I r-
. i ' i , !
N O O R D
fteldrn ze o n d c r di e vc r t e l l ingcn, wa e r me -
d e k t Icugcnaciitig Gr i e k e n - b n d , d ' o n - ;
befchaemtlieit g e h a d heefc , van z i jn G c - ;
d e n k - l c h r i t t c n re vervullcn.
H e t L a n d f c h a p Karthuel hc e f t ma e r v i c r
Steden , als Gary , Suram , yi / ) ' , en 7 « / « .
Gorj ¡s cen klein St c d e k e n , gelegen in een
v l a k t e, t u f f c h c n twe e Be r g e n , op den O e -
ver van d e n Vl o e t Kar , aen de v o e t van
een h e u v c l of h o o g t e , dae r een Ka f t c e l op
ftaet, 't gecn d o o r geboor enc Perlianen b e -
w a c r d wo r d , 't Is g e f l i e h t , g e d u u r e n d e
d e laetfte c o r l o g e n v a n Gur^iß^» , ve e r t i g
Taren gcleden , d o o r S u ß a n Ka» , Ve i d -
Iieer van he cPe r f i a enf cUe L e g e r . E e n A u -
g u f t y n e r Z e n d e l i n g , di e als toen te Gary
w a s . ma ckc e het o n cwe r p ' e r af. Di e Ka -
fteel is van geen g r o o t e v e rwe e r i n g . Zi j n
voornaemfte k r a c h t k omt van z i j n g e l e g e n -
h e i t . D e b e z e t t i n g i s v a n h o n d e r dma n . De
S t a d , d i e beiieden legt is klein. D e H u i z e n
z i j n van Ae r d e g e b o uwt , en de Bazars of
M a r k t - p l a e t z e n insgelijks. D e l n w o o n d e r s
z i j n al te mael Ko o p l u i d e n , e n tamelijk R y k .
ISlen v i n d 'er alles , 't geen tot het leven
nootzakelijk is , in ove rvloed , en g o e d
jkoop. Sur.m is e igenr l i jk ma e r een Vl e k ,
cn de h e l f t kleinder als de S t a d Gary; ma e r
hec Ka f t e e l , 't g e e n ' e r d i c h t by l e g t , is
g r o o t en we l g e b o u w t , en h e e f t o o k een
b c z e t t i n g v a n h o n d e r d ma n . D i c h t by Suram
is een o o r d Semache gebe t en. D e z e
naem , d i e Ge o r g i f c h is , b e t e k e n t d r i e
Karteien. De L u i d e n d e s L a n d s zeggen ,
dat Noach , na da t hy u i t d e n A r k gegaen
was , in dezen c o r d q u am te w o o n e n , en
d a t zi jn Zo o n e n da e r i ede r een Ka f t c e l
bouwden.
D e g ema t i g t h e i t d e r L u c h t is g o e d in
Georgia. Zy is^'er d r o o g , zeer k o u d in de
W i n t e r , en zeer he et in d e Z o m c r . H e t
goed we e r v a n g t ' e r nie t eer aen als in de
M a e n d M e y ; ma e r he t d u u r t t o t aen he t
eind van No v emb e r . M e n mo e t ' e r de
L a n d e r y e n b e v o c h t i g e n , anders z i j n z e c n -
v r u c h t b a e r ; ma e r b e v o c h t i g t z i j n d e , br engen
ze a l d e r h a n d e Gr a n e n , P e u l - v r u c h -
t e n , en O o f t , in ove rvloed v o o r t . Georgia
is een L a n d , z o o v r u c h t b a e r als het
kan we z e n . Me n leeft 'er lekker , en g o e d
k o o p . H e t Br o o d is ' e r z o o g o e d , als op
eenige plaets t e r wa e r e l d. De Vr u c h t e n
zijn 'er u i t f t e e k e n d , en van a lde rhand e
aerd. Ge e n o o r d v a n E i i r o p a b r e n g t P e e r e n
en Ap p e l e n v o o r t , di e o f f c h o o n d e r o f v a n
beter fma ek zi jn ; n o c h e enig plaets van
Afia u i t f t e k e n d e r Gr a n a e t - a p p e l e n. '£ Ve e
i s ' e r ove rvloedi g , en z e e r g o e d , z o o h e t
g r o o t e als he t kleine. H e t Wi l d - b r a e d is
onvergehjkelijk , i n z o n d e r h e i t he t G e v o -
gelte. De wi l d e Zwy n e n zi jn "er in een
en O O S T
g r o o t e me n i g t e , en zeer l ekke r . H e t g e -
meene Vo l k l e ck by na niet als van V a r -
kens-vleefch. Me n z i c t ' e r di e o v e r a l . Üm
d e wa e rhe i t te z eggen , me n kan nicts b e -
t e r . e e t e n als di t vlc c f ch. De Lu i d e n de s
Lands v e r z e k e r e n , da t me n 'er nöoi t e eni g
ongcmak af g e v o e l t , h o e vec-1 me n 'er o o k
van eecen ma g . Ik g e l o o f , dat h e t wa e r is;
want hoewe l i k ' e r by na alle Ma e l t y d e n af
heeft he t my e c h t e r nooi t q u a e d ge -
daen. D e K a l p i l c h c Z e e , d i e d i c h t b y Cf c r -
gia is, CT) de Kur, d i e ' e r d o o r l o o p t , be -
Ichikken z o o vcel Ze e - en Ri v i t r - v i f c h ,
dat raen we l ve r z eke r en ma g , dat 'er gecn
Land i s , da e r me n t o t allen t y d e be t c r
9 e r kan ma k e n , als in d i t .
Men kan o o k n o c h ve r z eke r en , d a t ' e r
geen L a n d is , da e r men z o o veel en tiitllekender
W y n d r i n k t . De Wy n g a e r d e n
Wa ff e n l o n d s om de Bo ome n . Me n v o e r d
a l t y d van 7'eßis. een g r o o t e me n i g t e Wy n s -
na Arnjeme» , na Aledien , en na Jjjiaha»,
voor des Ko n i n k s mo n d . L e n Pa e r d e -
lading , we lke van d r i e h o n d e r d p o n d
i s , kor t ma e r a c h t giildens : ik fpr e e k van
de beiie W y n ; wa n t de g eme e n e W y -
nen h c e f t me n doorga ens v o o r de h e l f t .
Alle d ' a n d e r e Le v e n s -mi d d e l e n zijn na g e -
lang. Georgia b r e n g t Z y d e in me n i g t e
v o o r t , ma e r niet ha l f z o o veel als d e me e -
fte Re i z i g c r s ge f chr even h e b b e n . De L u i -
den de s L a n d s we t e n ze niet zeer we l te
bewerken. Zy br engen ze in T i i r k y e n , te
Ari^rnm , cn in d ' oml e g g e n d e pl a e t z cn ,
daer zy g r o o t e n hande l d r y v e n .
' t Bl o e d van Georgia i s h e t f c h o o n f t e van
' t Oo f t c n , cn ik kan z eggen van de Wa e -
reld. Ik heb niet een iVlijk Ae n z i c h t g e -
zien in di t L a n d , n o c h o n d c r de Ma n n e n ,
noch o n d c r de V r o u w e n , ma e r we l E n -
gclachtigen. De n a t u u r h c e f t da e r op de
meefle Vr o uwe n bevalligheden u i t g e f l o r t ,
die me n e ide r s niet en zict. Ik h o u d h e t
voor o nmo g e l i j k hcn aen te zien z o n d e r
hen re b emi n n e n . Me n kan geen b e k o o r -
lijkcr Ae n z i c h t e n , n o c h f c h o o n d e r ge f ta l -
ten , als de Ge o r g i f c h c Vr o uws p e r z o o n c n
hebben , f c h i l d e r c n . Zy z i j n g r o o t , r e i -
z i g , niet te z e er o v e r l a d e n me t v e t , en
uitfteckent d u n om de mi d d e l . H o e we i -
nig klcdcren zy o o k aen h e b b e n , ziet me n
h u n heupen ni e t . 't Ge c n hen b c d e r f c , is
dat zy z i e h bl anke t t en , en z o o we l de
fchoonften als di e h e t nie t cn z i jn. 't Bl anketzel
ftrekt hcn tor ^ieraed. Zy gebriiiken
't t o t o p t o o i z e l , gclijk me n by ons de
Juwcclen en de mo o y e Klederen d o c r .
D e Ge o r g i e r s h e b b e n van na t t iur e een
grooten Ge c f l . Me n z o u 'er gelecrde L u i -
den en g r o o t e Me e f l e r s a f maken , indi e n
men hcn in d e wc t e n f c h a p p e n en konf t e n o p -
t r o k :
t r o k :
T A R T
maer de o p v o e d i n g , we lke men hcn
g c e f t , zeer leÜjk z i j n d e , en niet als q«;
d e vooi beclden h e b b c n d e , wo r d e n z y zeer
onwetent cn g c b r e k k i g . Zy zijn bedr i e -
g e r s , t r o uwl o o s , en o n d a n k b a e r j hebbe n
een onbegrypc l i jke o n b e f c h a emt h e i t om te
logchenen 't geen z y g e z e g t cn gedaen hebben
5 om valsheden ui t te ftrooyen en te
beweren ; om me e r te eiíTchen als hcn t o e -
A R Y E. f43
' e r i s , t u i f c h e n h u n A e r t , h u n Z e d e n , e n
hun Ge l o o f , h c e f t een g i o o t e n ha et o n d e r
hen ve r oor z a ekt . Zy h e b b e n we d e r z y d s
een g r u uwc l van ma l k a n d e r , en v e rma e g -
fchappen z i eh nooi t te z ame n . De G e o r -
giers zi jn i n z o n d e r h e i t mc t een u i t f l c k e n d e
v e r f m a d i n g v o o r d 'Arme n i e r s i n g e n ome n ,
en a e nmc r k e n hcn ten naeflen by als me n
^ J o o d e n in E u r o p a d o c t . De d r a g t d e r
k o m t ; om dingen uit den d u im te z u i g e n ; Ge o r g i e r s is by na gelijk di e d e r Po o l e n ,
c m te veinzcn. Zy zijn _:: onve r zoene l i jk in
¿y ¿ j a g e n Mu t z e n gelijk de Mo s k o v i t e n .
hun ha e tdr agingen , en ve rgeven n o o i t .
H u n R o k k c n zijn op de b o r f t o p e n , cn
' t Is wa e r , zy wo r d e n niet l i cht q u a e d ,
worden t o c g c d a e n me t k n o o p e n cn l i t z e n .
cn v a t t e n de h a e t , we lken zy a l t y d b c h o u -
D e f c h o e i j i n g is als d i e d e r Pe i l l anen . De
den , niet z o n d e r o o r z a e k o o k op. Beha lve n
d r a gt d e r Vr o uwe n ge l i jkt t ' e e n ema e l d i e
deze g e b r c k e n van 't g emo e t , hebben zy
d e r Pe r f i a cninnen.
d'aldcrvuilllcn van d e v k e f c h e l i j k e genc igt -
D e Hi i i z e n d e r Gr o o t e n , en alle d ' o -
h c i t , te we t e n , de d r o n k e n f c h a p cn d ' o n -
penbare p l a e t z c n , zi jn g cma e k t op den a e r t
kuisheit. Zy dompe l en z i e h z o o veel te
der g e b o uwe n van P e r f i e n . Zy b o uwe n
dieper in d e z e vui l igheden , d ewy l ze in
goed k o o p ; wa n t zy h e b b e n he t h o u t ,
Georgia g eme e n , en geenzins one e r l i jk ¿ i jn.
den fteen , de pleifler , cn de k a l k , in
D e Lu i d e n van de Ke rk d r i n k e n z i c h d r o n -
overvloed. Zy volgen o o k de Pe r f i a n e n
ken . z o o wel als d ' a n d e r e n , en h o u d e n
na , in h u n w y z e van z i t t en , flapen , en
fchooiie Slavinnen , da e r ze b y - f l a p e n af
eeten.
maken. N i ema n d is da e r o v e r g e ä r g e r t ,
D e n Ad e l oefFent op zi jn On d e r z a t e n
vermits de g ewo o n t e algemecn , en zelfs
een me e r als T y r a n n i f c h e ma g t . Zy d o e n
geoorloft of b e k r a c h t i g t is. De n Ov c r f l e
hun Boe r cn g a n f c h e Ma e n d e n , en z o o l ang
der Ka p u c y n e n h e e f t m y v e r h a e l t , da t hy
als z y wi l l e n , a r b e i d e n , z o n d e r hen n o c h
den Catholicos ( m e n n o emt den P a t r i a r c h
betaling n o c h k o f t te g e v e n . Zy hebbe n
van Georgia a l d u s ) h a d h o o r e n z e g g e n ,
recht op de g o e d e r c n , op de v r y h c i t ,
d a t de g e e n , di e z i eh op de g r o o t e H o o g -
en op h e t leven van h u n On d e r d a n e n . Zy
t y d e n , als Pa e f c h en K e r s t y d , niet t ' e e -
nemen h u n Ki n d e r e n , en v e r k o o p e n ze ,
nemael d r o n k e n z u i p t , v o o r geen C h r i f -
o f h o u d e n ze v o o r Slaven : d o c h z e lde n
t e n te h o u d e n i s , cn in den Ban geda e n
verkoopen zy de L u i d e n boven de twi n t i g
moet wo r d e n . Da e r en b o v e n zi jn de
J a r e n , i n z o n d e r h e i t de V r o u w s p e r z o o -
Georgiers ui t f t ckent wo e k e r z u c h t i g . Zy
jnen. 't Ge l o o f d e r Ge o r g i e r s is b y n a ge.
lecnen z e lden als op p a n d ; en de mi n f t e jlijk da t d e r Mi n g r e l i e r s . Zy h e b b e n ' t o o k
i n t c r e f t , d i e zy n eme n , is van twe e ten 1 be ide op den zelven t y d o n t f a n g e n , te
h o n d e r d t e r Ma e n d . De Vr o uwe n zijn we t e n , in de v i e r d e E e u w , en d o o r h e t
noch mi n d e r g e b r e k i g , n o c h mi n d e r f n o o t . ! z e l f d e we r k t u i g eener V r o u w van Iberien,
Z y hebben een g r o o t e zwa k h e i t v o o r de di e te Konfiantimpolen Ch r i f t e n g ewo r d e n
Mannen , en gewifTelijk me e r deels als zy
w a s ; d o c h eindc-lijk hebben d ' e e n c n z o o
luiden in dien vloe t van o n k u i s h e i t , di e
wel als d ' a n d e r e n , f c h i e r al den Ge e i i van
h u n ganf che L a n d o v e r f t r o omt . H u n z e -
het C h r i f t e n d om v e r l o o r e n , en h e b b e n
den en g ewo o n t e n zijn een me n g e lmo e s
z y b y k a n s niets Ch r i f t e l i j k s als den n a em.
van de ge cnen de r me e f t e Vo l k e r e n , di e
Z y o n d e r h o u d e n de Va f t e n be t e r als de
hen omr i n g e n . D i t k o m t , ge loof i k , van
Mengreliers , en doen l ange r g e b e d e n .
een h a n d e l , di en zy me t veelc ve r f che i -
D e Gc e f t e l i j k e Ze n d e l i n g e n ftuurden, t e r -
den Na t i c n h e b b e n , en van de v r y h e i t ,
wyl ik te Teflis wa s . een verhacl v a n
welke i ede r in Georgia h c e f t , om in zi j n
den f l a e t h u n n e r z endi i ig na Romen , we l -
gewoonten te leven , "er af te f p r e k e n , en
k e zy my lieten zi en. Da e r ftond
z e te v e r d e d i g e n . Me n z i e t ' e r Arme n i e r s ,
een zee r ge c f t ig geval in. Ik zal he t v e r -
Grieken , J o o d e n , T ü r k e n , P e r f i a n e n ,
balen , v e rmi t s he t t o t mi j n o n d e rwc r p
I n d i a n e n , T a r t e r s , Mo s k o v i t e r s , en E u - ^
diend , en d a t h e t ' e r we l te pa s k omt .
ropeers. d 'Arme n i e r s zijn 'er in z o o g r o o t ' Da c i
g e t a l , d a t zulks he t getal de r Ge o r g i e r s S leven
as te Gory een V r o u w van q u a e d
die in een z , wa.. Í.VL u^i , UIC II) ziiceKk ttec vViICeIl ,, doaaeerr zz yy aaft
fchier te boven ga e t. Zy zijn o o k de r y k - ! me e n d e te fterven. Zy liet een Pr i e f t e r
ñ e n , en b e k l e d e n '.t. me c f t ende e l d e r . kleine I I 1 - 1 : t ^ . . .
Ampten , e n f l e c h t e b e d i e n i n g e n . De Ge o r -
giers zijn h o o v a e r d i g e r , o p g e b l a z e n e r , er
hoogmoediger. H e t o n d e r f c h e i d > ' t geei
h a l e n , b i e c h t e z i c h , o p e n b a e r d e h em alle
haer o n g e r e g e l t h e d e n , en d e e d dae r na
g r o o te b e t u i g i n g e n d a t z y geen Ma n me e r
z o u d u l d e n als ha e r eigen. De Pr i e f l e r z e i
h a e r :
im '
tä