Met deeze vermaagfchapte benden
ftreeden ( i ) z y voor den Gra a f en
■was het hen Ichandlyk den ( 2 ) zelven
in dapperheyd niet te evenaaren.
Voorts wierden z y hun geheel leeven
lang eerloos (3) geacht, n aa ’t iheu-
velen des Graafs,het gevecht te z yn
ontkomen: want hem by te ftaan,te
beichermen , en alle hunne krachten
aan zyne glori op te offeren, was het
jene z y by den krygseed voornaam-
yk beloofd hadden.
D e e z e benden nu beftonden uyt
voetgasten o f ruyters, by welken
jeene praal o f pracht (4 ) vankrygs-
deeden gezien wierdt,maar beftondt
hun onderfcheyd in ’t verfchil der
u ytgezog te kleuren, metwelken ieder
ichild, zynde van dünne teend gevlog-
ten (5) onderfcheydlykbeftreekenen
ieder vo etg a ft,t’ Zyner befcherminge,
voorzien was. T o t geweer¡hadden
z y eene halve en zeer ligte piek o f
werplpeer, die van voore heel (6) dun,
doch, met een fcherp e y zer beflaagen
w a s , en met welken Zy niet min van
naaby, dan van verre b y w y z e van
werpfchichten vochten, en wel vooral
op het fchenden ( 7 ) van hunner vyan-
den aangezigten , volgens de l e s ,
die z y hiernaa van (8 ) Cæiàr ontfon-
g e n , ook fcdert toeleyden. Hoe nu
deeze werplpeeren teene fchilden ,
hunne het z y rechte, het z y krom-
g eb o o g e (9 ) kopere klaroenen ,
veldtekens en ander krygstuyg g e weeft
z y n , kan uyt de voorgaande
(10) afbeelding b lyk en , welke gete-
kend is naar de verbeeldingen , die
ons de Romeynen op hunne ( 1 1 )
gedenkpenningen, zo o ter eere van
den K e y z e r Domitianus als van den
Veldheer Drufcs gemaakt , hebben
achtergelaaten.
Hunne ruytery was op de zelfde
w y z e (12) gewapend, en wonderlyk
afgerecht in het doorwaadenderftroo-
men; zulks z y in volle wapenrufting
en gefloote (13) geleden met heele
benden teffens den wyden R yn -
ftroom|overZwom, en waarom z y
als de beste van (14 ) geheel Ne-
derduytfchland vermaard was.
D e e z e Honderdmannen , het Z y
als Bevelhebbers der ru y te ry e , die
men in ’ t La tyn E q u i x e S, dat is
in ’t Du ytfch R y d e r s o f R i d -
D E R S n oemt, o f ook als Bevelhebbers
van het voetvolk en dus den
eenvoudigen naam van M i l i x e s ,
dat
( 1 ) Tacit, de morib. Germ. cap. 14. Principes pro
v ifto ria pugnant, C o m i t e s p r o p r i n c i p e .
(2 ) Ibidem. Turpe Corniti virtutem principis non
adæquare.
(3 ) Ibidem. Jam vero infame in omnem vitam ac
probrofum fuperscitem principi fuo e x acie recesfis-
fe : ilium defendere, tu e r i, iua quoque fortia fatta
glori® ejus asfignare præcipuum facramentum est.
( 4 ) Tacfi. de morib. Germ. cap. 6. Nulla culcus jac-
ta tio. Scuta tancum ledisfimis coloribus distinguant.
( 5 ) Tacit. Annal. Lib. I I . cap. 14. Non loricam
Germano , non gaieam , ne fcuta quidera fe r ro ,
nervove firmata, fed vimlnum cextus v el tenuis &
fucacas colore tabulas.
(6 ) Tacit, de morib. Germ. cap. 6. Hastas , vel eo-
Tum vocab u lo / ram m , g é ra n t, angusto & brevi ferro
, fed ica a c r i, & ad ufum habili, ut eodem celo ,
prouc ratio p o fc it , vel cominus vel eminus pugnent.
( 7 ) Taciti Agricola cap. 3Q. Igitur ut B a t a v i
miscere it tu s , ferire umbonibus, o r a f q e d a r e .
(8). Plutarch, in vita Coefar. cap. 88. Ac priuf-
quam congrederencur immisfæ a Cæfare ( Germano-
rum) cohortes procurrere^ nec uc ante folebant pija
ja d a r e , nec hostium crura furafque manu percu-
t e r e , yerum o c u l o s & v u l t u s obnixe ferire.
Ita cnim a Cæfare præmonici. Eos namque Juve-
nes coma & ætacis flore d eco ro s , parum bellis ac
vuineribus aiTuetos tales maxime plagas devitaturos ;
nec expedacuros in præfentia, cum fimul & difcri-
men ac ovis difformicatem reformidenc. Quod haud
fecuà accidit. Vehemencia autem tela ne fustinere
quidera pocerant, atque ferrum ante oculos verfari
cernebant, omnem protinus exuences audaciam aver-
tebancur , fimulque ut vultibus parceretur , capita
velabant.
(9 ) Lue. Lib. I . vfu 134.
Bacavique truces quos æ r e r e c u r v o
Stridentes acuere t u b æ .
( 10 ) Zie bier voore, fo l.9.
f i i ) Oudaan R. Moogendh. pag. 151. ^ o g Opcm
aiiDcre (penning) foDnmge fcDilDcn / Die in ’ t gemeen
m e t Den b litem of eetrig ntiDet ibemanii5el tiei'tiert
3int otjcr cliianDci-cn/ met ecirige piUcn/ o f iiicrp*
pieften/ cen beiiDcI cn ccn ig c lUatocnen/ itiaar*
onDer tinee met Ittomme jiengen/ en beeateltop*
pen / bp na op De 3clfDe ujp0 alp op ecu pen n in g
Dan «©inrns.
( 12 ) Tacit, de morib. Germ. cap. 6. Ec e q u e s qui-
dem icuto frameaque contentus esc.
(13) Tacit. Hifl. Lib. IV . cap. 14. E ra t& domi de-
led u s eques, præcipuo.nandi îtu d io , arma equofque
retinen s, integris cuvmis Rhenum perrumpere.
( 1 4 ) Plutarch, in vita Otbonis cap..23. Oppofuit
•Varus Alphenus B a t a v o s . E c fu n c jii quidcm inter
Gcrmanos optimi é q u ité s , infulam nabicant,
quam Rhenus circumfiuic.
rfat IS E d e l l i e d e n , vo erd en ,
waaren gezamentlyk den Graaf zoo
tot grooteren luyfter als tot R a a *
d e n ( i ) toegevoegd. Invoege toen
te tyd al de hooge Raad eens Graafs
uyt l l i D D E R E N en E d e l e n beftondt
, en welke regeeringsform
men hiernaa, zo o ftaande de Franfche
K o n in g en , die, naamaals hier
het gebied gehad hebben , en als Ci-
kambers (2) dat is (3 ) Duytfchers
z y n d e , de zelfde gewoonten hadden,
als de laatere Hollandfche Graaven
zelfs nog eenen zeer langen tyd
zal zien in weezen blyven.
- Hoewel de Batavieren aldus in dap-
perheydboven alleandere volken uytmuntten,
Zoo waaren z y , even als de
meeften der anderen, in de diepe duys-
ternisCe des heydendoms gedompeld:
dewyl z y het Opperweezen onkun-
dig , ’t gene in den aanvang der tyden
de werreld,den eerften menfch,
ja hen zelfs fcdert hadt voortgebragt,
en nog dagelyks volgens den wil zyns
verrhoogens in we e zen hieldt, de
deswege aan hem verfchuldigd z yn de
e e r , dienft en dankbaarheyd, aan
de naar hunne e y g e herfcnfchimmige
uytgedachte G o d h ed en , met zeer
veele byg e lo o v ig e Godsdienftigheden
verkeerdlyk toepasten. En dewyl
de D u y tfch e r s ,g e lyk (4) w y gemeld
hebben, längs Schitie uyt het Ooften
herwaart gekomen waaren, zo o hadden
z y , naar’t voorbeeld der (5) Egip-
tenaaren en andere Oosterfche volken
, welken op iederen dag der weeka
eene byzondere dwaalftar o f planeet
eerden, ook vandaar die bygeloovig
e gewoonte herwaart overgebragt.
Dus eerden z y de (6 ) Zon de oudfte
aller aangebedene fchepfclen; dew
y l zy die als de moeder aller lichten ^
de ziel der gefchaapene zaaken, en de
( 7 ) voortbrengfter en voedfter der
vrugtbaare natuure aanzagen: voornaamelyk
de Saxers; welken fcdert
deeze landen overftroomd en den
dienft der Zonne , naar Engeland
overfteekende,ook derwaart gebragt
(8) hebben. En van welken Z o n n e -
d i e n s x , onze Z o n d a g , z yn de
de dag op welken die verricht
wierdt, alsnog zynen naam heeft.
Naa de Z o n volgt de Maan, die
de Duytfchers, welken daarom de
lengte der tyden niet naar de da-
je n , maar naar de (9 ) nachten re-
cenden, ook onder hunne Goden ftelden,
des op de nieuwe o f volle
Maan (10) hunne landdagen hielden,
en
( 1 ) Tacit, de morib. Ger?n. cap.X2. Centeni fingulis
ex plebe Cornices, c o n s i l i u m fimul & aufto-
ricas adfunc. ^ .
(2 ) Greg. Turonenf. Hift. Lib. I I . cap. 2 ^- .C u i
( Chlodoveo) ingrefTo ad baptisroum fanftus Dei fic
infic ore facundo : mitis depone colla S i c a m b e r ,
adora quod incendisti, tncende quod adorasti.
Fortunat. in laud. Chariberti Lib. V I . cap. 4. vfu 93.
Cum fis T RO G E N I T U S clara de gent e S i c a m b
e r .
(■3) Claudian. de laud. Stilic. Lib. I I . vjji 242.
Q u imihi G f. r m a n o s s o l u s F r a n c o s -
q u e fubegit
Cur nondum legitur fadis ?
Dan die by bier F R A N K E N noemt , voorden door
hem naamaals S i c a m b e r s genaamd.
Ibid. Lib. I I I . vfu 18.
. . . . illinc flaveme S i c a m b r ì
C s fa r ie , nigris hinc Mauri crinibus irent.
fa,') Zie bier voore fol: 2.
(5 ) Dion. Hift. Rom. Lib. X X X V I . pag. 38.
Quod autem dies ad feptem fiderà il ia , quos planetas
appellarunt, referuntur, id ab Aigypiiis haud
ita dudum, uc paucis d icam , inscicutum, ad ora*
nes homines dimanavit. J^c£ 3clüe b cü cS tíg t / He-
rodot. Lib. I I . cap. 82. 3ÍC OOll Marshann Caii.
Chron. Sec. IX . p. 197. Heineccii Dljf. de Crodona
^’ (6 ) ckfar de bello Gali. Lib. V I I . cap. 12. Deo-
rum numero eos folos d ucunt, quos cernunt, &
quorum opibus aperte juvancur, So l e m , & Vulca-.
num, & Lunam.
( 7 ) Cicero in fomnium Sapton. Macrob. Saturn.
Lib. I. cap. 18. z ie o ok FbiUppus a Turre, monument.
veter. Antii. Voffius in Toeolog. Gentil. Joan.
Owenus in Tbeologfimenis. Antb. van Dalen de Ido-
^°%)'jVernerus Rolefinck in Antiq. Saxon. Lib.I. cap.6.
Si vero de religione qu®ricur, noveris nos juxta morem
paceriHirti Solem adorare.
(9 ) Tacit, de morib. Germ, c a p . il . Ne c dierum
numcrum, at n o s , fed nodium computane.
( 10 ) Ibidem. Coeunt . . . . certis diebus cum aus
iq^ o a cu r L u n a , aut implei^^r.
ä