germmen tijd in Drenthe kunnen vertoeven zonder een enkel
hunebed te zien, en wij h ebben derhalve ons reisplan zoo te
regelen, dat wij binnen een’ niet te ruimen kring de meest moge-
lijke eigenaardigheden van het Drenthsche landscbap leeren kennen.
Ons punt van uitgang is de hoofdstad. Een der voordeelen,
daaraan verbonden, is , dat wij daar rijtuig kunnen bekomen,
naar de beboeften van onzen togt. | Verdient aanbeveling zieh
daarvan te voorzien, wanneer de tijd min of meer beperkt is.
De afstanden zijn groot, en al vreezen wij geenszins een’ kloeken
dagmarsch, daar zijn gedeelten waar wij, zonder schade voor ’t
natuurgenot en met winst voor den tijd, van een wagen ge-
bruik kunnei) maken. ’t Zal daarbij noodig zijn, een voertiug
te kiezen, dat een onbelemmerd uitzigt vergunt en uitdrukke-
lijk te bepalen, dat het ook door de heide zal moeten njden.
Voor de gewone toeren houden de voerlieden altijd de kunst-
wegen, om paarden en rijtuig te sparen en zonder voorafgaande
overeenkomst met den „baas” zouden zij met beslistheid weigeren
een zandspoor in te slaan. Dit nu zou een streep door onze
rekening zijn. Ons plan is, de meest mogelijke vrijheid van be-
weging ons voor te behouden en, w'aar wij het noodig achten,
deii wagen te laten volgen, om er ons naar omstandigheden al
of niet van te bedienen.
Een ander voordeel van ons verblijf te Ass e n zal zijn, dat
wij ons kunnen voorbereiden door een bezoek aan het reeds zeer
" belangrijke Museum van Drenthsche oudheden. Daar hebben wij
gelegenheid, met verschillende voorwerpen, in hunebedden en
grafheuvels gevonden, kennis te maken eil aldus althans enkele
vragen, die bij dergelijke overblijfsels oprijzen, beantwoord te
zien. Maar ook afgezien van deze voordeelen, zou de vrieiidelijke
hoofdstad ook om haar zelfs wille waard zijn, dat onze ürenth-
sche wandeltogt van haar uitging.
EEN KLEIN BEGIN. 41
Dat de hoofdstad van Drenthe A.ssen heet, weet ieder kind
dat school gaat, en aangezien, in ons vaderland althans, iedere
stad aan iets liggen moet, leeren zij terstond er b ij: Ass e n, aan
de Smi l d e r v a a r t of tegenwoordig: a an de Dr e n t h s c h e
Ho o f d v a a r t . De overtuiging spree'kt zieh daarin u it, dat het
eener stad van eenig belang niet aan een’ waterweg ontbreken
mag. In den regel zijn dän ook die plaatsen tot ontwikkeling
en bloei gekomen, die aan een goed vaarwater waren gebouwd.
Bij Assen is het juist anders om. De stad dankt haar ontstaan
niet aan de vaart, maar de vaart is er gekomen om de stad. In
1/67 werd met het graven van het kanaal een aanvang gemaakt,
eerst in 1780 was het tot Assen voltooid, niet voor 1842 was
het op genoegzame diepte gebragt, pas in 1861 werd het tot
Groningen doorgetrokken. Over ’t geheel is Assen een kunstma-
tige stad, een min of meer willekeurige schepping.- In Drenthe’s
°ude geschiedenis heeft zij geen rol gespeeld en eeuwen lang
werd haar naam slechts gedragen door een nietige en volstrekt
onbeteekenende buurschap, die ganschelijk onbekend zou zijn ge-
bleven , als er geen klooster van eenig aanzien gelegen had. Het
C i s t e r c i e n s e r nonnenconvent M a r i a ’s k amp , in ’t begin
der 13dc eeuw aan ’t riviertje de A a , tusschen Coe v o r d e n en
Scho o n e b e e k , gesticht, was tusschen 1254 en ’57 herwaarts
overgebragt, öm ’t gevaar van overstroomingen te ontgaan. Van
een breede gracht omgeven, lag het klooster er veilig en rüstig
binnen een’ gordel van zware, hoogstammige eiken, en daarom-
heen legerden zieh de bouwhoeven van het gehucht, onder eer-
waardig geboomte verscholen. Allengs rijker werd de abdij in be-
zittingen, akkers en bosschen en veenen; steeds, grooter voorreg-
ten en vrijdommen werden haar geschonken; steeds talrijker werd
de schare der vrouwen, der pro v en ie rs,d e r werkbroeders en
werkzusters, die de ruime hoofd- en nevengebouwen vulden. Maar
toen de 16rlc eeuw aanbrak, waren haar goede dagen ten einde.
Onrustige tijden deden de inkomsten aanmerkelijk verminderen,
groote geldsommen werden voorgeschoten, maar nooit terug ont-
vangen. Straks nam de Saksische krijgsknecht bezit van het stille