordeelen , dat de voorfciiicve tien flammen
verborgen , cn fchuil zijn , in zekcit
Land-flreck't welk geflooten en afgefcheiden
i s , door een Rivicr , genaemt Saba.
t^on, welke Ri v i e r , volgensoverlevcring
de zes dagen van de weck zoodanig vlocid
en oniluimig is,ook met menigte van fleencn
cn banken be z c t , dat het onmogelijk
is , de zclfde over te komen , en op den
zevcndcndag, zijnie den Sal>,iih , flilis
vaerbacr j tot getuigenis dat dien dag
den rechten Sabath is die Godt geboodcn
heeft te vieren . die wy Jooden ook daer
houden , zonder dat 'er de minfle
twyfei is, dat wy den rechten dag vieren,
ilzoo uit de verhaelde zaek der voorichre-*
/e Riviere dit wonder blykt.
En moet niet vreemt voorkomen of geacht
worden , dat de tien flammen zoo
'eel Jaren geleden verborgen z i jn, cn bly -
'en, zonder dat de Wa e r d d geen de minfle
kennis daer van heeft.
Na de mael w y weten dat in' t hart van
_ angien , hondcrden van Jaren verborgen
z'ijn geweefl vee! Huisgezinnen , in een
Landflreek genaemt Baiuecoi , die over
weinig Jaren eerfl ontdekt z i jn, by geval,
welke Huisgezinnen aldaer waren gevlucht
ter t yd dat de Mooren , Spangien hebben
aengevallen en ingenomen. Dus verre hcc
aen my over geleverde gefchrevenen bericht
, van dien geleerden Joode , welke
mede een Rabyn was.
Maer op hoe lofle gronden den Schryver
van dezen Br ief is gevpf l igt , en hoe
verkeerdclijk hy de Te x t der Propheten
uit l e g t , is te klaer te zien den geenen di«
de Heilige Bladen opflaet , dat men "er
veel gefprek van maken zoude : blyvende
dies mijn gevoelen , dat de vervoerde en
verloorene tien flammen vervreemt zijn ,
onder andere Volken , zoo dat de Nazaten
nietkenlijk en zijn.
Wat over de tien Joodfche flammen ,
by den Ho o g geleerden Heer Htrmanmtt
Witftui, zeer vermaerd ProfelToor tot Lej/den,
word geoordeeld , uit de volgende woorden
die uit zijn nooit genoeg geprezen
Werk, van detien flammen //î-îsâ, zijn getogen,
voor een flaeltje kan worden gezien.
In wat byzondere plaets, het verblyf is
geweeft der vervoerde Ifraelitifche flammen
, twiflen de Land-befchryvers z e e r ,
en 't verfchil is onbepaeld. Tc recht mishaegt
dat zy vervoerd zoude zijn geweefl:
na Colchis, Armente , of in 't verafgelcgene
Scyihien, want de Schriftuur zegt
wel duidelijk , dat zy verhuifl zijn in .^ßßyrien
. en in de Steden der Meden ; te
metr komt dit kher voor , om dat in ^ß -
ßyrien, o f in een gedcclte van Media, daer
naefl aen gelegen, namen gevonden wor -
den , die na over een komen , aen die benamingen
welke in de Heilige Hi f lori e
worden gemel t , als Chalach, Chabor , en
Goßan, enz. Chalach is CaUchen4 by Piolom<
ttu bckcnt , ten Noorden in Äßjnen gelegen
: Chabor is by den zelfden Schryver
de Berg Chabaros, tuflchen Medien cn ^ßßynen
gelegen, van welke Berg tot aen de
Kafpifche Zee te gaen , men te midden
K k k k k omi
l . f i
m
m
I
I
m m