mí
« 1 4 N O O R D
k e n d , ui tgenomen Kabe l j auw ; Sche l v i f c h
is 'er v e d , en Baers in ov e r v ioed.
D e Z a lm is 'er z o o v e e l , dat mcn 'er
z e f l i e n , v o o r de wa c rde van ec?l ftuiver
k o o p t , wa c r van icder V i f c h we l omcrenc
een El l e lang is.
Daer z i jn o o k veel roode S t e cn- b r a z em,
Karpei-, Kr e e f t e n , c n K r a b ' j c n , ook vc c l
O e f i e r s ; dc z e wo r d e n van de Ru f l c n nicc
g e g e t e n , maer we l van de Pc r f unen , en
Armeniers,
Men heefc 'er een Vi f c l i K^al-kop g e -
n a e m t , z i jnde een V i f c h ais K a b e l p uw ,
• d o c h wa t k l e inde r , en de Vi f i c h en die vol -
g e n , ais
Bornfon, dat een V i f c h i s , op de r u g ais
een St eur .
Komnks-vifeh, l ieef t de lengt c van een
K a b e l j a u w , en is z o o breet ais een Z a lm.
Dorades , of D o l p h y n , he c f t in 'c wa -
ter een bl inkende en fcl i i t tcrende vei \v , is
z o o g r o o t ais d e g r o o t f t e Z a lm, ma c r k l e inder
v a n f c h o b b e n .
Ben;ft, heef t de g r o o t e van een G ul iet je,
niet z o o plat , macr heel r o n d , he e f t wc i -
n i g ing ewand , aen moot en gefneden , is
heel r o od , en z o o vafl: ais Vl e e f c h .
Kret, is d e g e l i j k , maer kl e inde r , en
heeft de g r o o t e v an e e n g eme e n c S c h e l v i f c h.
Kleine Ha y e n , die men daer o o k eet.
Sardel, een V i f c h j e , lang omt r ent v y f
d u i m , aen de Bae r s niet ong e l i j k , wo r d e n
veel tot çieraed in g r o o t e fteene Komme i
o f Ba k k e n o n d e r h o u d e n , d a e r e e n i g e g r o e -
ne bladeren in g roe y en , byna ais de Wa -
ter-kers in Ho l l and , daer de z e Vi f c h j e s
onder fchui len ; haer v o c d z c l is kleine
Wormkens , zy teelcn in de z e Ba k k en in
menigte v o o r c j ais z y noch heel j o n g z i jn,
fchynen zy Zi l v e r a c h t i g
volkomen g r o o t e g e k ome r
gehecl Fermel ioen ro'od.
Het La n d f c h a p ^ ¿ o m
breete van vier en de r t i g g
re van Kand^har , beoof t '
Z e e : het is z o o men z e g t
derhoorig den Ko n i n k van
deelen ond e r den Gr o o t e i
maer tot h;
z i j n d e , z i jn zy
n , legt op de
aden, niet v e r -
!n de K a f p i f c h e
ten d e e kn on-
'erfien, en ten
M o g o l ; d o c h
d e I nwo o r d e r s willen de We t t e n van de z e
noch g e e n e , geheel en a l onde rwo rpen z i jn,
maer He e r f chen op z i eh z e lven , 't en zy
Dit Länd- z omt y d s v o o r een t y d , do or dwa n g . He t
w ^ i ' e J ' " Kandahar ZOO gelegen , dat
gXsi'on-zy me t de j^gawanen, als een eenig V o l k
gMick"'"''''" vr i endf chap leven , ja z ommi g e meenen
dat ^goivan onder de Landf t r e e k van Kt indahar
gelegen is.
Bucharen legt beooiten Twkm»» , d o c h
wat Z u i d e l i j k e r , het grenf t aen Mafa»~
dran.
Vibek is wa t No o r d e l i j k e r , en Oo f t e -
e n O O S T
lijker gelegen , is een zeer g root L a n d :
SAmurkflnd en ZagathAy, z i jn we l d e g i o o t -
Oe Steden in den Gr o o t c n Mo g o l
IS mc Zagaihay we l eer oor fpronkel i jk , en
heeft aldaer zi jn Ze t e l g ehad , zulks da t
v o o r d c z e n |jet Us b e k f c h e g e b i t - d z i c h z e e r
verte ui tge f ì r ckt heef t , en dat het L a n d
van Mogol dacr onde rho o r i g was -, v o o r t e -
genwoordig is het een wo e f t V o l k .
D e Vsbekken voercn nu w e l o o r l o gme t
de Ko n i i i k van Per/lcn , maer zy leven
m e c f t o p de R o o f j liacr Wa p enen z i j n P y l
en B o o g j zy v lucht en mc e f t t yds als de
Pcriiaenfche k r y g s - kne cht en nader komen.
en wo r d e n van de Perfianen we ini g geacht .
THrkeflM grenf t aen Vsbek , ten Üo n e n .
en z i jn de Tmkeßa^ine» a f k omf t i g van de
Vsbekke», en noch eenigzins , of ten de e -
le , dacr onde rhoor ig : het V o l k is z e e r
woeft c n o n b e l c e f d , zi jn Af g o d e n d i e n a e r s . -
Schemch.il is een V o r f t , e e r t yds onde r -
danig den Ko n i n k van P c i f i e n , o n t f i n g « . . V « "
het R y k rnn DagefiaK ter Iccn, heef t zich*"«^"''-
aldaer voor K o n i n k o p g ewo r p e n , n i e twi l -
lende de Perf ianen erkennen , maer is van
de Per i iaenfche V o l k e r e n , v o o r oproe r i g
verkkert , o n t h o u d z i eh nu in het No o r -
dclijkfte dcel van -Dageßa» , dacr h y z i e h
met een hoop qua ed V o l k , by hem o p -
g e r a e p t , me t ftroopen en rooven b e h e l p t ,
die z i eh verbergen in het gebergte . Du $
verre het Ve r h a e l d o o r b o v en g e n o emd e
perzoonen aen my mondc l ing gedaen.
^gathemer fpreekt van de k a f p i f c h e Z e c , ex^
D e lengte van de Ka f p i f c h e Z e e , v a n c ^
de mo n d der Ri v i e r e C y w , die ui t A r -
menia v l o e i d , to.t aen de mo n d v a n d e Vl i e t
Jaxaries^ is acht dui z end en twe e honde r d
Stadien , dat zi jn byna hondc
liaseis.
üb.
G«,g.
fchreden, en de g root f t e breete ga e t twe e
duizend en v y f honde rd Stadien , niec te
boven, dat zi jn d m i g d u i z en d f chr eden.
Mela z e g t van de Vl i e t Oxw het voi -
g e n d e : ''
D e Vl i e t en Jaxaries en Oxiu, ftroomen
door de S c y t h i f c h e Wo e f t y n e n , en eindi -
gen in de S c y t h i f c h e La n d f c h a p p e nj de z e
is g r o o t in zi jn o o i fpr onk , en die wo r d
grooter do or toe f toot ing van andere R i -
' i e r e n j hy f chi e t na ' t We i l e n , z omt y d s
-an't Oo f t e n ; omt renc de Vo l k e n D ^ k u
buigt hy eerft , en f c h i e t , openendc z i j n
mond na het No o r d e n , tuiTchen d e Ama r -
d i f c h e e n P e r f i f c h eVo l k e r e n . T o t h i e r u i t
Mela.
D e Ka f p i f c h e Z e e wo r d mede genaenir,
de Z e e van Bmh , na een Pc r l l f che St ad ,
die op de O e v e r l e g t , alwacr twe e Fonteinen
g e z e g t wo rden te zi jn i die O l y e
u i t g e v e n , d ' e e n e w i i t e , cnd' ande r e zwa r t e :
D e e s
T A U T
Dees z o u d e om te branden bequa em z i j n ,
en die t o t heeling , ma e r geen v.in be ide
d i c n f l i g t o t S p y s : Anthonius de Gouvea
zegt dac r v a n , dat z y in 't bcgin van de andere
E c u w , veer t ig dui z end Ry k s d a e l d e r s
des Jaers opbragten : men bewa e r t z e in
Honde-vellcn , zy is do o rdr ing end.
D e Ar abi c r en noemen de z e Zzt Bahar
corßtm , dat i s , de beflotene Z e e .
I n ' t W e f t e n aen d e K a f p i f c h e Z e e , eind
i g t T a r t a r y e me t het Pe r f i f che L a n d f c h a p
Mafanda-an en Aihlkan.
Men wi l , dat oulinks de Ta r t a r en di e
omtrent de Ri v i e r faick. wo o n d e n , e n i n ' t
algemein fHrgenß, n o emd e n , verdeeld zi jn
geweeft in dr ie Ho r d e n , we l k e ieder hun
b y z o n d e r Op p e r - h o o f t hadde , als j CaÇ-
[um, we l ke z i eh onthield tuiTchen d e V l i e -
ten faick > en de Karna : de twe e d e H o r -
de was gena emt Schichmamei, we lke z i e h
Noorden op i n ' c G e b e r g t e , e n i n d e B u u r -
fchap v an Sibérien onthi e lde : de de rde
was genaemt Schidach, we l k e de O e v e r
van de Ka f p i f c h e Z e e b ewo o n d e , die de
voornaemfte der dr i c St ammen of Ho r d e n
•was , en g e z e g t wo r d z i eh toen ui t te
ftrekken t o t by de Vl i e t OXHS.
Jrbufi is z eke r aert van Mi loenen , t o t
j i ß r a k a n > die ronda cht ige r z i jn als de g e -
meine Mi loenen , d o c h zy zi jn niet z o o
fmakelijk, en zeer v e r k o uwe n d e j het zaed
daer van z i t niet in de midden , ge l i j k
aen andere Mi l o enen , maer men v ind het
verftrooid in het l i chaem v an den Mi l o e n
zelven.
Dacr val t t o t ^ ß r a k a n me d e een flag
v a n P e p e r , dat in r o o de peulen wart , het
is g e e l , de korrel niet rond , maer lanka
c h t i g , he e f t z o o veel hi t te en f cherphei t
als andere P e p e r , en me e r , ma e r i s n i e t z o o
gezond om te eeten.
T o t Afirakan , en omt r ent de Oe v e r s
van de Fblga , tuf f chen Jifirak.'
vind men kleine Pa e rdj e s , di
h a a i r h e b b e n , d a t f p l y t , en zachi
kans ais dat van de Zobe l s .
1 Cifan,
:r f choon
In de Oe v e r - d o r p e n des Vl i e t :
na Jflr.ikan ftrekkende, hebben a]'
h e r , z ommi g e J o o d e n g e w o o n t , dat groote
'anouds
Mannen z i jn t zy dragen l ang zwa r t
haair , z o o ais niet w y t van Cafan , op de
zelve R i v i e r , een g e f l a cht van dwe r g e n
word g e v ond cn , gena emt Kaerle , de z e
hebben groot e ho o íden , en ma t e l i jke boyen
lijven , maer het o n d e r l i j f en de beencn
, z i jn zeer klein : zy teelen huns g e -
lijken , en huwl i jken onde r malkanderen 5
mcn v ind de zelve veel aen de Ho v e n in
M o s k o v i e t i ; daer i k z e heb g e z i en.
Men verhac ld , dat de Ka fpi f che Z e e ,
wel zcer di ep i s , niasr echtej,- v e d on-
A R V É. i i i
diepten h e e f t , wa e r om bezwaer l i jk op v e d
plaetzen te be varen is.
W a t van de b i t t e r h e i t , en zi l t ighei c
der Ka fpi f che Z e e , en me d e van de onde r -
aerdfche Kolken , wo r d g e o o r d e e l d , by
den A r t z Engelbert Kempfcr , die de z d v e
heeft bevaren , ui t het v o i g ende be r i cht
hcm aen my , f chr i f tel i jk in L a t y n
g e d a e n , v e r t a e ld, ma g bl i jken.
Den Wy s g e e r e n , het Ka f p i f c h e Me i r
befchouwende , eene Ko l k z i jnde van w a -
van alie de ftreeken des Wa e r e l d s ,
daer na toe v l o e y e n d e , z i jne eni g edr a e y en- .
de wa t e r - k u i l e n , in den zin g e k ome n ,
door we l k e het z d v e Me i r de meni g t e de r
:ren, van alie kanten in harén B o e z e m
ontfangen , in de Pontm Euxintn, en in
de Pe r f i f che G o l f u i t f t o r t , en da t het w a -
t e r , me t den Oc e a e n , k r i n g s - g ewy s omg
e v o e r d , z i eh van he t z o ut ontdaen he b -
bende, we d e r om in de oor fpronk d e r F o n -
teinen kan k omen. D e z e K o l k e n , z o o
zeer me t de reden o v e r een k ome n d e , z o o
aengenaem om te hooren , en van de k enners
der na tuur z o o z e e r b e g e c r d , be v e f l í -
gen de Re i s - b e f c h r y v e r s dies te g r e e t i g e r ,
hoe v e d te me e r zy , ais aen geene z a e k
: w y f c l c n d e , de mi sdaed van nalat ighei t
zoeken te ontgaen , en z y , d o o r het v e r -
teilen van wonde rbae r l i jke z aken , den L e -
zers al te zeer t rachten te behagen. D e z e
Kolken z i jn den aengrenzenden V o l k e n
nooit bekend g ewe e f t ; nooi t z i jn z y v an
het Sche eps - v o lk , het we l k die Z e e v an
Kinds-been a f , b e b o uwt h e e f t , g e z i e n ;
nooit z i jn z y ons , op die Z e e we l e e r ,
met veelderhande winden g e zwo r v e n h e b ,
bende , v o o r g e k omen , z o o dat he t een
louter v e r d i cht z e l i s , dat z i eh daer v o o r
het o o g , eenige Ko l k en z o u d e n o p d o en ,
en dat het ge enz ins wa e r f chynl i j k is , da t
z y daer onz i chtbae r zouden v e r f chui l en.
Want wa e r om z o u d e d e z e Midde l l andf c he
K o m ) d o o r z o o g r o o t e t u f l c h e n -wy d t e
van Landen van den Oc e a en' z i jnde a f g e -
fcheiden , niet op de z d f d e w y s , ais de
Oceaen , den aengrenzenden Landen , de
W a t e r e n , we l ke z y o n t f a n g d , wc d e r o v e r -
leveren , ais dat zy die wateren me t een
meerder mo e i t e , eercíer in de Oc e a e n z o u -
de ui twe rpen : Ik v o e g hier by de pekel -
achtige z out i ghe i t van de Z e e , we l k e op
die w y s al lang z o u d e f c h y n e n v e rni e t i gc
;ijn, indien de z d v e Z e e , z i jne z o u -
tigheit z o n d e r zui v e r ing u i t w o r p , a b w e l -
k e d o o r z o o g r o o t e t o e v l o e y i n g v an zoe t
water, wo r d a f g e f p o e l d , d a t , ais het wa -
ter b y d r o o g we d e r de ftranden be fpoe ld ,
het z e lv e b y n a geene z o u t i ghe i t heef t . D i t
z d f d e be t o og ik o o k we g e n s des z d f s g e -
duurige b i t t e r h e i t , we l ke w y nu v an
d e
m
• i l i ;
Ü
^ X'
m
vii
m
mi
fll
.