mm
^ À fr
6 0 8 N O O R D en O ü S T
Z y is zeer b r e e t . en 't L a n d acn be ide ' ncn , ma e r zelden tcgens de Na g a j - f c h e ,
z y d c nwe l b ewa fTc n , me t G e b o omt e , Gr a s , of Ka i a g a n s : allecnlijk ñcelcn zy op zul ke
v e r f c h e i d e fing van wi l de Kr u i d e n , en w y z e als mc e f t alle ande r e T a r t c r s , he i -
V r u c h t e n : boven ma t e n Vi f c h r y k , b y - melijk 0 0 k van d e z e l n i n n eNa b i u n - c n , mec
zonderlijk in S t e u r , z o o d a t i ema n d , ftaen- we lke zy ecn vafte en onve rbr ekc l i jke Vr e -
d e op den O e v e r , mcc cen Vi l c h - h a e k , in de o n d c r h o u d e n .
körten t y d wa g e n s vol vangen k a n , indien De Kajfachy Hordn , wa s te zijner t y d ,
maer fterkte of h u l pe heetc o m de zelve . geheellijk wo c ñ , u i t g e n ome n eenige ß ü f -
aen L a n d te halen. Mchcn ten No o r d e n , die aen de Ka lma k -
Daer zijn c o k Zwa n e n , di e geme cnl i jk kcn palen , alwaer vc r f che ide kleine R i -
in Ze e z w c m m e n , in ziilken me n i g t e , dac
hct o nmo o g l i j k is eenige redelijke b e g r o o -
t i n g e daer van te ma k e n . Dc z c leggen alle
J a r e n in 't mi d d e n van de Zome r ha r e v e -
ücren a f . T e g e n s d e z e t y d z enden di e van
^ f i r . i k a n bare j o n g e ma n f c h a p in Bo o t e n ,
d e we l k e , na dac eenige my l e n g e v a -
rcn Ii ebben , aldaer a enkomen ; en wa n -
neer zy haer Va e r t u i g e n me t vederen en
Zwanen-vellen geladen hebben , keeren zy
weder na Aflrak/tn , daer in de z e wa r e n
grooten hande l wo r d g e d r e v e n me t de Pe r -
ilanen , di e v o o r ieder Ve l gcmcenlijk een
Ryksdacider geven. Alle we l k e v o o r d e e k n
du Ko z a k k e n dikwi l s n o o d i g e n om z i c h a l -
daer n e d e r te z e t t e n , di e van daer wy d e r
invallen doen in ve r f che ide gewc f t en aen de
Kafpifche Ze e .
T u f l c h c n ^pakan en de Ri v i e r e faick,
woonen f chi e r geen Me n f c h e n , en is h e t
daer e a n f c h wo e f t : omt r e n t de / « c - ^ z i c h
RulTche Ko z a k k e n o p h o u d e n , die de Vi f -
f c h c r y o e f e n e n , en ve rde r s Oo f t op , be.
ginnen ecn aerc van Such^cren te wo o n e n
onder b y z o n d c r e benamingen , di e Ma h o -
metaenlch z i jn : tuf l chcn Jflr.tkan en 5/.
bcrien zijn Wo e f t y n e n , en aldaer wo r d e r
weinig o f geen Mc n f c h c n g e v o n d e n .
Van de Ka lma k k e n , die de Z u i d e r d e e -
len van Sthma b ewo o n e n , zijn z ommi g e
» D« ziin "^^^Sf" ot Hö r d e n s * On d e r d a n e n van de
vccanic Rul f c l i cn , ande r e h a r c Bo n d g e n o o t e n
Memvii«"" hoewe l zy bloedige o o r i o g e n tegens d e z e .
Kn''ofTeT h e b b e n g e v o e r d , Tumein en a n d e r c S t e -
ttn,dicdik. den en Ve f t i n g e n v e rwo e f t , u i t nadenke n
W n " " ' RulTchen ha r c La n d e n me e r c nme c r
naderende , vhen t ' e encma e l z o u d e n o n d e r -
brengen.
Hec nacfie gewefl: van g r o o t /^.i^rfy,
Oo f twa e r t s , is K.ijfachy Herda h e b b c n -
d e , als ge z egt i s , d e y<i i c , ^ t e n We i l e n ,
waer d o o r h e t van 't g r o o t N a g i ^ ^cCchciden
wo r d , de Ka lma k k e n t en No o r d e n ,
de Yi n g c a c h i a n e n of J i i r g e n f c h e Ta r t e r s
tcn No o r d - o o f t e n , en de Ka r a g a n s , di e
aen d 'Oo f t z y d e van de Ka f p i f c h e Ze e w o o -
nen , ten Zi i iden.
D e z e KaiTachy T a r t e r s t r e k k e n he t L a n d
o p en necr , b y n a op de zclve w y z e als de
die zieh in de f.iick oncìafìen.
Deze Me n f c h e n zaeyen geen Ko o r n . Ha e r
v o o r n a e m i h S p y z e is Paerde-vlcc-fch, en
Merrie-meJk, z o o d a t zy re r e c h t K 4Mh y
Hordel, d a t IS, der wi lde Me n i c h e n verza -
meJing , gena emt wo r d e n .
T e n No o r d e n van KaJfachj /lorda wo o -
nen de Ka lma k f c h e Tarters ( i n d i e n z u l k
een w y z e van leven , anders een wo o n i n g e
genaemt ma g wo r d e n ) ma e r h e t gewefi:
daer z y z i e h o n t h o u d e n , is e e n b e t e rVo l k
wa e r dig , d ewy l e he t volheit h c c f t van alle
dingen , tot 's Me n f c h c n o n d e r h o u d
noodig. Da e r zijn ook Z a b e l s , zwa r t c
VoiTen , I n k h o o r n t j e s , cn ande re Pt l i e -
rycn , in ove rvloed , we l k e de RufTche n
v o o r B r a n d e w y n , M e è , T a b a k , en e c t -
wa r en van haer rui l en.
I n dir g ewe f l zijn ve r f che ide St e d e n ,
als, Siberia, de Ho o f t - I l a d van een Land-Dr a «
f c h a p van de zelve n a em, en Ti^mei«, bei- d T p Ä
d e , we lke de RufTchen op de T a r t e r s vero- "«"'«"ii'e
- e r d h e b b e n : Onfha, WadU, cn b c™^ ®
iMcomoria
zeggen ,
welke laetrte plaets " y s ;
:n de Ko u d e Ze e z o u d e gelegen
zijn ; maer Onjfha is een Bi n n c n b n d f c h e
S t a d , v y f h o n d e r dmy l c n v a n Ka ß k n , we l k
naby de Vblga is.
D e Ka lma k k e n zijn g o e d e Zolda t en ,
d ewy l e zy d o o r de RuiTchen aen de e c n e ,
en cioor de Na g a e y e n en KaiTachy H o r d a
aen de andere z y d e , in g e d u u r i g e oe f cning
worden g e h o i i d e n .
D e o n g e t r o u w d e V r o u w e n v e r z d l c n d e n
Mannen in den o o r l o g : zy wo r d e n g e h o u -
den v o o r we i n i g mi n d e r als de Ma n n e n ,
in k o n f t cn fterkte : fchicten harc Pyl e n
byna z o o fnel en h a n d i g als de Ma n n e n ,
•an wicn zy d o o r h u n n e kl e eding o f wy s
-an r y d e n , niet wel können wo r d e n o n -
derfcheiden. Be i d e Ma n n e n cn V r o u w e n ,
'oeren in al h u n Ve l d - t o g t e n z e lden mi n -
der als i ede r v y f o f zes Pa e rdcn.
I k kan niet naeLiwkeiirig bepalcn wa t
haer Go d s d i e n f t z y , ma e r h e b b e uit ha e r
ommegang können me r k e n , d a t zy een
beter gcvoelen h e b b e n van de Ch r i f t e -
nen als van de Ma h ome t a n c n , of van
;ommige h u n n e Hc i d c n f c h e me t g e z e i -
N a g a y f c h c . Zy voeren d i kwy i c n o o r l o - j l e n . Ik h e b b e onde r haer geen p l e c h t e -
gen t egens de Ka lma k k e n , en Yu r g c a c h i a - 1 l i jkhcdcn of Go d i d i e n f t können bcfpei
T A R T
r e n , als cen a e n b i d d i n g van de Zo n en
Maen.
Haer voedzel is zeer b y z o n d c r 5 wa n t
beha lven Pa c rde -vl e e f ch { ' t welk by haer
een l ekke rnye i s ) f chroor a en zy niet Ha g e -
d i líen , Ad d e r s , Vo f l e n , ja o o k kr enge n
van verfcheide Di e r e n te eeten : S p y z e ,
welke dien van E u r o p a o o k in d e n g t o o t -
ften Ho n g e r s n o o d t o t a f k e e r z o u d e zijn.
Z y dr agen Ho e d e n , di e van de RuiTche n
Koulpackes g e n a emt wo r d e n , voo r en a cht
e r o p e n , aen we d e r z y d e n me t br e ede r anden
, wa e r na zy van de ande re T a r t e r s .
Kalmakken gena emt wo r d e n .
Oo f iwa e r t s van de Ka lmakken a engc ene
z y d e de r Ri v i e r e ^aick, cen we inig na h e t
Z u i d e n , en na .J/art t o e , woonen de Y u r -
geachianen , di e Ma h omc t a e n f c h van G e -
loof zijn , a l z oo g e n a emt na h u n n e v o o r -
» Nu Ott- na emf ie Stad , di e z ommi g e Turgeach * ,
c " n o eme n ; van welk g e -
jurgcn'iß. we i l ik ZOO veel kennifle niet h e b b e , a l zoo
maer eens daer g ewe e f l b e n , in den J¡
zeñien h o n d e r d cwi n t i g , wa n n e e r g r o o t e
ooriogen t u f l c h e n d e n Ch a n of Ko n i n k v a n
Turgcach, en den zijn Zo o n o n t -
ftaen z i j n d e , en z ommi g e van de Na g a y
T a r t e r s ( d i e voo r de z e o p f l a n d z i c h niet
d o r i l e n reppcn ) in haer La n d gevallen we -
zende , d o c h bui t en bevcl van haer eigen
P r i n s , en z o n d e r toeftaen de r Mo s k o v i -
t e r s , bui t e n wclkers bcwil]iging , volgens
onderlinge ove r een k omi l e , 'zy niet v e r -
möge« t ' o o r l o g e n , z o n d den Wo y w o o d
van j^firakan , die niet lang te voor cn een
v e r b o n d me t de Yu r g e a c h i a n e n g ema e k t
h a d , M i , of Haly Myrfa , een T a r t a r i -
f c h e Pr ins , mcc d u i z e n d van zijn eigen
O n d e r d a n e n , en v y f h o n d e r d RuiTche n
t e P a e r d e ; wa e r o n d e r ik begr epen zijnde,
i r o k k e n wy twi n t i g dagen , eer wy van
jifirakun t o t aen de gr enz en van Jtrgeach
q u a i n e n , en van daer ticn dagen reizen:
verder in haer gebi ed , 't we l k d o o r di
N a g a y f c he Ta r t e r s deerlijk v e rwo e i l wa s
T e n e i nde van de d e r t i g clagen . wi e r d n:
beílegiíTingegeoordeeld, da t w y ten minílei
d u i z e n d En g e l f c h e my l e n van ^ ß r a k fM wa
r c n , wa n n e e r w y de z e Ro o v e r s in h e t D:
van Ougogura ove rvi c l en, cn floegen. Alles
wat zy cien Yu r g e a c h i a n e n o n t r o o f d hadd
e n , z i jnde een ontallijke me n i g t e v a n V
200 Pa e rden , Keme l s , als Schapen ,
mcn wy hun a f , en da e r en Ikoven t o t een
i l r a f , n o c h alle h u n n e ove r toll ige Pa e rden,
latende hen allcenlijk , v o o r ieder e e n , om
weder na hui s te k ome n .
AI) Mj r f a den b u i t v e r d e e l e n d e , ga f
d'eene helft aen die h em in d e z e t o g t g e -
volgc h a d d e n , en z o n d hec o v e r i g e de n
W o y w o o d cot ecn gc f chenk , z o n d e r den
A R Y E. 6 0 ^
Yurgeachianen , als di e v o o r Di e v e n gßhouden
wo r d e n , iccs we d e r om t e g e v e n ^
On d e r t u f l c h e n i l o c g d e n Pr ins van 7 » r -
geach , in een v o l k ome n Ve l d l l a g , z i jnc n
Va d e r , n am' h em g e v a n g e n j ftak h em be i -
de d ' o o g e n u i t , en d e e d h em zelven toc
Konink kroonc-n. Hy beval o o k e enige
van zijn v e r t r o uwd e gunf t c l ingen , d a t zy
zijncn jonge r Br o e d e r ( v r e z c n d e d a t hy
t ' e e n i g e r t y d opf t and mö g t v e rwe k k e n )
zouden wo r g e n , en h em zijn h o o f t b r e n -
gen : ma e r ve r f che ide v a n d e E d e l e n , d o o r
welkers coedoen h y ' d eOp p e r - h e e r f c h a p p y
bekomen h a d d e , zulks v e r n ome n h e b b e n -
d c , wi lden d ' u i t v o e r i n g e van zijn bevel
niet g e d o o g e n , maer z o n d e n h e t Ki n d na
den Ke i z e r v a n Moshovien, by welken hcc
noch wa s , toen iklaeil van j i ß r a k a » v e r t r o k .
Maer om niet in gebr eke te blijven aen
mijn b e l o f t e , van een be r i chc te geven ,
aller La n d e n en Vo l k e r e n r o n d s om de Ka f -
pi f che Zee , k ome ik toc de Karaganen,
welke ik overgeflagen h a d d e .
H e t gewe i l d e r Karaganen beflaet he t
meefte de e l van de g r o o t e L a n d f t r e e k e ,
t ui f chen de Ri v i e r e J e i c k ^ . of Jaick , en
d e Hc e r f c h a p p y e van ¿eOnsbegs, of T a r -
ters van BoHchara, en hun gebi ed omr i n g c
d e N o o r d - o o f t h o e k van de Ka f p i f c h eZe e ,
fchietende Zu i dwa e r t s na de Ri v i e r e faxartes:
o o k Wo o n e n z ommi g e H o r d e n va n
^ h e t g emc i t e Vo l k tufTchen de v o o r n o emd e
Rivier en de Oxm , we l k e de Ta r t e s van
Bouchara, en de Karaganen a f f c h e i d van de
Perfianen , en de T a r t e r s v i n Batk-
D i t g ewe f t d e r Karaganen is zeer wo e i l
e n b a r : he t Vo l k a rm en e l l e n d i gj T a e n -
geel en ongevallig van we z e n , Ha e r wo o -
ningen zijn flechte H u t t e n , me c ll o n d e r
d ' A e r d e , ftacnde van den ande r en v e r -
f p r e i d , z o o d a t "er naeuwlijks p l a e t z e n z i j n
die de n a em van Dö r p e n of Ge b u c h t e n
•dienen. Zy h e b b e n ( n a my g e z e g t i s )
geen Stad als Preeflannes, gelegen aen de
Z u i d z y d e van de faxmet, d i c h t by de
Kafpifche Z e e , d i e , t e rwy l e n ik t o t Aßrakan
w o o n d e , mec ve r r a f f chinge d o o r de
Kozakken i n g e n omen wi e r d ; ma e r z y h a d -
den geen reden om van hare o v e rwi n n i n g e
te ilofFen , d ewy l e zy we inig b u i t daer in
vonden , en de Karaganen te z amen v e r -
gaderd z i j n d e , haer , mec g r o o t verlies
van we d e r z y d s Vo l k , daer uic floegen ,
en op de vluchc dr even , na een Ei l a n d , Merkt dit
twee of d r i e my l e n van ' t vafte L a n d , he t
welke zy t o t de z en d a g bezitcen ; geene omttent het
van d ' oml e g g e n d e Vo l k e r e n ma g c i g ,
begeerig z i j n d e om h a e r t e v e r n e f t e i e n , niet a^itreden
tegenftaende de T a r t e r s , Pe r f i anen , en ^„"»cden
Moskovicers, d o o r ha r e ftrooperyen g r o o - ^ j ^ ^ ^®^
ten o v e r l i f t l i jden. vMhiSl.'"
H h h h Z u i d -
y
I
L j