geworden in h rie ssen ’s' Monumenta Groningana velerie aeri, inedita. Het is uitvoe-
rig kritisch beschouwd en toegfelieht door Professor a. ypey en Mr S. ó. ì e i t h ,
in hunne Oadheden van het Goorègt en Groningen, ontleend aid' den Gìfthrief
Van Hendrik I I I aan de St. Maartenskerk van Utrecht ¿'van den ¡fare 1040
(Groningen 1886) , boveu reeds aangehaald.
Het stuk luidt letterlijk aldus:
In nomine sanete et individue: Trinitatis. Heinriqus divina fauente. elementi* Bez.
Cunota, que aut possidemus, aut possidere uidemur, ab ipso accepimus, qui nos.et potenter
ex nichilo feeit, et misericorditer usque ad hoe, quod nunc sumus, perduxit, ipse
dator, ipse nutritor, ipse noster est prouector. De aoeeptis autem aut condempnabimur ;
aut glorifieabimur. Nam si eis secundum suggestionem inimici ad pompam nostram a6u-
fimur, ex eis quasi commissi talenti defraudatores infeficifer cohdempnabimfir. Si.SitfÄ
eis ad gloriato et laüdeta notomis illius, qui de'dit, utimur, ex eis ut Adelte disßeüsatoies
fèliciter glbrifiéabitour. Nihil enim qüod prosit habemUs, quöd afripsö noti aCcipéremuS,
qui ideo dat ut retìipiat, non ideo recipit ut indigeàt ,■ sed Ut n'oséatatodem reruto, quas.
recepii, possessore» etemaliter faciat. Nam quicquid ei damus non amittimus^sSd bine
nobiscum portamus:, quod autem retinemus, no» hinc nobiscum portamus, sed hiC amitti-
mus. Qnapropter ne nos uideamur abuti bonis, nobis diumitus concessis, omnium Christi
nostriqne fidelium, tam presentium quam futurornm, uniuersalitati- notum volumus fieri,
qualiter nos S. Trajectensi Ecclesie, in honore Sancti Martini constructe, pro Deo anime-
que Patris nostri, pie memorie, nec Chuonradi Imperatoris remedio, cujus nentris interiora
in eadem sepeliuimUs Ecclesia, cui uenerabilis Bemoldus Episcopali digmtate dìnoscitur
decenter et utiliter preesse, nec non ob eternum nostri nominis metoótialé, tale' predium,
quale nisi' fuimus tenere in uilla Gruoninga nuncupata, in Cotoitatn Trente sitato, eum anus,
edificiis, mancipiis, agris, cnltis et incnltfe, pratis, eampis,pas'c'tìis,aqtìfe, àquatarone deeur-
sibns, piscatìonibus, nife, inuiis, exitibus et reditibms quesitis et inqufrendis énin omni ejusdém
Comitatus stricti'one, m ^Ä .lh e lo n e is , causis agendis et discutiendis, cum omnibus appenditi^
et pertinentiis, qne ad presene retineri uidentar, aut quicquid in posteium ibi Deo adjuuante
acquiti potaerit-, libera mann donando concedimi, et concedendo stabilimus, eo uidelicet tenore,
ut supradictum predium perpetnaliter respondeat seruitio et utilità« fratrum, ibi Deo inces-
sabiUter seruientium, scilicet Ut ex ejnsdem Predii utilitata qnotannis habeant XXX Carradas
nini, et quicquid remanserit, in nsus ipsorum a proposito fideliter expendatar. Veruna nolumùs,
atqne immutabiliter st'ataimus, ut ex eisdem prbficui's nemo Slicfui'fi prinS SiiflàBe pfesumat,
aut in aliquam partem dlstribuere audeat, donec illnd speciale tribntnm dfe tòtrfadis nini
fratribus persoluater. Et ne aliqua Imperialis vel Begalis, aut Episcnpalis persona, vel
aliquis publicus exactor hnjus donationis nostre auctoritatem présumât infríngete, presentem
paginara inde conscribi, manuque propria, ut subtas nidetnr, corroborantes, aurea nostre
imaginis bulla jussimns insignir!.
Signum Domni Heinrici tercii Begis innictissimi.
Tbeodericus Cancellarins nice BardoDis Archicapellani recognoui. Datum XII Kal.
Junii, Ind. V ili anno Dominice incarnationis -mill. XLmo, Anno antem Domini Heinrici
Begis tercii ordinai. XIII. Begni I. Actum Trajecto feliciter, Amen.
Wat er al door dezen giftbrief, in zijne versehillende uitdrukkingen, aan de
Utrechtsehe kerk gegeven is geworden, werd in bovengenoemd werk der Heeren
y pey en FEiTH met veei scherpzinnigheid uiteengezet. Eén punt echter, dat
van den aard der gift van de Munt, hebben zij verder aan den geleerden Gro-
ningschen oudheidkenner, Dr. n . oudeman , oyergelaten, en deze heeft de zaak
behandeld in een toevoegsel tot hunne Verhandeling, dat tot opschrift draagt:
le ts over het Muntregt der stad Groningen.
In dît stuk tracht de Schrijver te betoogen, dat in 1040 aan de stadQnmin-
gen het muntregt loekwam en steeds' door haar, niet door de Bisschoppen, is
uitgeoefend geworden ; iets wat ufen tot in oud ema n’s tijd meende te kunnen
aannemen, want de Bisschoppebjke munten, te Groningen geslagen j die het
opschrift Gruoninga dragen, straks: nadér door ons té beschrijven, waren toen
uit Denemarkén, waar men ze nog in Vérzámélingen vond, nog niet voor een
deel in Nederland terüggékeerd.
De gift van Deventer en de aldaar gevésíigde Keizerlijke Munt, ten jare
1046, luidt aldus
In nomine sanctae et individnae Trinitatis. Henrieus divina favente dementia Bex.
Noverit omnium Christi nostrorumque fidelium solers industria, tam praesentium, quam et
futurornm, qnaliter nos ob Dei omnipptentis,amorsm, nogtrique Patris dilectissimi Conradi
videlicet Imp. Ang. nec non interventu a c , petitions nostrae dilectae conthoralis Bqginae
Agnetis, jngeqne Bernoldi Traj. Ecclesiae, in honorem Sancti Martini constrnctae, vene-
rabilis Episcopi servitium fideliter nobis persàepe àdhìbitum, talem proprietatem eidein Ecclesiae
, qnalem visi sumus manu sub potestate tenere in loco Daventre dicto, in monéta,
teloneis, placitis, cum omni Eegali distriotu, omnique utilitatis commoditate, qnae ullo