p U :
Í ¡
m' ^ 1 r s í
'M
N O O R D
heeft verhaelr, h o e da t niet ve r re van Delmi-
M , La n dwa e r t s i n , zekcr v i y h o o g e Be r g
gevonden w o v d , die f chi er niet anders als
van Ze c - f che lpen is b e f l a s n d e , daer ecn
dünne Ac r d e k o r f t , gelijk als over heen
gc f tolpt legt , cn d a t b y z o n d e r i s , da t
men da e r binnen in v i n d , Yz e r c en K o o -
pere we rk- t i i igen, d o c h vergaen en verileten
, als me d e f lukkcn van Pot t en , en
verglaesde aerdc Vacen , we l k c r s gelijken
heden in die g ewe s e n nicc g e v o n d e n wo r -
den. De L^inds-liiiden zeggen , dien Be r g
van alle gclieiigenifle a f , en v o o r v e e l e E e u -
wcn . alzoo daer te hebben gelegen , en
z y niet k ö n n e n verbeeiden , eenige mö g e -
l i j k h c i t , h o e de Zce-fchelpen tot z o o een
B e r g te La n d ewa e r t s i n , zijn g ewo r d e n ,
en hoe de aerde f c h e r v e n , Yz c r en Ko o p e -
r e tuigen daer onde r begraven können zijn.
Men he e f t me d e i n ' t zeker m y be r i cht ,
dat in Mi inf t e r i and o n d e r de Ae r d e , z omt
y d s v e r f t e e n d e V i f i c h e n wo r d e n g e v o n d e n .
Mcn vind g e b o uwe n in Maftricht, en
t o t Tongeren, a lwa e r fteenen in zijn te vind
e n , da e r ZOO hier en daer Sche lpen, den
Zce-fciielpen g e l i j k , in gezien wo r d e n , na
allen f c h y n van fteen , in welkcrs a e r de
Schelpen, te e e r c y d s v e rme n g t z i j n g ewe e f t ,
toen he t n o c h Ae r d e w a s , en aldaer d o o r
d e Ze e e e r tyds g e f p o e l t , wa n t h e t zijn
gegroeide ; en geen g e b a k k e fteenen , en
d i t Word b y z o n d e r gezien aen de a lde r -
oüdrte g e b o uwe n , we l k e van v o o r eenige
h o n d e r d e j a r e n zijn ge f l i eht .
O n d e r ' c gebi e d van Bern, w i e r d i n ' t
Jaer v y f t i e n l i o n d e r d en twe e en v e e r t i g ,
in zekcr Bc r g -we r k , h o n d e r d v a d em diep,
een Schip me t een y z e r A n k e r , mi t sga -
ders de Zeilen van Li n n e n d o e k , 't welk
geheel v c rmo d d e r t wa s , gevonden , b e -
ncfFens ve e r t ig Mc n f c h e n ge f a emt en daer in.
I n 't J a e r v y f t i e n h o n d e r d en v y h i g ,
heeft me n aen de Ri v i e r de Ruipel, by
WilUbroek in B r a b a n t , ge r a emt e van Zcediercn
gevonden.
B y den H o o g geleerden He e r Smeiltu ,
voorna em P r e d i k a n t t o t Nimn-ege» , hcbbe
gezien eenige Ho o r e n s cn Ze c - f c h e l p e n ,
uitgegraven van o n d e r de Ae r d e op de Pkt
e r s ' ^ t r ^ h M ' m n A i a ß r k h t. e n b u i t e n ^ k e » -
WciMammouttekpoi wo r d me d c v e e l gevonden
No o r d - o o f t op van de Ri v i e r Ket,
d o ch b y z o n d e r a e n d eVl i e t e n fcfiifea, Trugari,
Aionga«fia, Mongafeia, of Aiangafiof,
en Lena, by faktiskoy. cn tot aen de Ys - z e e j
men vind he t me e f t i n ' t a f g a e n van de Wi n -
t e r , als he t Ys b r e e k t , cn gcheele brokke n
Aerdc van de Oe v e r s me d e n e emt , wa e r in
dit Re e n , of de z e T a n d e n zieh o n c d e k k e n :
inc de twe e d e mo n d , is m y van een g e -
lüofwaerdige o o g - g e t u i g e vcrhaelt , h o c
e f t O O S T
onlangs o n t d e k t is , niet ve r re van Trtt^ugnni
door dccs o o g - g e t u i g e zelve >
del hec wa s . dit A-íammomtekooj op te zocken
, ecn geheel ^ / t j w w ö w D i c r . De k o p
o n t d e k t e z i eh eerft aen d eOe v e r e e n e rRi -
viere , daer een g r o o t e brok bevroorene
Acrde afgevallen w a s , de Ac r d e ecn we i -
nig we g genomen z i j n d e , qiiamen de T a n -
den te v o o d c h y n , t en muile ui t f l eken ,
evcn en gelijk di e van een O l y p h a n t , de z e
b r a k r a c n a f , me t g r o o t e mo c i t e , als o o k
ecn ftuk van het h o o f t : di epe r g r a v e n d e ,
quamcn zy by ecn voor -bc en, da t hy me -
d e a f h a k t e , en in he t St edeken Trugun
b r a g t. H e t wa s z o o dik als een geme e n
Man om zijn mi d d e l , aen de hals z ag me n
a e n ' t g c b e e n t e , noch eenige r o o t h e i r , als
o f het bloed was gewe c f t. Insgelijks h a d -
d e geme l t e g e t u i g e o p e e n a n d e r t y d , twe e
T a n d e n u i t een hoof t dac hy o n t d e k t e ,
g e h a k t , die te zamen twa e l f Pnden woe-Een Pude,
gen. Wa n n e e r d e z e T a n d e n vers uit
Aerdc k ome n , zijn zy zoo ga e f en gocd ponáis
hec beile Elpen-be en , maer als zy aen dcífíg'
ftrand, aen de Oe v e r , of in de l u c h t lan-™ «»d«-
ge gelegen hebben , wo r d e n zy zwa r t , en h o I ^ ! "
vergaen : mcn v o e r d z e d o o r g a n f c h R u s -
land, en wo r d e n als El p e n - b e e n g c b r u i k t :
vcele de r Chr i f l enen aldaer , gelooven dac
voor de Zo n d v l o e d die Di e r e n , welke zy
voor Ol y p h a n c e n acnzien , daer hebben
g c l e e f t , cn da t de k i c h t toen aldaer wa r -
mer is g ewe e f t , ma e r da t ter t y d des g r o o -
ten Vl o c d s , d i t g e d i e r t e verftikt i s , cn o n -
der de Ae r d e bedolven g ewo r d e n , en d a t
na de Zo n d v l o e d dit g ewe f t in een k o u d c r
is v e rma n g e l t .
Andere zijn van gevoelen d a t in de o n -
de t y d e n , i n d e z e g ewe f i e n , Di e r en van ecn
byzondcren a e r t , d o c h geen Ol y p h a n t c n ,
hebben geleefc daer deze ge r a emt cn , en
T a n d e n , of Ho o r e n s van zijn , d o c h da e r
na ui tgcñorvcn , of d o o r c enig toeval van ^
w a t e r , u i t r o o y i n g , o f a n d e r z i n s , ve rni c - ' . . . . . . .
tigt : 2 0 0 da t 'er geen afzcttclingen van na ñ ^ í k ^
geblevcn zijn. gctocü.
An d e r eme e n e n d a t t e r t y d v a n ^ / i * / ? ; ; J f t - ,
Olyphanten over den TamU hc rwa e r t s aen
zijn gebr agt , we l k e Ri v i e r niet zeer ve r r e
afgdegen is van z ommi g e plaetzen , daer
men me de deze Tanden v i n « hebbendc hy
aen geme l t e Vliet me t O l y p i a n t c n , Ve l d -
flagc-n gedaen.
I n den J a r e zeftien h o n d e r d cn clf.wannee r
uit Enge l and een Ze e - t o g t wi e rd gedaen na
het Samojeden Lsnd, door j'oHOiLogan, wierd
van daer tot Landen g e b r a g t , z o o mc n bcr
i c h t , e e n Ol y p h a n t s T a n t , àìQdt Samojeden
t e r koop haddcn g e b r a g r , welke gewi s -
l i j k v a n he t Aiammouttekoos z a l z i j ngewe e f t .
Mca vind omt r e n t de 0 / ^ , z o o d i c h t
iien de Öeve r s v
A
e Ze e
R T A R Y E.
als te La nde - de als he t Siberifche
waerts in , vecl dezer o u d e Ta n d e n , me t
d e naem van MammouttckooshckcM, die te
minder van da e r , naÄ«j /»i«^ a fgebr agt wo r -
den , om da t de vr a cht wa t hoog l o o p t , we -
gens de moeyelijkheic der wegen , d o c h te
water längs de Ze e , zouden die me t mi n d e r
koften na ^ r f W ^ f / g e v o e r d k ö n n e n wo r -
den. In dit gewe f t kan mc n h e t ganf che
Jaer d o o r , de R o b b e ilaen , die daer in
grooten ove rvloed zijn j mc n wil o o k , da t
daer op de Ei l anden cn Oe v e r s van de Ze e ,
menigte van Wa l r u s Ta n d e n o p g c f p o e l t , gevonden
wo r d e n ; ; die aen deze Kuf t cn wcl
g e w e e r t , en van Iceftogt voorzien , overwintcrdc,
n ;
z o u d e me t hulp van de
den, o f h a e r Bu u r e n , g r o o t e mcnigc
Dieren können flacn , en di e des Zomc r s ,
wanneer 'er weinig Ys d r y f t , we g g e v o e r t
können VJOxAm m ^rchangel: de Samojeden
des Wi n t e r s , wanneer zy niet te eeten
hebben , gaen längs hec Ys , in Ze e , en
ilaen ecn R o b of twe e d o o d , Heepen die
na La n d , en eecen h cm , wa c h t c n d e z o o
lang t o t d a t di e gegcten is , wanneer zy
b e n o o d i g t , we e r e e d g e ande re d o o d c n ,
en t o t Spys na La n d Me n g e n : veeren van
W a t e r - v o g e l s, en D o n s , valt daer in g r o o -
te overvloed , wa n t oneindelijk veel Vo -
gels tcclen , broeyen cn r a y e n d e s Z ome r s
o p de Eilanden , in de mo n d van de Obj,
cn daer omt r e n t .
I n de Na b u u r f c h a p van de Ri v i e r Petßra,
kan mc n me t Wi t - v i f l c h e n in de
Zomcr , g r o o t e Tr a c n - v a n g f t ma k e n , cn
met de Ro b b e n in 'c Vo o r - j a c r . De vaert
derwaerts mo e t me t ondi ep gaende Sehe -
pen gcfchieden : op de z e Kuf t en valt
veel Glas en Kr i f t a l 5 ook z egt men daer
Koopcr-mynen te zijn , de Oby o pwa e r t s :
en h o e wcl daer v c c l , en de mecfte La n -
den o n b e b o uwt l e g g e n , zoo z o u d e mcn
om hoog aen de Ob^ , z o o veel Koor en
können teelen , da t men g r o o t e overvloed
d e ftroom a f , t o t in Z e e , en zoo wy d c r
zoude können vervoeren : Ma f t . b o ome n
tot groot e Schepen zegt me n , da t daer me -
d e zoude Valien ; wc z ende wy d e r s deze
hooge Landen aen de Obj zcer vet en
vriichtbaer, daer groot en Ha n d e l te d r y -
ven z o u d e zijn , by ve rvolg van t y d e n .
Zout kan de Oby a fgebr agt wo r d e n , z o o
fchoon als het Spacnfch of Fr anf ch Z o u t ,
•t geen he t famifchevo Mc i r uit Icvert.
A e n , of omt r e n t de SaemUanfche cn
Kemlaanfche Ku r t , z egt me n , g r o o t e mc - :
nigte Ha r i n g gevonden wo r d , gelijk op '
"de Schot f che cn Hi t f c h e Oeve r s , en daer
omtrent in Ze e , we z ende dit ecn aert als
No o r d f c h e Ha r i n g , goed en ve t , d o c h
het Zo u t van Ru s l a n d niec z o o g o e d zijn-
743"
, o r S p i :nfcli
Z o u t , ZOO valt zc bell me t hec c e r f t c Z o u t
gczouten. Als mc n da e r hedendaegs de
Haring v a n g t , roeit mcn ma e r me t klein
Vaertuig van L a n d , in Z e e , c n g c v a n g c n
hebbende , wo r d die Vi f c h na La n d g e -
b r a g t ; ZOO als men me d e uit Mangafeitt en
daeromtrenc, t e rWa l v i f c h - v a n g f t uit vaert.
Een Mo s k o v i t i f c h c krygs -beve lhcbbc r
heeft m y g e z e g t , d a t hy de r t i g myl en beneden
Olonets, aen den Tamü gezien he e f t ,
hoe omt r e n t de Oe v c r van de Ri v i e r , di e
daer tuf l chcn h o o g gcbe rgt e f p o c l t , z i e h
door aflpoeiing o n t d e k t e , eenige gebe enten
van Mc n l c h e n en Ge d i e r t e , ' waer op
mcn heef t d o o r bevel van zijn T z a e r f c h e
Majefteit daer omt r e n t doen gravcn , ea
bevondcn, d a t twe e myl en b r e e t , en lang,
onder de Ac r d e , acht of tien voec d i e p ,
dui z endcn van gebccntens zijn gevonden ,
ZOO van Mc n f c h e n als van Ol y p h a n t c n ,
Menfchen hoof de n , fchenkels , armen ,
beenen , rug-gr aden , enz. en daer de g e -
raemten van Ol y p h a n t e n , z o o hier cn daer
als r e d e t gevallen , en in ecn g e k r omp e n
wierden gezien , z o o j da t geen Ke r k - h o f
in de waercld z o o g r o o t kan z i j n , d a t z o o
veel Do o d s - b e e n d e r c n ui t l eve rde ; zy wa -
ren als op ma lkandc r g e f t a p c l t , en lagen
dicht aen een : d i t zijn z o n dc r t w y f d ,
zoo als zijn Wc l Ed c i e o o r d c e l d e , o v e r -
blyfzels van Ve ld- f l agcn die Alexander me c
de Scyrhen heef t gehouden , gelijk aldaer
de overlevcringcn me l d e n ; en geen A/ a / ^ -
»ounekoos , of Elpen-been , da t in di e r
'oegen als is g e z e g t , wo r d gevonden :
cwec Ol y p h a n t e n lagen over een z y d e g e -
'alien , daer van aile h e t ge r a emt e n o c h
ü c h t b a e r w a s : by de z e Beeilen"vond me n
omtrent de h o o f d e n , twe e zilvere Scha e l t -
jes leggen. Diergelijken be ende t en h e e f t
men vecl gevonden op de g r o n d van de
Rivier Tanau, wa e r van de z ommi g e d o o r
d e t y d , en hec ove r i l roomende wa t e r , z o o
bros wa r en g ewo r d e n , da t vc rbryz e lde als
men ze aen r o c r d e , en een fmaek Bekomen
hadden als Z o u t van Ho o r n . Hoven g eme l -
te He e r verhacide my me de , hoe g e z i e n
hadde , voo r de Poorc van een Ko z a k f c h
Stedeken , C i r k u h g c n a emt , beneden aen
den Tanais ecn g r o o t becn , als een Me n -
fchen f c h c n k d te p r o n k flaen , 't geene aldaer
gehouden wi c rd te zijn , van een
Rcus , z o o als 'er in o u d e t y d e n ge z egc
wo r d , Re u z e n of zeer groöc e Me n f c h e n
in d i e g cwc f l c n t c z i j n g cwe e i l ; welk be e n
h y van daer me d e heef t gebr agt .
Een ande re T a n t wi e r d aen den Oe v e r
n de Tanais o n t d e k t , in "t by zijn vart
zijn T z a e v f f h e Majefteic Pieier ÄUxm/its ,
die als v e r z o u t , en vcrpccert was.
b b b b V e t -
i r
U M m