D E R D E A ID E E L IX G .
V A N H E T O N T S T A A N D E R G R O O T E R E Z IL V E R E N M U N T O N D E R B IS S C H O P
JA N V A N A R K E L , T O T O P D A T D E R G Ö R D E N Q N D E R
B IS S C H O P .E L O R IS V A N W E V E L IN K H O V E N .
Ten einde te zorgen, dat er in het bestuur des Bisdo'ms Utrecht voorzien
werd, had Paus Urbanus V, bij het verplaatsen van Bissehop Jan van Aikel,
in 1364, van Utrecht naar Luik, dadelijk Jan van Vernenburg (1) , Bisschop
van Munster, voor de vervulling van den Utrechtschen zetel bestemd. Deze
maakte zieh reeds dadelijk voor het Oversticht verdienstelijk door de afkondigmg
van een Wetboek, in de 14e eeuw nog Landrecht genoemd, bestaande uit eene
verzameling der vroeger uitgevaardigde Bisschoppelijke wetten en besluiten, aan
welke nu gezamenßjk weder kracht van wet werd gegeven. Minder aangenaam
was ’s Bisschops taak, toen hij nog geen jaar aan het bewind was geweest, om
namelijk de wapenen te moeten opvatten tegen de aanzienlijkste Westfaalsche
geslachten, die van Veelen en Broekhuizen, w e l k e een aantal dorpen in Overijssel
hadden afgeloopen en verbrand. Hij tuchtigde ze door hunne Sloten te vemielen
en liet hen eene groote somme gelds, grooter dan de aangebragte schade bedroeg,
opbrengen. — Die van Amersfoort, welke geweigerd hadden hem te gehoorza-
men, werden in 1366 tot onderwerping gebragt.
(1) Eigenlijk van Virneburg, een plaatsje bij Coblentz in Pruissen gelegen, doch wij
volgen de algemeen in Nederland tot dna verre aangenomene spelling.
Teiwijl de Bisschop Zieh veel in Overijssel ophield, en däar, onder anderen ,
de Heeren van Rechteren (1) en Almelo tot gehoorzaamWid aan zijne bevelen
wist te dwingen, gelukte zulks. hem echter,.minder met den Heer van Twikkel
en eenige andere Heeren, die hem ddn pok, ruim twee jaren later, d. i. om-
streeks 1368,.binnen, de stad, Cfoor bij, verr^sipg gegangen namen. Ten einde
zijn ontslag te verkrijgeni, was hij genoodzaakt 16,000 oude Schilden $ ) op if.
nemen, en daarvoor alle Sloten en mkomstea. van. het Nederstieht aan eenige
Edden te vprpanden.
Teü jare l :37‘i vorderde Hertog Aalbrfeeht van Beijeieh , Rnwaatd van Holland
, : van den Bisschop öf de betaling d e t!3700 p'önden, pand’pimmngeh van
het Slot VreMand (waarvan wij boven rheds dikwetf melding maakte'n), öf wel,
bij gebreie daarvan, ket Slot terug, dat sedert .1350' weder door de TJtrechtsche.
Bisschoppen bezet was, zonder dat zij de pandpenningen betaald hadden,,,,
Tprwijl men de zaak nipt e ^ J p id ,? . worden (de Bisschop; hield vo.l,.,dat ,de
pandpenningen aan Grpvin,Margaretha, moeder des Ruwaai;ds en van Willem, V,
uitbetaald wäten. geworden-, hetgeen partjjuontkendej'werd zij aan het Scheids'-
regtersc'hap van Eduard, Hertog van GelreyAalbrechts schoonzoon, overgelaten,
die mede ültsptaak deed , dat do Bisschop of moe'st betaleü, of het Slot önt-
ruimeil (3).
Alvörens het eene 'öf hei ändbre g'ekchiM was , feh tbrwijl db KapittbTen eene
aankiagt over zijne wijZe van bestuur naar Rome gezöhden hadden, had Jan van
Verneburg’s ziel reeds dit ondermaansche, verlaten en Wel op den 23 Junij 1371,
Br werd yerhaald, dat de jBisscbqp vergiftgd zopde gewprdim,zijn._ Indien zulks
waar isj was hij, misfächien; de. tweeile, wien dit lot te beurt,vieL(zip boven,bl. 06).
Wij gaän over tot de hesehrijvjng der munten.iVan dezen 'Bisschop, na vooraf
(ri) ©yer-'hot Huis jte'iRec|iter©ii. zi©. itn^n$en. •QvfflijffieUcfen.; Almanak van QudJieid eh
Lettererj,;y 18,36,, b l . .v78ir en.vo.lgg.j
(2) Men yerg,elijke pyer(; ^eze muntsoort vooral onzq Munteti van Holland en Zeeland
op verschijlende .plaatsen ; zie hefc jjtegistrer. ,
(8) Zie ook onze Munten van ' Holland en ‘Zeeland, bl. 206 ; mede over het later
gèoeurde. \ mb ai fpgtft - 1 •’•h | § ||f | ;