'É
il
isif I
5+5 N 0 0 R D H c t A e r d r y k ¡s 'er b c q u a em toc d e L a n d -
b o u w . Me n zict op de heuve l en , daer
z y n i e d e g c b o o r t i s , een zcer g r o o t e n
overvlocd van Ve e .
^calzJke is een ftcrktc, g e b o uwt in h e t
gebcrgte IC.tukjßfs > gelegen op een placts
tuiTchen omt r e n r twi n t i g h e u v e l e n , van
d e we l k e n xncn hacr gemakke l i jk acn alle
kanten z o a k ö n n e n b e f c h i e t e n . Zy hc e f t
een d u b b e l d e M a u r en T o o r e n s , me t k a n -
tcclingen , op zi jn o uwe rwe t s . De z e fterkt
e is me t we i n i g Ge f c l u i t voor z i en. Vl a k
r c v e n s aen , legt een Vl c k , g e f t i c h t op
d e g eme i d e heuve l en en h o o g t e n s , g r o o t ,
ten r u imf t c n g c n ome n , vier l i o n d e r d H u i -
zen , b y na aiccmael n i e uw, en z e d e r t we i -
n i g t y d s o p g e r e c h t . Da e r is niec o u d s ,
als twe e Ke r k e n van Arme n i e r s . D i t Vl e k
is bevolkt me t T ü r k e n , Arme n i e r s , G c o r -
giers , Gr i e k e n , e n j o o d e n . De Ch r i f t e -
nen h e b b e n ' c r Ke r k e n j en de J o o d e n een
Synagooge. Da e r is o o k een kleine ni euw
e Ka v awa n f e r a , van h o u t g e b o u w t , g e -
l i jk by na alle de Hu i z e n van di e plaets.
D e Vl o e t Kur l o o p t ' e r d i c h t v o o r b y . Hy
hceft zijn o o r f p r o n k in ' t g e b c r g t e Kauka -
Jus: 't Is de Vl o e t Cyrus, o o k Corus g e b e -
ten : Strabo ftcld 'er d e n o o r f p r o n k a f i n
Armenien : Ptolomaiis in Colchts : Plinins
doet h em v o o r t f p r u i t e n uit he t g e b c r g t e
van T a r t a r y e n , 't ge en b o v e n Colchislegt,
' t we l l ; h y Coraxiei n o e m t , t e r o o r z a e k van
den Vl o e t Corax di e daer uit f p r u i t , en di e
zieh in de Zwa r t e Ze e ga et ontlaften. D e -
z c g c v o e l e n s , welke v e r f c h e i d e n f c h y n e n ,
Ivonncn e c h t e r wa e r zi jn , v e rmi t s Armenien
Colchis o i n h c l f t , en d a t ColchU e e r t y d s
cen g r o o t Ko n i n k r y k g ewe e f t is.
D e Bafla van ^ c aUi ^ c he e f t zijn v e r -
b l i j f in de fterkce of ' t Ka f t e e l : de v o o r -
naemile b e amp t e n cn de k r y g s -ma g t o n t -
h o u d e n z i e h in de D ö r p e n , d i e da e r d i c h t
b y l eggen. D u s v e r r e Chardp.
Van Georgiii wo r d my n o c h he t volgen -
d e , 11 it Konfiantim^olen , b e r i c h t .
I k h e b b e een p e r z o o n g c f p r o o k e n di e
van Georgia g e b o o r t i g i s , he t we lke d i c h t e
b y Mcfigrelie is gelegen , en we l van een
p l a e t s , g e n a e m t r ^ M , of i n ' t net T ü r k s
en Ge o r g i a e n f c h , Tu b i l t c hM^ u i , he t we l -
k e omt r c n t ve e r t i en dagen r e i z e n s v a n Trebifoniia
i s , en d r i e d a g e van een p l a e t s , ge -
naemt Caciiri of Cofio aj^fo , 't ge ene me n
in de Ka e r t v i n d aen de Zwa r t e Ze e te z i j n
g e p l a e t f t , h c t we l k e een g r o o t e St a d is j
hier wo o n c de P r i n s , we l k e di t L a n d f c h a p
b e f t i e r t , d i e een Ge o r g i a e n van g c b o o r t e
moet we z cn , d o c h al v o o r e n s b y de Pe r -
lianen gaen om z i e h Ma h ome t a e n f c h te
doen n i a k e n , ZOG h y z u l k s niet i s , als
wanneer da e r voUcoraen H c e r f c h t ; d o c h
O O S T zijne Ki öderen können Ch r i f l e n blijven ,
behalve di e ge ene , di e h em volgen m o e t :
deze I nwo o n d e r s z i jn me e f t van de A rme -
nifche of Gr i e k f c h e Go d s d i e n f t j cen v r y
V o l k , da e r y d e r p e r z o o n , z o n d e r o n d e r -
f c h e i d , een Ry k s d a e l d e r aen S c h a t t i n g e ,
in he t J a e r g e e f t j d o c h wa n n e e r i ema n d
t r o u w t , g e e f t hy twe e Ry k s d a e l d e r s :
deze Prins flaet zelfs G e l d , 't ge ene in
Perfien gangba er i s , wa e r d o o r h y een g r o o t
p r o f i j t h e e l t .
H e t La n d f c h a p
M E N G R E L I A .
H E t La n d f c h a p Mengrelia , in de
N a b u u r f c h a p van T a r t a r y e gelegen
, h e e f t ten We r t e n de Z w a r -
te Z e e , ftootende aen de s zelfs O e v e r s ;
ten Oo f t e n de Ci r k a i f e n , t e n No o r d e n de
Pecigorifche Vo l k e n , cn ten Z u i d e n 7re-
D i t R y k Mengrelia wi e r d oul inks Colchis
genaemt, z o o Cluverius g e t u i g t ; h c t Vo l k
aldaer, Wierde EaU , en Mafiralf g e b e t e n .
D e I nwo o n d e r s dezes L a n d f c h a p , z o o we l
als di e van Georgia, 't L a n d van Dadian, en
Bajßachegh, Baßachionc Bachackpuck., zijn
Chriftenen ; d o c h vallen dagelijks veel a f ,
t o t he t Ma h ome t a e n d om. Zy k ome n in
Perfien , na v e r l o c h e n i n g , t o t g r o o t e wa e r -
digheit , Velgens be r i ch t v a n een Gi l a n e r
Pers aen my gedaen j z e er veele Ch a n s ,
en Bafläes in T u r k y e , z i jn ui t d i t gewefl:
geboortig. Gr o o t e menigc e d e z e r Me n -
fchen wo r d e n tot Konflanttnopolen v o o r S l a -
ven fteeds v e r k o f t . Me n v i n d da e r f e h l e r
geen aenzieniijk H u i s , o f S l a v e n , van d e -
z e Na t i e , wo r d e n daer in g e v o n d e n . H e t
is b y z o n d e r , da t veele d e z e r Vo l k e r e n ,
o f z y f c h o o n b e l i j d e n d eCh r i i l e l i j k eGo d s -
d i e n f t , e c h t e r z o o r o uw en o n g e b o n d e n
zijn , d a t het Me n f c h e n fteelen zelfs v a n
eigen Vr i e n d e n , E c k e n d e n , Bu u r c n , en
Bontgenooten , h u n zcer eigen is ; we l k e
geftoole Me n f c h e n z y , z o n d e r o p z i c h c
van G o d s d i e n ß , aen den He i d c n e n of Ma -
hometanen te k o o p br engen.
D e Ch r i f t e n Ci r k a i f e n , h u n n e N a b u u -
ren , z i jn he t Me n f c h - v e r v o e r e n al c enigzins
me d e o n d e r h o o r i g . De z e ge f tool enc
Menfchen t o t Konfiantinopolen t e r k o o p g e -
bragt , v e rmö g e n van g c c n Ch r i f t e n ge -
kof t wo r d e n , om d a t zy z i e h z c er l i c h t
laten b e f n y d e n , en h e t T u r k f c h c Gc l o o i
aennemcnj wa e r om de T ü r k niet b e g e e r t ,
dat de zelve o n d e r ' t ^ e z a g van Ch r i f t c n c n
komen. D i t Vo l k is zccr f c h o o n .
H e t o u d c Colchii, w o r d van Plinius g e -
z e g t , ( d o c h ve rke e rde l i jk ) te leggcn acn
hcc
T A R. T het Ri p h e i f c h c g e b c r g t e . Omt r c n t d i e
ftrandcn , zeit hy , en Bi n n e - I a n d s , wo o -
nen dr i e h o n d e r d ve r f chc idcn e Vo l k e n ,
welke ieder e e n b y z o n d e r c S p r a c k f p r e k e n j
waer v a n ' e r eenige aen wo r d e n ge roc r t in
zijn v y f d e Ho o f t - f t u k van 't v i e r d c Bo c k .
Van Mengrtlia fpr c ekt zckcr o n b c k e n d e
Schryver aldiis s
Mengrelia, ' t g e e n e v a n Georgia me t h o o -
ge Be rgen aen de Zwa r t e Ze e is g e f che i -
den , is heden in dr i e La n d f c h a p p e n ve r -
deeid : he t eerfte is g c n a emt Imirette of
Bajfachioac, ande r s Bachackpuck- liet twc e -
d e Mengrelia , cn 't dei-de Giiriel. I e d e r
van d e z e gewe f t e n hcefc nu zijn b y z o n d c -
rcn Ko n i n k . De Ko n i n k van B^ijfachiouc
eigcnt z i eh ecnig o v c rma g t op de anderen
t o e ; wa e r om dikmael g r o o t e oor logcn o n -
der hon r y z e n : en wa t gevangenen zy van
nialkander k r y g e n , zoo wo r d e n de zelve
aenftonds na T u r k y e te k o o p g e z o n d e n .
I n dir L a n d is me n z o o g cwo o n Me n f c h e n
t e ve rkoopen , d a t , z o o d r a he e f t de Va -
der of Mo e d c r geen ge ld van doen , of
verkoopen cen of a n d e r van h u n Ki n d e -
r e n , of verruilcn de z e lve regen Ko o pma n -
fchap. D u s ve r r e de o p g eme l t c onbekende
Schryver .
Het La n d f c h a p van Mengrelia wa s we l
ecr o n d e r h o o r i g acn de Ko n i n k van Bajfachiouc
, di e aldaer cen Sc ad-houde r z and ,
welke z i eh vcrvolgens v o o r Ko n i n k hc e f t
opgeworpen. De Ge z a g - h e b b e r s van GHncl,
ziende da t de z e S c a d - h o u d e r , we l k e
Dadmn wi e r d gcna emt , en dat g ewe f t na
hem , het La n d van Dadian , z i e h Ko n i n k
had g ema e k t , hebben he t J o k van B.ijfuchiouc
mc d c a f g cwo r p e n , en z i e h een eigen
Konink c rwe c l t ; di e tot d e z e t y d t o e , me t
h u l p der T ü r k e n , z i e h z e lvcn ftaende
houd. De n Gr o o t e n He e r v i n d zijn p r o -
fijt , by de vc rde e l inge de z e r La n d f c h a p -
p e n ; wa n t hy de z e l v e , alle te gelijk v e r -
bünden z i jnde , niet ma g t i g wa s . De K o -
nink van Bajf.ichioHC kof t in we in ig t y d s
v y f t i g dui z end ma n op de been b r e n g e n ,
die een gcflagen v y a n d van den T ü r k wa s .
Zedert da t geme l t e Dadian z i c h omg e fmc -
ten h e e f c , is h y , of zijn Na v o l g e r , me t
den Gr o o t e n He e r in v e r d r a g , wa e r uit
h y hem J a e r l i j k s ecnig Yz e r en Stael o p -
brengc, 't geen daer v a l t , o n d e r v o o rwa c r -
d e , da t , als BjJfachioHc h em den oor log
aen d o e t , de T ü r k bevel acn de Baifaes
van Trebifonda, en ande r e da e r omt r e n r zai
geven , van h em t o t v y f en twi n t i g d u i -
z e n d Ra i t e r s t o e , h u l p - b e n d e n t c z e n d e n .
D e Koningen in Mengrelia zijn Ch r i f t c -
nen j en als zy ten oor log gaen , mo e t c n
alle de Ge c f t e l i jken volgen , z o o we l Bi f -
fchop als Mo n n i k , di e e cht e r niet g e h o u -
A R Y E. i47 den zijn te v e c h t c n , ma e r alleen den k r y g s -
man te o e f f c n e n , Le g e r - d i e n f t te d o e n , cn
te b i d d e n . Gr o o t e r y k d omme n zi jn in d e -
ze Me n g r e e l f c h e L a n d i c h a p p e n niet. L i e h e
treden zy t o t den o o r l o g . Da e r wo r d v e r -
haelt, da t onlangs e e nMe n g r e l i f c h cGc z a n c
t o t Konfianttnopoien w a s , we l k e , op zijn
i n t r e de , o v e r de twe e h o n d e r d p e r z o o n e n
had; d o c h v o o r zijn v e r t r e k ma e r een S c h r y -
ver , en twe e Kn e c h t e n , h e b b e n d e hy de
overige v e r k o f t , ieder mael als ge ld v a n
doen h a d : wa s zeer p l omp , en f c h c c n v a n
cen o v e rma t e Bo e r f c h c o p v o e d i n g e tc z i jn.
Men v i n d in d e z e La n d f c h a p p e n me d e
Zilver- cn G o u d - m y n e n .
D e Mc n g r e c l f c h c , z o o we l als de G c o r -
giaenfche Chr i f t encn , zijn p l o m p , en o n -
ervaren , ter o o r z a e k van iiare q u a d e o p -
voeding , wa n t van n a t u r a zi jn zy f c h r a n -
d e r : de Pr i e f t e r s zelve zijn zee r d o r n . De
R y k f t c fteld by hen de W e t övc r de A r -
men : ja zelve z ommi g e de r Ge e f t e l i j k c
hebben z o o een r e ch t o v e r de g eme e n t e ,
dae zy de zelve mö g e n v e r k o o p e n , gelijk
d i k m a c l g e f c h i e d , aen T u r k o f Perfiacn : de
f c h o o n f t e , z o o J o n g e h n g e n als D o c h t e r s ,
worden h e t eerrf en 't l i c h t f t v e r k o f t . De
G r o o t e n van ' t L a n d leven z c c r i n o n t u c h t ,
m e t V r o u w e n en Do c h t e r s d e r G eme e n -
te. Zy k i e z c n z omt y d s hunne Bi i f c h o p p e n ,
wanneer n o c h in de wi e g l i g g e n ; en als
daer na d e P r i n c e n me t de wael niet te Vreden
zijn , ' r y z e n o n d e r hae r zwa r e Bu r g e r -
lijke oor logcn , h o u d e n d e her de Ge c f t e -
lijken in 't g eme c n me t de» g e k o o r e n e n .
waer d o o r d i kma e l g e h e e l eDö r p e n w e g g e -
voert cn v e r k o f t wo r d e n . De BifTchoppcn
können de h u uwe l i j k e n f c h e i d e n , cn d o e n
verkoopen den geencn d i e in 't onge l i j k
w o r d g e f t c h : wa e r om het g e b e u r d , d a t ,
ZOO cen Ma n zi jn W y f mo e d e i s , z i e h
doet f che iden , en cen a n d e r n e cmt . T e r
naeuwer n o o d we t e n he t me e f t e van d e z e
L u i d e n , wa t d e n D o o p b e d i e d ; en h e b -
ben we i n i g y v e r in d e n Go d s d i e n f t . De
D o c h t e r s zijn me e f t t y d s geieerder en k u n -
diger als de Pr i e f t e r s zelve j zy Do o p e n
cn Bi c cht en me d e , ja T r o u w c n , cn v e r -
r i c h t e n n o c h ande r e Ke rkc l i jk e di cnf t en ,
den Ma n n e n eigen ; z o o als in Georgia me -
de g e f c h i e d .
Van he t La n d f c h a p , Imirecti y
en Mengrelia of Colchts, en voor geva l l ene
zaken a lda e r , d o e t den R i d d e r Chardyn ,
in z i jne loflijkc Re i s - b e f c h r y v i n g e , ee n
breet v e r h a e l , z o o he t g e e n e hy d o o r e i -
gene o n d e r v i n d i n g e te d i c r plactzen hc e f c
o n d e r f t a c n , als da t h em b y een breet f c h r i f -
telijk vcrilag , van z ckc r V a d e r Lamberti
mede wa s g e d e e h , ' t g u n t v a n h emo n t l e c n r ,
dit mi j n W e r k , in d e n eerften D r u k , t o e
Z z z > ^vas