den Paus, het regt om goud-' en zilvergeld in alle plaatsen van het. Sticht,
zelfs zonder medewerking der Kapittelen, ie mögen slaan (1).
Wij kennen het stuk uit dumbar’s Analecta, Tom. I I , pag. 300, alleen in
het Nederduitsch (2). Het luidt aldus:
In den name der heylige ongedeylde Dryeuuldicheyt, salut, Amen.
Carolas de Vierde, by de gratie Godes Boomsch Eeyser,- altijdt vermeerder des Eijckx,
ende Coninck van . Bohemen: tot eeuwige gedaohtenisse der saecken, Verdienste der God-
delijcker vergeldinge, ende vermeerderinge des tijdelijoken voorspoeds, twijfelen wy niet off
en sal ons onfeylbaerlijck te nntte eomen, als wy de principale keroken het heylige Boomsohe
Bijck onderworpen sijnde, ende der kerckelijcke parsonen eere en profijt behoorlijok
betrachten, ende met milde bethoningen van Keyserlijcke gunste genadelijck en gratieu-
selijck vermeerderen. Immers op het ootmoedigh anhonden en supplieatie van den Eer-
weerdigen Joannis Bisoop der Kerke van Luyck, Vorst, ende'onsen seer lienen neue, hier
ouer door den selven aen ons ootmoedelijck gedaen, ende ter eeren des Almachtigen Godts,
ende der aliergelucksaligste maecht Maria sijne moeder, en van St. Martens Eercke tot
Vtrecht, ende op dat onder onse gelnckige regieringe der seine Kercke van Vtrecht sigh
vertroost vinde, en daer door den Godsdienst in de seine te meerder voortgesedt werde,
boo laten wy gonstelijck toe ende' geuen aen gemelten Biscop van Vtrecht en sijne naeco-
melingen in euwigheyt,: wt onse speciale gunste en yolheyt onser Keyserlijcke macht, als
mede wt onse sekre wetenschap, dat den Biscop der Kercke van Vtrecht, die in der tijt
wesen sal, gonde ende silvere munten mögen maken, ofte slaen, van gelijke valeur met de
munte der heilige Keyseren en Coningen van Bornen onse voorsaten, sonder versoeck ofte
toestemminge der Prelaten ende Clersijen der kercken van de stad Vtrecht hare vassalen
ofte iemant anders binnen de districte der Landen van den Biscop van Vtrecht sigh ont-
houdende, in de stad van Vtrecht, ofte eenige andre plaetäen sijner Landen daer hem
nuttiger sal mögen duncken (8).
(1) E c h te r is ons n im m e r c rg e n s v oorgekom en, dat de Bisschop t o t h e t ge ldmunten vroege r de medewerking
de r K ap itte len behoe fde .
(2) Deze z eg t d i t 'e n h e t e erstvolgende s ta k t e h ebben a fge sch rev en : « e x v e te ri Memoriale R e r um T ra je c ten s ium ,
e a ju s possessor sum.» W a a r die s tu k k en th a n s h e rn s te n is öhs onbekend.
(3) T o t en m e t J a n v an A rk e l z a l h e t o n s , ook u i t z ijn e , zoo s trak s t e be sch rijv en , m u n ten b lijk e n | d a t de
Bisschoppen voomamelijk g em u n t h e b b en t e U tr e c h t , D e v e n te r. G ro n in g e n , waar ze de Moneta ve rk reg en had -
den (ie ts w a t wij t e z ijn e r pla a tse te lk en s v e rm e ld d en ), m a a r to c h ook t e Zwolle e n t e Völlenhove. M e t welk
r e g t zn lk s geschied z i j , en o f h e t n ie t b a ite n alle r e g t p la a ts h a d , k ö n n en wij n ie t zeggen. E e r s t n u ontvingen
de U tre c h ts c h e Bisschoppen h e t r e g t om in alle p la a ts en v an h u n S t i c h t , d a s zoowel in h e t O p p e r- als in h e t
N e d e rs tic h t, t e m u n ten . E e n gevolg d a a rvan is g ew e e s t, d a t wij weldra geldstukken zullen k u nnen mededeeleu, te
Am e rsfo o rt, K äm p e n , H a s s e lt en R h enen vervaardigd.
Ende dat hy alle andre munten van alle Vorstep, Graven, Edelluyden, ofte Vniuersitey-
ten, wtgesondert alleen de onse ende der gemelde Roomsche Keyseren en Coningen, sal
mögen modereren ende taxeren, nae de valeur vant fijne goudt ofte siluer, dat nae ge-
noechsäme proeue ofte keure door het vuyr gedaen sijnde, daer van overblijft, binnen de
limiten alleen van de districten den Biscop van Vtrecht specialijck onderworpen sijnde;
willende ende beuelende allen ende een ygelijcken onderdane van den gemelten Biscop en
sijne kercke Tutrecht vastelijck ende gestrengelijck, dat sy de soodanige munte, door den
Biseop vän Vtrecht te maken ofte te, slaen , sonder tegenspreken zullen hebben te ontfangen,
alsmede de rnöderatie öf taxatie van andre munten sullen hebben aen te nemen als voorschreven
is (1): het en sal dan ganschelij ck geen mensch geoerloft wesen de gratie van dese onse toelatinge
ende vergunninge te breken, ofte eenighsins door vermetele stouticheyt daer tegen te gaen.
Doch soo yemant mochte onderstaen het tegendeel te attenteren, die weete, dat hy ver- *
vallen sal sijn in sware strafFe van onse indignatie ende vijftigh n\arken lijn göude, soo
dickwils als daer tegen gedaen?sal sijn, waer van wy willen1 dat sonder eenige remissie de
eene helfte sal angeleyt worden ten gebruycke van onse Keyserlijcke fiscus ofte schatkiste
en de andere helfte ten gebruycke van den gemelten Biseop en sijne kercke van Vtrecht
die het ongelijk-geleden hebben. Het teycken van den doorluchtigsten Vorst en Heere,
Heere Carolus de Vierde onuerwinnelijekste en glorieuste Keyser van Romen, ende Coninck
van Bohemen. Ghetuy gen hier van sijn de eerweerdige Bartholdus Eystetensis (2), Joannes
Amurensis, Theodorus Wormatiensis, Albertus Eibermensis, ende Lambertus Spirensis,
Biscophen der kercken. Doorluchti'ge Rudölp'hus, Hartooch van Saxen, Oppermaerschalck
des Heyligen Roomsclien Rijks en Keurvorst ^ Rudolphus van Oostenrijck, Stijr en Carinten,
Bulkoswediensis, Henricus Legnicensis, Hartogen; Joannes Morauie, Rudolphus de
Baden, Marckgraue*, Eredericus Neurenbergensis, Burchardus Magdeburgensis, Burggrave •
Joannes Landtgrauius Luchtenbergensis en Henricus Graue van Swartsenburg; Eedelen
Petrus Jodöcus, Vlricus &'Joannes gebroeders van Rosenburgk, ende veele andre ons ende
des Heyligen Rijcs Princen, Eedelen, ende getrouwen, jegenwoordich by betuyginge der
tegenwoordige letteren; Ooder het segel van onser Keyserlijcke Magisteyt gegeven Bude*
loois in ’t jaer daisent drye hondert vier en sestigh, den XXV Junij, in het XVIH jaer
onser Coninckrijcken, doch in het X jaer önses Kyserrijcx.
Aldus geschreven op de vouwe
Door den-.Heere Key ser. Joannes Eystetensis.
(1) Zulke m u n tm ode ra tien o f tax a tien v an ande re Nede rlandsche V o rs ten z ijn d oor o n s medegedeeld in de overige
Deelen v an d it w e rk , m e t n am e in onze Munten van Overijssel, v an Friesland, Groningen en Drenthe, en van
Molland en Zeeland. De oudste in la a tstgeme ld Deel d ag te ek en t v an h e t ja a r 1 3 8 0 . Zie h l. 168 en volgg.
(2) Bisschop van E ich s täd t.