fii , ! i ^^
8 8 i N 0 0 R D
d f i e dagcn reizens v e r d e r , bcjegent men
de Ri v i e r Scharamoryn, dat is g e z e g c ,
Giele Paerd van Scharamoryn tot Kara
Kotio» , of Zwa r t - f t ad , is e l f dagen reizens
: van Kara Kotton rot Kalch/t, of
Is Mn te Tchahankrim, dat is de G r o o t eMu u r , een
dag r e i z ens , kort onder de Mu u r binnedcnrtreti
waerts v ind men de St ad KalUchan, en
WKI'ITMO^®" daer tot Peking > is noc l i acht dagen;
vsric nicc mcn ontmoet op we g de Steden Schamon,
Tfchongaifcho» , dacr zekc r Kioof t e r op
6«mcii. een Kl ip ftaec, genacmt fonigartgon ; hier
K ¿Q z i « men ccn Gr a f - f t ede , zekcr 'er Prins
ftb'^^m« OUIM Koitoti, pf R o o d Stad : noch
«ci bejegent men de Stad Tangtfchon , op de
voKi' Tonga gelegen , die zieh in de O o -
fter-Indifche Z e e u i t f t o r t , van waer men
" i n zes dagen tot aen fufutn kan varen.
Het is ruim de r t i g o f v e e r t i g Jaer , dat
Na^ titniog het uiterile gedcel te des Landf chaps Dau-
"«jj.'''" ria onder hcc Mo s k o v i f c h ge zagi sgebragr .
D e Oe v e r s van de Ri v i e r yi»;«?-worden
nu van de Sinezen , o f l i e v e r van hi r e
^ynsbare Ta r t c r s bcflagen , benoorden
ftrekkende , omcrent der t ig my l en Landwaerts
in. De Sinezen ter t y d van de
laetfteGrens-fcheidingbeoogden hun gezag
No o r d e ü j k aen Z e e , t o t de Ts-katp ,
offteene U i t h o e k , uit te ftrekken, 'i wel k
z i e h nu bepa e l t , z o o men z e g t , tot aen
I de Vl i e t Oetka . of daer omt r e n t , welke
yaerbaer > en v r y groot is.
B E R I C H T ,
Noopende Tartarifcbe Volkm , die voor het
grootße gedeelte de Siherifche Landfchappen
hcßaen , en onder dt gehoorzaemheit van
hmne T^aerfche Majeßeiten flae» 5 befchrcven
door ^eker Heer van aeaden en
geltertheit j welkf alle de hier in vermelte
Landen in eigene perz-oon beeft berichtigt,
en aen mj dit medi gedeelt.
. E Volke r en die me t de cigentlij-
I ke naem v anTa r r a r enb e k ent z i jn,
. . • hcbben eer tyds cen groot gedeelte
van jißa en Enropa bezctcn , ms er hcden
z j jn z y be f loot en, me c f t alle binnen de palen
van Europa , en wel eigentlijk in , en
omtrent het ha l f Ei land Crim , anders
Taurica Cherfineftis geheten ; docJi zoo
wel deze . als andere Tar taren , zi jn gefplitft
geworden : hebben onderfcheidelijk
van Na em en He e r f chappy e verwi f ield ,
fchoon in 't algcmecn onder de naem van
Tartaren , behalven hunne b y z onde r e benamingen
, bl y v en bckenc te z i jn.
D e Tz a e r en v anMo s k o v i e n hebben cen
groot gedeelte van deze Vo l k e r en c'ondersebragt
, hunne Landf t reeken en He e r -
en O O S T
fchappyen beflagen . en aen hären Ki o o n
g c h e c h t ; te weten , hec Af t rakanf che ,
Kazanfche , en Siberi fche Ko n i n k r y k .
welke laetile zieh by kans tot aen den dr empel
van de 200 zeer vermaerde Sineiirhe
Muui- ui t f t r ekc , be g r ypende onder z i e h
verfeheidene Ta r t a r i f che V o l k e n , die zoo
in T a e l als in w y z e van leven van malkander
vei fchi l len : gelijk mede onder hcc
Kazanfche R y k gehooren eenige Ta r t a r i -
fche Volkcn , die 200 in fprack als omgang
van malkander verfchillen.
D e Ta r t a r en die z i eh in het Kazan«
fche g ebi cd , en in verfeheidene N a -
buurige gewef ten van het Mo s k o v i f e h e
R y k , zoo in Steden, V l e k k e n , als D ö r -
pen ophouden , en oul inks het meefte g e -
z a g h a d d e n , c n i i i g e t a l , als noch hedcn,
andere Tar taren buiten de Crim te boven
gaen , hebben t o t op den huidigen da g
hunne Spraek en Schr i f t b ehoudenj en of
z y fchoon Mahome t a enf chv an Ge l o o f z i j n ,
en hunne eigene Ho{:i.as o f Pr i e f t e r s , en
Moskees gebi uiken , z o o leven z y in vol -
komene v r yhc i t . Zy gebruiken P y l en
Boog , en dienen by oor logs - t yd hunne
Tzaerfche Majef tei ten te Paerd. Ai s de z e
door het Ruf f i f che R y k v e rßrooide T a r -
taren , die eens a f k omi i s me t die van de
Crim l i j n , en de Ede lmo edi g f t e ai 'er T a r -
taren , onder eenen Leidsman v c r g ade r d
waren, z y zouden een g root Le g e r by eeo
brengen.
D e twe ede aert van Tar taren in r a n g ,
zijn de Bashjren , die de zelve v r yhe i t gebruiken
in het Mo s k o v i f ehe gebi ed > ak
de boven genoemde j zi jn 00k van hec
zelve G e l o o f , en bedienen z i eh van de
zelve Ta e l . De z e zi jn de ftoutfte ten k r y g .
en dapperder als eenig Europiaenfch, of
^ßatiich T a r t e r ; ja zelve zijn z y den Kdmakken
, en alle Ve ld-Ta r t e r s , tot een
fchrik , en worden die do or hen veracht .
Z y gebruiken , behalven P y l en B o o g ,
00k Landen . en Schi e t -buf l en , en een
groot gedeelte is g a n f c h i n ' tHa r n a s : können
een Le g e r van der t ig duizend Ma n -
nen by een brengen : houden z i eh op omtrent
de Stad en Ri v i e r Vfa : zi jn onde r -
daen aen het Mo s k o v i f e h e H o f j d o c h
z o m t y d s , wanneer na haer zin niet we i
en worden gehandcld do or de Ge z a g h e b -
: bers van Vfa , ftellen zy "t aen 't mui ten,
en doen dan veeie fehade. Zy woonen in
verfcheide Vl e k k en en Dö r p e n , z i eh er -
nerende met V e e - d r i f t , dat den Hu i s -
raed en Tent en harer Meef ter s omd r a e g t ,
wezende daer toe de ruime Ve ldcn omtrenc
Vfa zeerbequaem. Z y gebruiken de Ta r t e r -
fche Let ter e n T a e l , hoewe l eenigzinsvan
de Kazanf che en Cr imf ehe verfcliillende.
Deze
T A R . T
Deze twe e opgemel te Ta r t e r f che V o l -
ken overtrefFen, z o o i n g e t a l , k r a cht , als
dapperheit, de Af t rakanf ehe , en Ci rkaf -
fifche T a r t e r s , die omt rent de Stad Tark,
en de Oe v e r s van de Ka fpi f che Ze e z i e h
ophouden, welker laetfte veele den Hei l i .
gen Do o p hebben ont fangen , en als dar
toegclaten wo rden tot g c z a g en 's Land:
beftiering by de Mo s k o v i t c n . welke zy
erkennen, en zelfs z omt y d s eenige alsLeden
in de R a e d treden.
Behalven deze , komcn verfeheidene
Volken te vooren , die of verbaf terde
Tartaren zi jn , of eerder aen de zelve
derhoorig , en nut e r gehoor zaemhe i t
hunne Tz a e r f che Majef tci ten leven. Me n
ontmoete dan eerftelijk hec t a l r y k e V o l k
Mordua g c n a emt , dat gebrooken Tar t e r s
fpreekt, edoch geen Schri f t en k ent ; buiten
alle Go d s d i e n f t , en z d f s geene Beeiden
of A f g o d e n k e n t , behalven dat zy
' 1 hoogcn G o d t zeggen te erkenm
A R Y E. 8S3
de woe f i e V e l d e n , dicp ten Zuiden Land-^^^^^^^^^^
in g e l e g e n, ontmoet wo r d e n , zi jn jyniouKie
ütx.i, een V o l k gelijk de A-iordm ,
d^
'{Mordmn
ecrt. Deze
dat den G o d t des Heme l s
leeren zieh met den Z a b e i ,
indere Wi l d - v a n g f t , waer van z y den
Moskovifchen R y k e Sehat t ing betalen-
Na dezen volgcn Oof twa e r t s de boven genoemde
Ta r t a r e n , t o t aen de Vl i e t Oby.
3 y en omt rent de Ri v i e r Oby , ont -
houd z i eh het groot e V o l k Oßaki g che -
, dat aen de Oe v e r s van vecle Ri v i e -
, we l ke in de Oby ui t f tor t en, en in
de dieht f te BoiTchagien woonen. D e z e
voeden zieh niet alleen van ver fche V i f c h ,
maer eeten in plaets van Brood g edr o o gde
V i f c h daer t o e ; ja zelve hunne k l c d ing ,
hoedcn , fchoenen , en hären ganfchen
iiuisraed , zi jn van Vifeh-vc-llen en V i f c h -
gebeente g ema e k t , zoo dat zy ten r e ch-
Vifch-eeters worden genaerat 5 ' t geen
•lijk een wonder l i jke zaek i
Wien z y in de dui f lere Bof fchen en Do r - j geloof fdi jk , ten ware o o g - g e t u i g e daer
pen Of f e rhande doen , en met Feei len van hadde gewc e f t . Zy dragen dubbele
eeren ; gelijk zy mede den Hei l igen R o k k e n . en V. ld-mant c l s . van a f p -
colacs ( v an wien zy by over lever ing heb- | f t roopt e Vi f ch-huiden , of Boom-ba f t be -
ben g e h o o r t ) in hare Zwe e r ing en, Of f e r . , reid. Hu n gedaente van acnz.cht is meer
banden . en Dr ink- feef ten eeren , en als, breet als h o o g . ja zy zijn fchier Vierkant,
Schuts-heilig acnroepen. Wy d e r s zi jn z y : we inig ver fchcelende in wezen en gelaec
zeer g r o f , en kr y g s -ha f t i g. van de Samojeden. Zy zi jn gcheel wo e f t ,
NochwordenonderTarterfchegeflach- bidden Beeiden a e n , en hebben een b y -
ten getelt de T r u v a ß . r f l » ^ « ' , : zonderen Spraek : kennen geen Let ter s
en andere Vo l k en , die alle eens Ge l o o f s noch Schr i f t . En hier is h e t , daer veele
i n ' c Go d d e l i j k e me t de Mordninen z i jn. -der oude Schr y v e r s van aengeroerc he b -
Daer zi jn eenige Menf chen onder opg e - ib en , dat een Beeld , vcr toonende een
meltc Vo l k en , b y z ond e r onder de a « . G o u d oud Wy f . w i e r d aengebeden. W e l
milfi, die hec Tar tar i f che Ge l o o f ( d a t isl is waer dat z y ver feheidene Af g o d e n hebhec
Mahome t a enf chc ) omhe l z en. De z e ben ; gel i jk mede de Sinezen , welke ui t
Volkeren en worden tot de Moskov i f ehe ,onde r f ehe idene Stoffen en Metallen zi jn
krvgs.togten , hoe wei zy hunne T z a e r - j gefneden , bezonder omcrent de Stad Befche
Majef tei tcn erkennen, en hem S c h a t . ™ , aen de R i y e r Oi v g e k g cn 5
t i n e e e v e n , niet g edwong en : z o o als g e - j d o c h het g emc k e oude W y t hebbe niec
l i jk "er ondcrdanighei t en dienf t de gevonden. Zy zwc r v en op de b i n n e - - -
jeden zi jn , en andere aen de Ys - z e e gelegene
Vo l k en , die elk door by z onde r e
Spraek en Godsdi enf t onderfcheiden z i jn :
en dezeaengeroerde Volkeren ftrekkcn z i e h
tot aen het zeer hooge gebe rgt e , dat aei
Sibene ftoot.
Wyder s zijn binnen het Siberifche R y k
verfeheidene , ja ontal l i jke V o l k e n , di e
ieder een byzonde re T a e l f p r e k e n , alle
Heidencn, cn Afgoden-dienaer s , bchaU
ven verfcheide Ta r t e r s , die omt r ent Tohol,
de Ho o f t - i k d van Stberie , woonen
in Dö r p e n , en tcr kr ygs -di cnf t opgef chre -
ven z i jn, wezende Mahometanen in' t G e -
loof , gelijk als de Tar ter s van Ka=M.
D e eerfte Vo l k a e r t die in het ^i^irZ/c/;?
R y k , cn in het hooge Stberifche gebergte
welk z i eh uicilrckt van de Y s - z e e tot ac
teren , in ontal l i jke menigte van Va e r t u i -
;en : elke Bark heefr een gcfnedenen A f -
Jod op de hoog f t e plaetze van het Schi p
.langen, en daer v o o r,een of meerder Z a -
bel-veilen, of eenig ander Bont -we r k ; en
dit V o l k ftrekt z i eh uit tot aen de Ri v i e r
Jenifea , cn de Stad van de zelve naem .
in het midden van Siberu gelegen. L a n g s
de No o r d e r ftrandcn aen de Y s - z e e , wo o -
nen Samojcdi fehe Volke r en, van di cht by
Archangel af de gehecle K u f i längs , tot de
Rivier de ^mn r t o e , die malkande r , hoe
wel in ver fcheide by z onde r e Vo l k en en
Hecrfehappycn onder fcheiden , g enoe g -
zaem gelijk zijn ; d o c h in Spraek b y z o n -
der.
Na de Oflak}, over de Vl i e t Oby, ont -
moet men de Ri v i c c en Stad fenijca , al-
T t t t c 1 waer
! ui
t
» m i t i i i i t i n 1 1 / M ' I t i » i i m f n ì