6 4 4 N O O R
T I N G O E S I A .
T U N G O E S I A,
En aen, of bj gelegene ^Uetx^tn.
>gce D en 0 0 S T
Als de Tungoefen arbeidcn , byzoDcler
buiten Wi n t e r r y d , zijn z y bykans naekt ,
ZOO dat hun vel daer door ganfch gccl is
geworden > en door de L u c h t , en Zo n
zeer fchrompel ig , met verhevcntheden .
fchier een vinger d i k , oneiFen en leelik.
De Vr ouwen roeyen hunnc Schuiten zoo
wel voorc als de Mannen , die altoos eea
vacht van Vi (ci i -vel cm het l i j f gefmeten OP de hoogce omtrent van v y f en
hcbben. Hae r Vacrtuigcn zijn van baft ,
zeitig graden , aen de Vl ieten fe- iicht a'ls een p k üm, hebben geen Hemden,
nifea. en Tungm, is dit Landfchap en al hi:n dekzd , wanneer niet werken ,
gelegen. zijn Ro k k e n van Vi fch-vel len ; zy leggen
D e Tmgoefin zijn minlijk , en zacht van zieh veeltyds te flapen, naekt op denbuik,
jnborft. Zi jn Heidenen , en Af g o d e n- zeggcnde , als die maer warm b l i j f t , dat
dienaers; gelijk 00k de Vt^HlUz^tn, ^Akfui, dan aen 't overige Lichaem geen gevocl
Brati, Lammi, Zucz^ari, en andere dacr hebben. De koude en Mug g en dceren
omher leggende Tar ter f che Velken , wel - hen dan niec. Zy zijn leelijk van wezen ,
ke laefte van een Samojtdfche iitm\]r\. Hu n cn eeten meefl: Vi f ch. Wanneer zy hun
Spraek is bykans eenderlei, als 00k d e w y s Hut ten warm willen hebben , fluiten zy
van leven. de deur , en het gat dat boven in' t dak is.
D e Ri v i e r Jenifca, welke in de Ys - z e c om de rook te loozen.
ftort y heeft aen de Oo f t z yde groot ge- De Hut t en zijn van ftaeken gcniaekt ,
bergtc , daer onder 00k eenige die Vu u r oml egt , of met Ri e t en, of met baften van
cn Zwa v e l uit fpo'uwen : aen de We r t z y - B o ome n , o f o o k met aerde Zoodcn.
de is laeg Land > vol van vedderhande | Hunne S l e e t j e sda e r z ymede opde J a cht
Kruiden en Bioemen. Me n ziet aldaer! gaen , zijn maer twee voet breet.
zeldzaem gevogelte. Di t läge Land wo rd j Van het Vl ek of Stedeken Jeneßiskpi»
in de Lente , of in 't Voor - jaer , w y t en gdegen aen de Vl iet Jenifia , tc water te
zyds overloopen van de R i v i e r , achtien reizen, door het Mcir Baikal, tot het Vl e k
ZietMjfli niyl omtrent vcrre , gelijk de JVjl in 'L- ' Seletiginskoi, in^CTS Selingtnskoga , o f b e -
' Syp^'^"' Oever s over f i roomt : als di t zuiden het gemelte Me i r , aen de Vl iec
g e f chi ed, begeven de Inwoonders , mz i 'Sclenga^ is eenige weken varens. De z e
al hun V e e , zieh op de o v e r z y d e , m plaetzen , zoo fenefeiskoi als Selenginskoi ,
het gebergte . tot dat het watcr is ge- worden bewoont met hunne Tz a e r f che
zakt . De zelve is op zommi g e plaetzen ^ Majcf tci ts Onderdanen.
ZOO breet , d a t z e nict o f qiialijk tc over- De Bargoeßnfche Tungoefen-, zijn onder
zicn is. het gezag , en de befcherming van hunne
Z y word anders me6.cjepi fei genaemt j i Tzaer f che Majef tei ten. Zy hebben twi f t
cn beruften onder my noch Schr i f ten, die gehad met een Taboenfche * Ho r d e , di e
van een Jepifiinsko Kaf tcd ipreken, 't ge- | onder het Moegaelfch gezag ftaer. De z e
ne , alzoo niet en wete waer dat l e g t , in . Tttngoifen woonen op een plaet s , het Ä i r -
de Kaerte niet en hebbe geplaeft. \goeßnfche Land gcnaemt , dacr menv e e lKa -
Mcn vind Tungoefen , by zonde r onder melcn heef t .
die , welke 0/?afi Twn^ooi« zijn genaemt , I Liluuka , is de naem van een Timgoes
die zeker Be rg acnbidden, zonder dat daer | Vo r f l : , die zieh ophoi id omtrent de Ru f -
v.in reden weten te geven , als alleen, dat 1 fche Ve f t ing TeUmba , aen de Sinefche
dien B e r g van ouds onder hen , voor een j grenzen gdegen : deze Heer hadde noch
Heiligdom is geacht geworden , z o o , dat 1 onlangs haair op zijn h o o f t , dat vier Ho l -
niet alleen de naeft aengelegene die eeren , landfche El len lang w a s , 't geene hy in
met het hoof t na de Ac r d e te buigen, een
maer ook ver afgeJcgene Mcnf chen komen
derwaerts als in Bcdevaerd , op gewiiTe
tyden des Jaers : deze Volkeren ftooken Mcuf«
vcel vuur , z o o by nacht , als by d a e g ,
daer zy z i chby ftecdsnederwcrpen. Wa n -
neer deze aenbiddinge gefchied , fchreeuwen
zy ove r lui t , met bewegende gebaei
Becft«n ,
;en mzameline veclet TjtiJea, loo als lift
Moegolcn Lanìi veci zyn, waci by zich vede
een Hool't . tot aenquecking en hsodcl van
dc7.e »oidcn h
Mofgslen . en z
zy dikmsel op d
ondet de
älshceftgeblcken.dM
cyosbatc Luide« invalien licbben
lucu I itinjj uiv Oicien Jichc waten , rrct mooi-
1, en fteelcn van't Vec , Paeiden en Kimelcn : een dici-
I • T • T . " - • I Eeiiikc Bende liield zieh onlaiies op . boveii acn de Rivi«
te huns Lichaems , en t zamen VOUWing ' Ocde . en in den Jw 7cft:cn hondetd res «n tachsmig,
der handcn , z icnd. onde rwy kn om hoog. ì " e ^ d Ì *
na den Hemel . ' en cot lyn zorg ludde.
Iii
t A R T
een lederen band verwenden , op zijn rug
droeg, ZOO als ook zijn Zoont je , een Kind
van zes J a e r , het haair voedcde , dat een
Elle lang was.
Zommige Tungoefen zijn onder gehoorzaemheit
van den Sineefch , en hebben in
' t Jaer zeftien honderd zes en tachcnt ig ,
onder de toen RuiTche Stad Albafi», op
de Vl iet ^mu r , krygs fei tdi jkheden gepleegt
: zoo als mede door hen zeker Mos -
kovifch Ko z a k , Dedulin genacmt , met
Boogen doorfchooten wierd , als hy aen
het ZOO genaemdc zwarte Eiland , omtrent
Mbafin gelegen . om Boom-baften te
fchillen , uitgezonden w a s , wanneer zy
mede v y f t i g Paerden weg gevoerd hebben.
D e Sineefch hadde aen den Gezag-hebber
dezer placts Bayion , te dezer Jare
gedreigt het Koorn , zoo het rondsom
gezaeid wierd, te willen koraen ver t reden,
om alzoo het voedzd den Inwoonders ontrekkende,
hen tot opbreking te dwingen,
•wezende dcmeef teomleggende Heerfchappen
en Volken , 9ynsb3er acn't R y k Sina.
B y de Vl iet Sofowa , dacr mede Tungoefen
woonen , is men zeer gcplacgt
van Mug g en , wezcnde die Ri v i e r dertig
myl van Solkamshy afgelegen ; zonder
Vuur-kooy acn den a rm, daer rookent
hout in l e g t , 't wd k de Wuggen doet
vliedcn , zijn de wegen daer niet te gebruiken
; in de Hut ten maekt men r o o k ,
en in de Vaer tuigen zet me n , te midden
in , een brandent ftof, tot v e rdwyning
dezer ongedierten.
Deze Mcnfchen gaen des Zomers gc-
A R Y E. 645-
andere in 't midden , andere leggenze in
een Wi e g , of op de Ae rde nede r , doende
dagchjks gebedcn voor de zclve.
D e Tungaefche Dui vd- j a g e r s , Wa e r z c g -
gers of Priefters, hebben Ro k k e n aen, di e
met Yz e rdr a ed, en Yz c rwc r k zijn gegiert ,
van Harten en Beeren hoofden, vanklaeuwen
cn nagels, Duivels-koppen , Rh e e -
hoor cns , Vogds -poot en , Bylen en Me f -
zcn,enz. welk Yz e rwe rk zeer glat geflepen
is cn bcfncden : als zy hunne bezwcerineen
doen , dan huilen , cn maken de omhanders
een groot .misbaer. De Ro k k e n
hebben zomt yds het ruig van buiten , cn
zomtyds niet.
D e Volkeren Tingoeß, cn Branki , of
Brati, gelegen beoolkn de Vl iet fewfea ,
gcven op hun koftcn door togt , zoo te
Paerd als met Sieden , aen hunne Tz a e r -
fche Majefteiten bedienden.
Van de Stad JW^kofki > tot de Stad von deze
fenefeiskoy , zijn BoiTchagicn , in welke
men Rui f che Dörpen v i n d , en is degrood cen idujfdaer
tamdi jk vruchtbaer. befc^'/üi'^
Landbouw is acn de Vl iet Jenifea wei - "n «kei •
nig of n i e t , cn aen het Noorde r gededte g^'.
ganfch ni c t , waerom de Inboorlingen het^njcmton.^
Brood ook onbekcnd is , behalven dat de ongedruUc
Moskovitcn z omt yds daer Sachari, of hart l>c«uflende.
Brood invoercn , cn den Inboorlingen
venten.
H i t Vo lk rondsom Jenefehkoy, gelegen op
v y f cn zeftig graden,aen de Vl iet feaifea, dat
zeker aert van Tingoefche, of Tungoefche V o l -
keren zijn , is Af g o d i f ch , en z y zijn v r y
plomp van aert , nict r , . . . . o_•n_g•_d i,ik. .a.en1 de K1. a l -
noeqzaem naekt , behalven een riem om de makken: van wc z cn weinig bruinder alsde
midden, die v rr y br e e t , en van Lede r , oi \Oßakke ! * , o fOß u k i . Hier omtrent vallen
Bondwerk is gemaekt^
Des Winter s dragen zy de vellen van
gedicrte , alderhander verwe tc zamen genaeit,
en mceft van Ren-diercn en Har ten,
tot hunne klecding , het ruig na buiten ,
behängende tot ^ieraed, de z d v e met
haair-vlokken van Staerten , of Maencn.
Men kan de dragt der Mannen cn Vr o u -
wen qualijk onderfcheiden , als zy noch
Hunne Booten , die z y op de Rivier c n
gebruikcn, zijn van Boom-baf ten gemaekt,
cn daerom zeer l i cht , de Riemen van heute
ftevigc fpaenderen.
D e Af g o d en Beeiden der Tungoefen,
hebben aengezichtcn van Mans-perzoonen,
doch zeer wanfchapen, cnlcdijk bet rokken,
met groote ooren, zijnde de borft-ftukken
mccft van houc gefncden , overtoogen met
kledcren van ftecht Laken , alderhander
verwe , opgepronkt met haair : cn behan'
gen de Ry k e n die ook wel met Zabels
ccnigc zcttcn die
gocde en v ed Zabdcn > en dacr willen verfchcide
Rei z iger s , een brandende Be r g te
z i j n , gelijk zulks door il/^/ii, in de Lente
van deze E c uw , reeds is bericht.
De plaets fenefeiskoj , die van hout gebouwt
i s , is zeer dicht bewoont . De
groote RuiTche Koop- luiden tot rergatu'
ria, cn Tobol, in Siberien woonachr ig, hebben
aldaer hunne bedienden, en aldus handelen
z y tot over de Ri v i e r Ket , die in de
Oby ftort. en tot in Dauren- land, met de
Kiiaiers of Sine^^e», en weder over de Stad
Beroßa, tot ArchangcL
Een uur in 't rond , buiten deze Stad ,
woonen in Ke rk-dorpen, we l v y f dui z end
Huisgezinnen , zoo Ruf f chen als He i d e -
nen , onder malkander.
In de Stad zijn v y f Ke rken, gdi jk mede
in Tomskp , gelegen aen een tak van de
Vhct Oby , een gdi jk gctal van v y f Ru f -
, fche Kerken zi jn. Van deze plaets a f , en
i genoegzaem tot aen de Zee , is het L a n d
een hock van d eHu c , ( race ìnlandfche Heidenen beflagen , di e
M m m m 5 Z o -
: l |