IP
a i í j
il
9 i i N O O R D
b e ik de E e r g e h a d van me t den R i d d e r
fohn Narborough in de Z u i d - z c e g ewe e f t
t e z i j n , we l k e E d e lmo e d i g e o n d e r n cmi n g
l e e r bekJaegchelijk is v e r y d c l d , d o o r de
l a f h e r c i g h e i t van o n z e me d e - r e i z i g e r , de
welke ons in een ftorm f chande l i jk verlier,
eer wy aen de Stract v.m Magetlnea g e k o -
mcn wa r en , en na Eageland k e e r d e , verhalcnde
d.ir wy in d a t o nwe e r geblever
waren. D i t Scbip wa s ge i adcn me t voorraed
van mo n d k o f t e n , mcc de ftofFe en 't
gereedfchap , om in de Zu i d - z e e een klein
V a e r t u i g te b o uwe n , 't we lk b e i j u a em is
o m o n t d e k k i n g c n te docn : en t en wä r e
d i t mi sva l ons wa s o v e r g e k o n i e n , zouden
w y gezeild l i cbbcn na California , en
van d a e r de No o r d - k u i l : längs he en be -
zoclic hebben ; ma e r toc o n s g r o o t leetwezen
wi e r d e n wy g e n o o d z a e kc van £ a i -
divta In de Z u i d - z e e na EngeUnd we d e r
keeren. H c t be l l e fde Ko n i n k Karel te z e g -
gen , dac i iy d e z e R e i z e n oc hma e l s wi l d c
ondernomen h e b b e n .
I n d e n J a r e zellien h o n d e r d z e s en z e -
v e n t i g Iiad Kapi t e in Wood, een
r e n Ze e -ma n en Wi s k o n f t e n a e r , v o o r g e -
nomen een o n t d e k k i n g e te d o e n tuiTclien
Groenland en Nova Zemla, z i j n d e d o o r
den Ko n i n k voor z i en me t twe e Schepen.
I k z e l f wa s S c h i p p e r o n d e r g eme l t e Ka p i -
t e i n . D e n v o o r t g a n g ^en iiitflag van d i e
R e i z e is o n d e r U E d . b e r u f l e n d e j ma e r
d o o r d e z e t o g t ben ik v o i k ome n t l i jk o v c r -
t u i g t , en v e r z e k e r d , d a t tuiTchen Groenland
, of Sfitsbergen , en Nova Zemla
geen d o o r v a e r t en is.
Aengaende Mr , Afoxons me e n i n g e ,
o m een d o o r v a e r t te v i n d e n tuITchen
Groenland en Groenlmd , da t is aen de
W e f t z y d e van Spinhergen , laec d a t aen U
eigen o o r d e e l , d ewy l e U La n d s - I u i d e n
e n O O S T
den Almo g e n d c n Godt te Wa t e r en te
Lande wil v o o r f p o e d i g ma k c n . D i t is
d e b c e d e van
Z i j n Ma j c f t e i t s Ze e - k u f t -
beichryver.
Van Boordatm.ijn
Majefitits /acht
de Mana , den
l o j m j t
J a e r l i j k s in g r o o t e n getalle de rwa e r t s
ren na de Wa l v i f c h - v a n f t , die beft kon.
nen we t e n h o e ve r r e me n die we g k a n
Zeilen.
E n be l angend e een d o o r v a e r t d ö o r
Waigats, alle de o n d e r n emi n g e n d o o r de
Engeiíchen t o t dien e i n d e g e d a e n , zijn
vruchteloo s g ewe e f t , en ten o p z i c h t van
hct ge ene noch zoi idc mö g e n , of k ö n n e n
ondernomen w o r d e n , is m y b ewu f t , dac
niemand me e r we e t als U E d . zelf.
Mae r n a d ema e l hec mi j n on ge l u k i s ,
d a t ik geen w y d e r Ui t l a n d f c h e o n t d e k -
kinge kan d o e n , h e b b e ik my tien J a -
ren he rwa e r t s b e z i g g e h o u d e o me t een
naeuwkeiiri g o n d e r z o e k van de Ze e - k u f -
ten van G r o o t Br i t t a n g i e n ; 't we lk ik
hoopc d a t z e e r d i e n f t i g b e v o n d e n zal %vorden
v o o r de Z e e - v a e r t , b y z o n d e r i i j k
van EngeUnd en HolLnd > we l k e be ide
D e b o v e n g eme l t e No o r d e r R e i s , is
als g e z e g t , o n d e r n ome n op bevei en k o f t e n
van zijn Br i t c a n n i f c h e Ma j e f t e i t , Ko n i n k
Karel de Twiedt, d i e alroos g r o o t e n iever
cot de Z e e - v a e r t , en o n t d e k k i n g v r e emder
La n d e n h e e f t ge coond , en zulks op
v e r t o og aen h em gedaen , als o f ' e r d o o r
zeker Ho l l a n d s S c h i p niec alleen t o t o n d e r
d e Noord-pool , ma e r zelve twe e g r a d e n
daer ove r g e f t e v e n c z o u d e z i jn. Als me d e ,
dat een a n d e r Ne d e r J a n d f c h S c h i p van
J^p^n t o t omc r e n t de Ncord-pool z o u d c
heuben geva r en , geJijk zulks is t e zien in
een b e r i c hc , d a t dies a enga ende i n ' t J a e r
zeftien h o n d e r d vier en z e v e n t i g t o t London
IS i n ' t l i c h t g e k ome n , en gevolge l i jk
dat er d o o r t o g t te v i n d e n z o u d e zijn ,
N o o r d w a e r t s een ige my l c n in Z e e , b o -
ven Nova Zemk ; da e r n o c h by is g e -
vocgd z e k e r Br i e f als u i t Amfierdam na
London , i n ' t J a e r zeftien h o n d e r d een en
zeventig van een k u n d i g p e r z o o n g e f c h r e -
1 , waer in g e o o r d e e l d wo r d , da t No-
ZmU ge en Ei l a n d , ma e r Oo f i e l i j k
aen he t vafte T a r t a r y e is g e h e c i i t , die s
dac de d o o r g a n g tuiTchen Nova Zemla, tn
d e va i l Ki i i l van Siberie ondoenl i jk z o u d e
zijn ; wo r d e n d e daer in gevolge l i jk g e o o r .
d e e l d , dac d ewy l e op d'ie g i o n d , binne n
d o o r , gecn d o o r t o g c i s , en d a t z o o ' e r
een , zonde r e c h t e r zulks ce verzekeren ,
zoude zijn , dac h c t b u i t e n om mo e f t e
D e z e ñ u k k e n , me t een b y -
gevoegd Ka e r t j e van de La n d e n r o n d s o m
do Pool, en hec Nova Z i « / « g e l , e c h t aen
vaile L a n d , wi e r d z i jn Ma j e f t e i t van
M r . Moxen, me t a enr ading van wy l e n
den h o o g geleerden HcctJ. j/-ofm , aengelMden
, da e r hy de boven g eme l t e twe e
Scliepen op a f z o n d , om No o r d e l i j k b o -
ven Nova Zemla den d o o r t o g t ce o n d e r -
ftaen, hoe we l by de z e e r ervarene en d a p .
peren Kapi t c in Colimi, aen wicn zijn Ma -
jefteit d e z e b e r i c h t e n v e r t o o n d e , de o n -
mogelijkhcit van de Re i s wi e r d v o o r z i e n .
W a t
T A R T A R
Wat be l angt de twe e e e r f t e L e d e n d a e r
deze R e i s op g e g r o n d v e f t w a s , n amc n t -
lljk d a t een Ho l l a n d f c l i Sc h i p t o t ovc r de
Noard'peol, b o v e n GJ-MM/UW, z o u d e hebben
g e v a r e n , en een ander a c h t e r /••'M« ,
insgelijks t o t d i c h t aen de Pcal, he t d o o r
zoude hebben g e z e t , z i jn l o u t e « ve r -
dichtzelen gewe e f t , gelijk z i jn Ma j e f t e i t
namaels z e lve h e e f t b e f p e n r d g e h a d , en
z i jn o n g e n o e g e n aen den He e r n ß u , da e r
Over h e t u i g d . b c i l u i t e n d e n imme r d e z e
doorgang te d o e n z o e k e n , z o o als z i j n
E d . k o r t v o o r zijn a f f t e rven t o t ¿ oWo « ,
in den Tare zeftien h o n d e r d n e g e n t i g , my
zelve h e e f t belicven t e z e g g e n . W j t de
, „ . „ „ . . B r i e f » a e n g a e t , de zelve is d o r n my in
, r S a -t L a t y n we l eer ge f chr evcn g ewe e f t , e d o c h
S S L T i n he t En g e l f c h namaels v e r t a e i d , is zy
, 0 , / . . . , „ „ ; „ „ „ , „ n gc f chikt na h c t gevoelen ,
dar men wi lde ingang te zullen n eme n i
i wel is w a e r , da t men my m t J a e r z e ihe n
S £ u , h i o n d e r d zes en z e i t ig h a d d e b e r . c h t ,
cn iu,üi . . , „ n a d e r h a n d v o lma e k t e r kennis
S r - ' - h r S k o l S ) da r de Oo f t . h o e k van N . -
„ ZemU aen T a r t a r y e , z o o me t va l l
, c n mi n f t e n n a b y gelegen w a s , gelijk in
der d a e d he t va f t e L a n d van S f c m » met
ZOO zeer w y t van de Oo f t - h o e k van Ä ™
Z i m U , of des zelfs Vo o r - c i l a n d e n afgelegen
is I e d o c h in zeer ve e l e Br i e v en , die
van mi j n aen den h o o g geleerden He e r
, Over d e z e i lof f c z i jn g e f c h r e v c n
g e w e e f t , h e b b e ik altoos he t va r en N o o r .
den om a f g e r i d e n , de r o n d o e n l j k h e i t ;
wel b ewu f t z i j n d e , gelijk ik zi)n E d e l e
daer van k o r t v o o r z i jn a f l l c rven h e b b e
erindert , me t b e t u i g i n g e van mi j n e v e r .
wondering , wa e r om hy t o t z o o een g e .
vaerlijke R e i z e a enl e idinge gcgeven had-
" ' ' o p den I i r e zeftien h o n d e r d v y f en zev
e n t i e , en z e f t i en h o n d e r d zes en z e v e n .
t i g , v i n d men in de Da g - l y f t e n d e r ge -
leerden t o t Linda« , b e k n o p t b e r i c h t , van
•t geene t o t die t y d o n t d e k t wa s , n o o -
pendc de d o o r t o g t by N m Z t m U , om
" - in bui t e n
n en Sma te va r en ,
misgrcpen , g e z e g t w o r d , t
ú j n . o—f / ^ / i - a e n / í / í v a l l l S i; d a e r
ker te z i j n
Word voo r zeker t e r nede r g e f t e l d , d a t
het N o o r d T a r t a r y e niet alleen z i c h .me t
hooger als NffU'i ZtnU ftrekt, ma e r o o k
bcoöften Nma Zemla a f v a l t , Z u i dwa e r t s ;
m c d e d a t M i w Z ™ ' « aen T a r t a r y e vaft is,
als o o k d a t me n van de Gr o o r e Sine l che
M u u r aen de N o o r d , of Ys - z e e , in ve e r -
t i en dagen reizen k a n : d a t ' e r i n ' t No o r d -
oofter T a r t a r y e v o o r b y de S ^ m o j i d a , aenzicnlijke
St e d e n zijn , en da r de l a c h t
daer z a c h t is , en wy d e r s een d o o r t o g t te
zijn b o v e n NM ZcmU op negen en Zeven-
Y E. 9 « ?
t ig g r a d e n . D o c h hoe v e r r e d e z e z a k e n
'an de wa e r h e i t a fwy k e n , kan i n ' t b e -
fchouwen mi j n e r Ge i c h r i f t e n cn Ka e r c en ,
worden b e ' p e u r d .
D e J e z u i t . « iw/ / o o r d e c ld me t m y , dac
het va r en a c h t e r Nova Zemla o m , na Indien
, o nmo g e l i j k i s ; h y z e g t , da t de m o n d
der Ri v i e r e Obj gevaerlijk is t e g e b r u i k e n ,
vermits he t aldaer me e f t alcoos vol Ys i s :
d e Ri v i e r ^ e n / ß a z e g t hy , vol St e e n -
klippen , en afvallen te zijn , en de Zej^a
niet becer v a e r b a e r , z o o ter oor z a e k van
d e Ys f chol l e n , als mcnigc c van Sc e enklippen
: v o o r de Ri v i e r , of Tar
zegc h y te z i jn , in Z e e , cen V e l d
R i e t , z o o d i k , als een Ma n s mi d -
d e l , 'c geen de Sche epva e r c aldaer g e n o e g -
zacm o n d o e n l i j k z o u d e ma k e n .
Rodivan Ivanof , S t u u rma n van een
R u f c h Va e r e u i g , d i e veele J a r c n a c h c e r
een , van Archangel aen de Ku f t van Nova
Zemla, en d o o r hc t WuigatJ, op de
R o b b e Vi f f c h c r y he e f t g e v a r e n , v e r h a e l -
d e my , d a t hy in den J a r e zeftien h o n -
d e r d cn n e g e n t i g > d e n eerften v a n H e r f l l -
macnd ; me t n o c h twe e Va e r t u i g e n ,
Schip-brcuk he e f t ge l eden , aen hec E i -
land Serapoa Koska , a lwa e r hy g e k ome n
was . om Z e e - r o b b e n te flacn : h e t Ys
dreef aldaer d e r t i g v a d em dik , en f c h i e t
des Wi n t e r s als Be rgen op ma i k a n d e r ,
met z o o een gekr a e k , d a t de Wa e r e l d
f c h y n t te v e r g a e n , d o c h d e s Z ome r s j
zegt hy , d r y f t hec w e l , ma e r ftil, en
f c h i e t z o o ni e t t o t Be rgen om h o o g , k o n -
nende dün wo r d e n g eme i d .
H e t boven g e n o emd e Ei l a n d k a n in een
Ecmael van Waigms beva r en wo r d e n > in
een d a g by g o c d e w i n d , omg e z e i l d , en
in vi e r dagen r o n d gegaen wo r d e n : by
hooge wa t e r . vloed en h a r d e wi n d , l o o p t
hec me e f t o n d e r , alleen b l y v e n dan e enige
Heuvels boven , d a e i om h e e f t he t de b y -
naem van Koska , d a t we ! een K a c , en
ook S t e r k t e , d o c h o n d e r de R u f l e h e
Z e e - l u i d e n , een Za n t - p l a e t in Z e e , d i e
z o m t y d s me e f t o n d e r l o o p t , g e z e g t i s :
noch twe e of dr i e di e rge l i jke platen ftrekken
d ? . e r omt r c n t No o r d e n en Zi i iden van
Land a f , d i e in de Ka e r t niet hebbe g e -
b r a g t , om d a t z omt y d s geliecl o n d e r l o o -
pen , en d a e r om voo r ge en Ei l a n d e n te
boek k ö n n e n wo r d e n ge f t e l r .
D i t Ei l a n d wo r d z e lden be z e i ld , om
dat aldaer v e c h y d s een o p f t o p p i n g , en
verzameling van vc-e] Y s wo r d g e v o n d e n ,
"t ge en de r eden i s , d a t hec d u s l a n g e o n -
bekenc is gebl even.
Bovengenoemde Ze e -ma n wa s d a n me t
zijn ma k k e r s , een gecal van v y f t i e n p e r -
zoonen , aldaer o v e rwi n t c r d , vier , da e r
Z z z z z o n d e r
1
Í fi
1 ij