u
If I«
' ' s i
f i ! t - -
I M
N O O R D cn
Des mi d d a g s zeilden zy onder een g r o o t :
ftiik Y s , tuiichen hec La n d en licc Ys ,
cn wa r en niet magt ig he t Ys te d o o r f n y -
den , of door te brcken. Omc r enc ten
twaelf uurcn vonden zy hec Y s tot a cnhe t
Land te ftrekken , dies zy hc t niet klaer
n a ' t Oo i l e n konden krygcn om dcrwaerts
t e wenden j aldus leiden het na ftrand toe,
en vonden het daer zuiver ha rd. Vo n d e n
dacr ook een t e e r ichoon Ei l and , dar een
gocde He r b e rg maekte , en twaelf"vadem
waters. Di t Eiiand leit na 't Oo f t e n vier
o f v y f m y l e n van mi g a t s . He t v j f t e L a n d
ftrektdaer Zuid-oof twa e r t s , en Zuid.oo{l:
ten Oo f t e . He t is een fraeye Kuf t , effen
en vlak , en niet voi Bergen noch St e enroczen.
Omt r e n t een my l van Land heeft
mcn v y f of zes vadem wa r e r i . De n ganfchen
morgen hielden zy Oo f t - z u i d - o o f t -
waerts aen. Di en dag bevondcn zy de
hoogte van negen en zcftig graden , cn
veerrien minut en.
Den t%\ aeUden van Oo g f l -ma e n d waren
z y g e dwo n g e n in het Ys te z e t r e n , op
hoop van eenige we g te vinden om na he t
Nooidcn te k ome n , hoopend e eenige
klare d o o r t o g t längs dien we g te hebben ;
maer daer was niet als louter Y s , hoe wel
z y hnn be f t deden , om d o o r het gebi
ken Ys te k ome n. De s nachts ten twaeU'
uuren , tiiflchen den veertienden cn v y f .
tienden , ma ekt e zy het Schip de ^ cwa e n
«en ftuk Ys v a f t , om de IViUium in te
wa c h t e n , die des morgens d e n v y f t i e n -
den by de "Jorü q u am. De n ganf chen
nacht i)leef de Jörn aen het ftiik Ys vaft
Jeggen , en was z o o binnen het Ys bcfloot
e n , da t hy niet wifle wa t we g hy dooi
zou : de wind was We f t - n o o r d -we f t .
Den z eßi enden z e t t en zy het be ide na
' t No o r d e n , om te zoeken of zy een kla
ren we g konden vinden , om na ' t Oo ß e i
t e geraken ; maer hoe ve rde r zy den we g
o p wenden , h o e me e rde r en dikke r hi
Ys wa s , ZOO da t zy niet ve rde r gaen koi
den. De s a cht e rmiddags omt r e n t ten vi(
uuren wa r en zy g e dwo n g e n aen een ander
ftuk Ys te blyvcn leggen. Di en dag zeilden
zy omt r e n t een m y l . en hadden vyf -
tien v a d em. Zy bleven aldaer den ganfchen
d a g en n a c h t , z i jnde buiten alle
goede hoop , of liever in wanhoop ,
Den Zeven en twint igf t en was de wind
N o o r d . w e f t , en gingen des morgens ten
negen uuren t ' z e i l , om het ftrand re zoeken
: verder in het Ys konden zy niet komen.
De s namiddags ten zeven uuren bleven
zy beide aen een ftuk Ys leggen , op
veertien v a d em. De s namiddags ten dr i e
uuren wierden zy geworpen van h e t eene
Y s toc her a n d e r ; d o c h alzoo de wi n d
O O S T
en z y niet ve rde r doo r hec Yi
joed ..
conden k ome . . , __
weder te zoeken
daer
doen 20U.
Den negen en
: hoogt e van z
minuten.
I bcfloot men het La n d
en ZOO na rVat¿aij ce
t'oveileggen wat roen
wintigften hadden zy
/ e i n ig graden en vier
Den laetften quamen zy des mi d d a g s
Uten alle Y s , en vorde rdc z o o hun Re i s
•imwaerts.
Den tweeden van He r f i t -ma e n d zagen
zy liet Land van F o » l „ c f . He t is van binnen
voi kleine Ei l anden, en van biiiter voi
Steen-rotzen, die verre uitfteken ; en binnen
de Klippen zijn goede Za n t - g r o n d e n ,
op twii.rig vadems.
Den drie en iwint igf t en quamen zy in
Noorwe^f», in een Baey / Jowi /«/gena cmt .
Dus verre van gemt l t e Re i s .
meld, da t zcker kort be r i cht is
gcgcvcn aen Pet, en Charles Pkden
J a r c vyf t i en honde rd tachcnt
ig , om ga geflagen te worden in de o n t -
dekking d e rNo o r d - o o f t e r f c i i eLa n d e n , als
Voigt.
Indien men rekent van t o t hec
Eiland Kolgejt vier honde rd my k n , l eggende
verCchülig twint ig graden in de
l e n g t e , omt r e n t op de No o r d e r breete
« v e n t ig graden , en rwee d e r de deelen
: van Kalgoje tot mugats zi,n * twe e
honderd mylen . verichillende allcenlijk
. . graden in l engt e , loggende ook op de
Noorder breete van z e v t n t i g g i a d e n . Van
•VA,gats, t o t de uithock r ^ ^ « , verfchilt
teftig graden »n l engt e : de ganfche fticek
Df afftant d e r plaetzen Oo f t en We f t l eg.
g e n d e , op de No o r d e r breete van zevent
ig graden ; geef t dan voor de ganf che
lengte of afftant van mrdhu, toc' Tabyn
achtien honde rd Engc i f chc myl en. Wä n -
neer men dan den eenen dag doo r den anderen
flechts v y l t i g Enge l f chc myl e n
ild , ZOO kan van Wardhu tot Tabj« ,
de ftreek in zes cn de r t ig dagcn afgezeild
worden , en minde r by goede wi n d .
Wanneer gy voorby c e k ome n
z y t , of tot de lengte van honde rd twe e
en twint ig gr aden, gelijk uw Kaert roonr ,
o f t w e e , d n e , vi e r , of v y f gr aden Oo f t e -
l i j k c r ,
. ... Engelfcht myltn molwn «n Duicfclie tnyl wit ,
Miks dit iwimig etadcn vwfchil der Icnjie (op de Nootdct
bteetc vjn iiiim zeventig gt«Jtn ) weiß alhier via hondeid
Engelfche mylen gefielt word , hoiideid Diiiifclie mylen bedBgen
: eo lien graden vetichil der lengie . over ecu komendc
mer t>vee Iiondcrd Enpelfche mylen , komt on vyttig
Duitfche mylrn ; loo ook zcflig giaden veifchil der lenite,
of twaelf hondcid Engelfche mylen, niakcn drie l.uiKJetd
Du« fclie mylen. Van Watdhus tot Tabyn wotd alhiet iiefteic
' Of. negentig e.jden verfci.il dct lcn?te , die komt over ccn
I met achlicn honikrd Engelfclie , of vier honderd en vyftiit
Duitfehe mylen. De vyftie Engelfchc myka dk: hier ge?
T A R T
lijker , ZOO is wa e r f chynl i jk , da t gy het
Land aen uwe rechter hand zult vinden in
t e l o o p e n , Zuidelijker en O o i i w a e n s ; op
welke ilreek gy z u k vcrvallen , of in de
mond van dien beroemden Kivi e r O r d a -
d(s , of in eenige ande r e , die ik giffe. dat
voorby de v e rma e r d eSt a d Kambdit loopt ,
cn dat de mo n d op de No o r d e r breete van
P, omt r ent v y f t i g , of twe e en v y f t i g gr a -
hecftow- den l e i t , en binnen de d n e h o n d e r d , oi
^ ' ¿ evtn vier honde rd mylen van Kambalu zelf. die
n,isve,to-op v y f e n vcertig graden , No o r d e r bree-
»yn bc^te-te, l e i t , Zuidwa e r t s van den voorzeidcn
P""- mo n d de r Ri v i e r . Of anders , indien gy
zeild omt r ent hct rechte No o r d e r en alderooftelijkfte
g e d e c l t e v a n g a n f c h . , 4 / 4 , gaende
v o o r b y hc t Landf chap J n i a , en dan
tot de breete van zes en veertig graden ,
houdcnde a l tyd he t L a n d in uw g c z i c h t ,
op de rechter hand ( z o o na als gy me t
veiligheit k o n t , ) z o o mo o g t m de Hä v e n
van Quinfay g a e n , z i jnde de Ho o f t - f l a d
in het No o r d e r Sina. En in , of omt r e n t
een van be ide deze wa rme plaetzcn moogi
s y den ganfchen Wi n t e r l e g g e n , z omt y d s
in Zee . en z omt y d s in verfche Rivie-
' ^ " k l d u s k o n t gy ook gelegentheit hebben
na het Ei l a n d J ^ p t n oyer te fteeken :
daer gy Chriftenen zult vinden van ve r
fcheide Landf chappcn des Ch r i f t e n d oms
en miffchien eenige Enge l f chen.
B K I E F ,
Cefihrcven in den pre vjfüen honderd eenen
tachemig , aen den wjtvermaerden Waereld
bejchryvcr , Ge r a rdus Me r c a t o r :
aengaende de Rivieren P e c h o r a , Na r amfay
, Ca r a Re c a , de geweidige Rivier
O b y , de fuets gen^iemi Ol g u s h in
Siberia , de groote Rivier Ar d o h , het
Meir vm Ki t t a y , van de Imvoonders geraemt
P a r a h a h , het Landfchap Ca r a h
Colmak, tot ontdekk'ige äer Noord-oofler
Undfchappen, die bj Ha k l u i t Aen het hobt
gegeven « , ds volgt.
ALS ik i n d a c h t i gwi e r d , zeer waerde
Vr i e n d , hoe zeer U Ed .
wy noch te zamen wo o n d c n , z i e h
vermaekte me t hec lezen der Boekei
d e Landf t r e ek- f chryve r s Hamerns, Sirabo
Ariftoteles, Dion, en andere, ben ik v e r
heugd g ewo r d e n , da t ik had aengetroften
den b r e n g e r d e z e s , de welken U Ed ,
mijnent wegen zeer aenbevoolen zy , di
nu voor een ge ruimcn t y d te Anubergh ,
aen de Ri v i e r OffelU , aengekomen is.
Dezes Ma n s onde rvmdinge zal U E d .
zeer dienftig zijn in een z i e k • d o o r U
R Y E. 9 3 3
E d . zeer hartclijk begeerd , en daer U
Ed. me t vccl moeiten na g c z o c h t h e b t ,
vaer over d e hcdenda egf che La n d - b e f c h r y -
'ers ondc r malkanderen z o o zeer vcrfchillen
, namcntlijk , de ontdekkinge van di e
ZOO grooten Ui t h o e k , of Kaep Tabyn ,
door den Oc c a en , van 'c barre en k o u d e
Üoft-noord-ooften , en van he t vermaer-
•yk La n d f c h a p van Kathay. Hy is van
geboorte een Ne d e r l a n d e r , de welke ge-
-angcn z i jnde , onder 'c gebied der Ri i s -
,en eenigeJaren heeft gediend de z e e r v e r -
maerde He e r en JncoviM en Vnekjus , va n
welke hy na Antifcrpen is a fgc zonden ,
op beloften van genoegz ame be loo-
, eenige ervaren Ma t r o o z e n v o o r
hacr te wc rven 5 de welke doo r een
Sweedfch B o u w -me e f t e r , twe e Schepe n
tot de z c o n t d e k k i n g e in de Rivi e r Pjwwrt
hebben doen b o uwe n . Volgens zijn v o o r -
ftel, is den toegang Oo f twa c r t s na Kathayr
buiten twyfFel zeer k o r t , en ook g ema k -
kelijk. Hy he e f t zelf geweeft aen de R i -
vier , te La n d , doo r de La n d f c h a p -
pen der Samojeden en Siberie; en te Wa t e t
längs de Ku f t van de Ri v i e r Pechora,
Ooftwacrts. Op deze o n d e r v i n d i n g fteiinende
> heeft hy vaftelijk voorgenomcn ,
een geladen S c h i p , da t e cht er niet te di e p
g a e t , in Mo s k o v i e n te b r e n g e n , in de
Bocht of Baey van St. IVicolaes, voorzien
met alles wa t t o t zoodanigen Re i z e n o o -
dig is : cn aldaer hebbende l e e f tocht ingcnomcn
, op redclijk loon cc huiiren eenige
van d e b e q u a emf t e Ru f f e n , die de r Samojeden
Spraek verftaen , en de ge l egent -
heit van de Rivi e r Oby k e n n e n , doo r di en
;y daer ter plaetze Jaerlijks k ome n . We s -
halven hv voornemens i s , om in 't laeft
Bloe'y-macnd längs de vafte Ku f t van
Vgorie , of fagorie te Zeilen , Oo f twa e r t s
van Pechora en het Ei l and Dolgoja; aldaer
de breete op te nemen , des La n d s gele-
;enheit te bc-fchryven , de diepte te p y -
;n , de uithoekcn , en de r plaetzen a fge -
legcntheit aen te tckenen. En vermits de
Baey van Pechora een zeer gelegen plaetze
i s , den gaende en k ome n d e dienende om
zieh te verbergen tegens de St o rm-wi n d e n
en Ys-gangen ; als ook om zieh te v e r -
verfchen j z o o he e f t hy voorgenome n
eenige dagen te befteden tot het ui tvinde n
der o n d i c p t e n s , en he t ontdekken van 't
rechte Va e r -wa t e r . Da e r ter plaetze h e e f t
h y voo r dezen ma e r v y f voeten wa t e r s
gevonden , ma e r twy f e l d niet , ande re
dieper Oo r d c n te zullen vinden. Va n daer
wyde r s voor t te varen dr i e of vier my l e n ,
hct Ei l and Waigats a cht e r gelaten hebbende,
tot omt r e n t hct mi d d e n tuffchen Vgone
en Nova Zemla. Al s dan een zekere Ba e y
B b b b b b 5 längs
i ^
< . ¿ ' • f . - :
M
k