í í ^ í t J i
i l
6 4 0 N o o R D
Zome r s in Hut t en, en des Wi n t e r s in holen
van de Aerde woonen , daer zy dan
liare Booten v e d t y d s , welke van Lede r
zijn g ema ekt , ovcr hccn ñolpen , 't geen
liiin voor een Da k dient ; doch die acn de
Oevers van de Riviercn woonen , hcbbcn
zommigc tamelijk gocde Hui z cn.
Aen de Oever s van de \'liec fenifea, cn
Oby ^ vind men diiizcnden van Oy c v a e r s ,
die tcgens de Hcr f f t -niacnd vcrhiiizen , en
200 gcloofc Word, het na de Ganges zet ten.
Velgens ber iclu van de Kulmakh" 5 die in
Tomsks kernen b n d e l e n ; zoo als waer fchynlijk
i s , dac de Oy c va e r s in Nederland ,
v c rhui z cndc , !ict ov e rDui t f chl and, We c -
nen , Hungaryen , en by Konf tant inopolen
, längs het Land Natolicn , E g y p t e n ,
Antiochien , en Barbaryen zetten , want
deze ftrcek heefc mcn de zelve na geoogt ,
en in ccnige van die opgemelce plaetzen gevondcn,
als z y hier te Lande niet cn zijn.
Hec is b y z o n d e r , dat de Oycvaer s in
de hoogte zijndc , wi g i - g ewy z e vhegcn ,
en Heeds ccn voor -vl i ege r hebbcn. De
z ommi g e willen dac z y tweemael d c i j a e r s
broeyen , eenmael hier te Lande , en eenmael
ter plaetze , daer zy zieh ter neder
zetten , als ze van hier vercrokken zijn ;
zijn zy gewoon dikmacl een der jongen ,
welke zy ui tgcbroei t hebben , uit het neft
tc werpcn , cn te doen ftcrven.
Het is een byzondere zack, hoein den Jare
zeflicn honderd ncgen en ncgcnt ig . deze
Vogels mcc gehcele bendcn hier te Lande
overgckomen zijn , in den beginne van de
Macnd January , en de zommige eenige
dagen v rocgc r , vcrvolgens acht of tien wcken
voor harcn gewoonhjkc t y d , als o f zy
voorwetenfchap hadden , dac te dier t y d
in deze Landen gcen vorf t zoude zijn ,
macr regen, nat en koud wede r , dac haer
voedzel ve r f chaf c , konnende zy by vriezende
luchc , geen aes vinden . macr m
ftrcnge koude moetcn ftcrven : wezende
dan waerfchynl i jk , dac die gevogc l te van
aen dees z yde de Linie gevlogen komen,
daer deWinc e r en Z omc r o p een vafte tyd
van hec Jaer komc\ want nict te denken is
dat zy van uit het Ziiiden , acn de andere
zyde van de Linie gevlogen k omen, omd a t
aldacr nadcr b y , hun voedzel können vinden
j ZOO fchynt het dan v e rdc r s , d a t ,
ZOO z y van 'c Zuide l i jke r , en warmer gew
t f t , aen dees z yde de Linie k omen, dat
hec aldaer , wanneer zy dat gcwe f t vcrlieten,
eerdcr droog is g ewc e f t , a l s i n ' c g e -
mccn, op andere tydenplas,»tegefchieden,
en gebrck van haer voedz e l , eerder als op
voorige Jaren hebben ontmoet , waerom zy
die geweftcn dies eerdcr hcbbcn mocten vcrlaren,
als in 't gemecn gewoon zijn tc doen,
O O S T
en ZOO z y vankoudcrLanden herwaertsgevlogcn
komen , als het Climaet hier te Lande
is , dacmiiTchienhctaldaervroegerheefc
gevroren als in 'c gemein , wes z y dacrom
dit gewef t vrocgcr hebben moetcn vcrlateo,
cn dus zijn gckomen, vliedende of de magere
dr o o g t c , of fbrcnge k oudede sLucht s ,
cn zichhcbben komen ncder zet tenophi inne
gewoonhjke fchiii! en leg-plaetzcn , in
deze nedrigc cn waterachtige Landen ,
daer zy gevallig gccn Ys hcbbcn bcjcgent.
Cornclis de Bm'm , voornaem Rei z iger ,
vc rhael t , dac dczc Vogel s een groot fluic
wecgs aen geene z yde van Acjordaen zieh
onthoiiden , by een Oo r d van de Grieken
f r / w o , dac is zoo veelalsEendragts-plaecs,
gehcccn , alwaer fchier niemand komc ,
zijndc ccn Bofchacht ige Landftrcek , daer
grooce wärmte i s ; zy komen derwaercs ,
( meint hy ) m de Macnd O f f o b c r , en
trckkcn weder van daer in de Macnd Ma e r t ;
cn atdus onthond zieh op ccn byzondere
c y d , die gcvogekc mcdein E g y p t e n , op de
flip van de A^I aczende, die de Landeryen
in zekere Jaer -cyd overf troomt . De He e r
Ntcclaes Opmeer, in zijn leven Burgcrmeeiler
hier ter Srede Amßerdam , hceft my
verhaclc, als 00k Cornehs Wnfe» , mijn
ßroeder, die beide xoxjerufalem en^leppo
zieh opgehoudcn hadden , hoe z y i n ' c
Dal van Antwchie , op de nedrige cn waterachtige
Landsdouwen , een groot gecal
Oyevaers in zekere cyden des Jaers hadden
gevonoen , en andere oog-getiiigen
zeggen my , de zelve onder 't gcbied van
den Konink van Marokko gcvonden tc hebben
, doch nict in de hooge Landen van
j^lßers : en dat zy tot Marokko, Mekenes,
en daer omtrcnc gevlogen k omen, altoos
op een vafte cyd , uic het zwar te Land ,
en byzonder van een Oo r d by de Vl iec de
Neger, alwaer läge Landen zijn , cn op
zekere cyden des Jaers , een overf troming
van water is , cloch op andere tyden te
groote hitte cn dr o o g t e , als wanneer hec
ongedierte, dat haer voedzel i s , fterfr, en
z y dies, die plaetzen dan ruimen, en voor
ccn cyd zieh ten deele neder zetten onder ' t
gcbied van Marokko > daer zy broeyen ,
cn jongen voortbrengen.
Mcn bcricht my uit 5^/f, in Barbarye, dat
vcele Oyevae r s Jaerlijkstrekken overdi t5^-
le, van den z e v ent i endenj anua r y , tot den
v y f en twintigften van de zelve Ma cnd , of
ookwel van den eerften, coc denachftcn Fc -
bniary. körnende van ovcr de Scad Marokko»
(behalven die geene, welke aldaer ftrykcn,
en ce broeyen komen , ) en verre uic den
Zuiden , en Oof l en van daen , zieh wendende
van S.ik, Over Z c e , We f t e nNo o r d
op;
R T R Y E .
op ; en weder in 't Na- jacr van den eerften
Auguftus, coc den achften , of wc l van
den zcs en cwintigflcn Jiily> tot den Vierden
Auguf tus , keeren zy ce rüg ovcr Säle
en Marokko, na, de plaetzen van waer zy
zijn gckomen , in'c Voor - jaer .
Men vind in de oude Romeinf che gefchrifccn,
van den Oy e v a e r deze woor -
den.
Favoniui Ute Jpirat & ckonk Mure trnns-
6 4 ?
Dac is :
D e Zuide Wi n d waeid ruim op , ende
Oyevaer komc van over Zee ce voor fchyn.
Zoo als by den Propheec Jercrmas mede
i s t e zien, alwaer gczegc wo r d , dat de
Oyevaer in dcn Hemel mede zijn gczeccc
tydcn wec t .
Toc Akajfer, een Scad in Barbarje, onder
het gebicd des Koninks van Ma rokh^
vind men ontallijk veel van deze Oy e v a e r s ,
zoo dat zy de Inwoondersfchynenteovei
trefFen, en miffchien nergen
zoo veel by.cen zijn , als hiei
z y omtrent in 'c laeft van Auguf tus , mede
gewoon zijn ce vcrcrekkcn, zieh bevoorens
veele hondcrdcn te zaemvergaderendc, als
wanneer zy te gclijk om hoog vliegcn ,
tot datze buicen 's Menfchen gez i cht z i jn,
en als dan ftreek zccccn , 't geen veelcyds
des nachts gcfchied. Daer zijn gelec-rdc
Mannen, die oordeelcn dac deze Vog e l s
zieh eiders in onbekcnde Boffchagicn , of
verhoolene gcbcrgtc , ja in holle Boomen i
en miílchien in MocrafTen , in ver afgelcgene
Landen of Waceren verbergen , cn
aldaer, gelijk de Zwaluwen cn andere Di e -
ren , als zelve de Beeren , des Wint e r s
zonder fpys zieh in holen, onder ' tSneeuw
verbergen, zieh vcr fchui len, coc dat haer
t y d van vervliegen , of verfchynen , ter
neftelen verfcheenen i s , waer aen nict hellen
d e r v e , om dat my daer geen blijkcn
o f bewyzcn van zijn vercoonc.
Mcn heefc waergenomen , dac als de
Oyevaers vercrekken, dac z y eenen , 'c zy
ccr waereld p hy i s , die de laefte by 'c gezelfchap verz
y zijn 'er fchynt , of dat hy iets onaengenaems bcook
in zekcrhei t , want het is aldaer onder i dreven h e e f t , 't gcen ons verholcnchedcn
de Mooren verboden , cene ce dooden , i zijn , doodcn mee hun bekken , en daer
op zware ftraf, die de Land-beftierder | kort op alie te gelijk we g vliegen , bevoodaer
tegen heefc gef t c id, alzoo raen daer rens mee de fnabels ccn wy l c tyds allí
oordeeld . zuiks zonde te zijn. Zy gelooven
dac G o d op de bcdc van Muhomet •
cbendew4j-«¿/o-í, die de Pelgrims
Mecha beroofde , in Oy c v ae r s heeft doen
veranderen.
Het is van opmerkinge. dat men befpeurtin
deze Landen, dac als de Oyevaer s
in hec lacft van de Macnd Auguf tus van
hier vervliegen , dac dan veeltyds de jongen,
enhieruitgebroeide Vo g e l s , hetecrft,
cn ruim veerticn dagen voordeouden ver.
t r e k k en, verzeld z i jndc , van eenige ouden
, om , zoo als wo rd geoordceld.
hun de we g tc wy z en , en voor tc vliegen.
Het is b y z o n d e r , hoe den Oy e v a e r
gelijk hebben gekiepc : mcn w i l , dat z y
mcde rang in' t vliegen houdcn, zoo a l s z y
omtrent het makcn van hare Nc f t en, voc -
dcQ en ondc rwyz cnhar c r jongen, in' t vliegen,
rein houden harer Ne f t cn, enz. bl y -
ken fchynen tc g e v en, onder de vernuf t igfte
dcr Dieren te zijn.
Aen de Ku f t van ^ / n V , voorby de
Kaep , Oof twacr ts op v y f en twint ig graden
Zuider bréete , wo r d gcvondcn een
R i v i e r , by de Inwoonde r s , Ingoeba ge-
' naemc, alwaer eenige Hollandfche Ma t rozen
, op den Jare zeftien honderd acht en
Icachcntig, in de Maenden De c emb e r , }a-
I nuary , en February , veele duizendcn
Oyevaers gevond•e r hebben die z y oor -
geheel een vreemdc Vo g e l gcacht deciden aÍdaer Wi n t e r - l a e g te houden.
word te zijn : zy komen tot ons over in de Daer is fchoon geboomte , bequaem tot
vroege Lente , men zietze i n ' t lacft van 'Timme r - h o u t : de Menfchen zijn daer
February , of in den aenvang van Ma e r t ' g o e d a e r d i g , erneren zieh niceft van den
hier te Lande , en men wi l dat de Manne- Landbouw , zaeyen Koorn en anderevruchkcns
acht of tien dagen ecrder , als de ten , brouwen ook fmakclijk Bi c r , van
W y f k e n s op de Nchen zieh bevindcn , ' g o e d Koorn. Hun KoninkofOppe r -hoof c ,
gclijk als om de zelve te bereidcn , cn coc ; daer z y echtcr weinig ontzag voor hebben:
de komft des Egaes gercet te hebben ; hy
vcrjaegt dan te vooren ' tvrecmcgevogc l te ,
zoo hcc de Nef te ingenomen mögt hebben.
en is b y z onde r , dat de zelve tcn mecften
t y d by nacht k omt , als wanneer het Manncken
zieh zeer verheugc be toont , ' twe l k
men uit het kirren , bewegen der bekken
tcgen malkanderen aen, en' t flacn.der vecrcn
cn v l cug c l s , befpcurcn k a n , z o o als
is genaemt Pembie : de Rivier kriclt \
Zee-kocyen . zoo dat men ze zonder gevaer,
in kleine Vaertuigen niet kan over
fteckcn : daer zijn fchoone Klaver We i d e n ,
die overvloeyen van Har tc-beef tcn, Z w y -
nen , Bokkcn , cn ander Wi l d gcdicrte :
Aerd-vruchten ontbreken daer mede niet .
als Mitoenen , Pompoenen , en Piefang ;
daer groeyen onder de Ac rde , zeekerc
Boonrjes j
I M É
' ' • í M
^ 11