' . 4
* 'f lili ■ ü
; # , j - „ ? il
■ÿiifeif'
'Y #
Y;;, jife-iY
"W'Kui !'!■#’ 1
li < w m
YÎ'Yi
, ..ii'YÎ'' t
.'illálí
il;If ■
r f e ' iì L.
ita" I:
1'
' i / L f ' " ’ (-1
; ' „ ' r iUf
ili:!'lìlklì ; Ï
7Tvyandlyke
leger h eymelyk, by het
gemelde-Koninglyke lusthuys, genaderd;
van wiens hoogte hy des zelfs
achteloosheyd , mids het geenen
vyand voor handen waande, met
vermaak aanfchouwde Dierhalve
hebbende door cenen in den fchyn
als overgeloopen foldaat het gerucht,
als o fh y met een overfterk leger in
aantogt w a s , en te g e lyk door de
daardoor opgevatte vrees alom de
verwarring onder de benden doen
ontftaan, vipl h y met z yn e weynige
manfchap langs verfcheydene oorden
op de zelvcn en behaalde, mids hen
de vrees die als een groot leger hadt
doen aanzien, tegen alle menschlyke
verwachting eene ( t) volkome over-
winning: w e lk e , mids die eerlang
van eene tweede te (2 ) Kameryk
gevolgd w ie rd t, z yne halfwanhoo-
pig gewordene zaaken herftelde, onaangezien
Ragenfrid de wisfc gevangenis,
door het toedoen van W an do
(3 ) Abt van Fontanelle ontko^
raen was. W e lk en K a re l, mids de
gemelde Abt zyn paard daartoe g e leend
hadt, ten ftraf dier verfchafte
hulpe ftaande des zelfs leeven i n ’t
Klooster te Uytrecht verbände. Sedert
dwong h y niet alleen z yne
Stiefmoeder ( 4 ) Pleilrudis aan hem
de Stad K o le n , en zyns Vaders ach-
tergelaatene fchatten over te leveren,
maar z e l f Eudo Hertog ( ? ) van A - 719 .
quitanie, als door wiens hulpe (6 )
z y hunne verloopene zaaken gepoogd
hadden te herftellen, naa h y z yn e
benden insgelyks verflaagen hadt,
den by hera gevlugten Westfranki-
fchen K on in g Chilperik ( 7 ) den H.
in handen te ftellen; welken de W e s t frankifche
Hoofdvazalen , naa de
dood van zynen N e e f Dagobert
den I I I . in ’ t jaar zevenhonderd-
v y ftien , op den troon van dat ryk
(8)geplaatst hadden, naa wiens dood
hy des zelfs (9 ) N e e f Dirk den I V ,
zoon van den naar lerland vervoerden
Dagobert den I I , tot Kon ing van
het Oostfrankifche ryk verklaarde ,
en zich dus in ftaat vondt, om aan
den Vriefchen Vorst Radboud het
voorige vyandlyke beftaan eyndelyk
betaald te zetten.
D o ch wien h y eerlang overwonnen
(10) hebb en de , n a a ’ t wedergeeven
der Stad Uytrecht en aile de
andere door hera ingenomene landen
, den aigelmeekten vreede inwilligde
, mids Radboud het vry
preeken van het Christengeloof in
alle z yn e onderhoorige Staaten Zoude
toeftaan , ja zich ( 1 1 ) Z e l f , in
de
äW Ö E OEII
( 1 ) A nnal. Fuldenf. ann. 7 1 7 . R a g in fr id u s & H i l p
ricu s r e x in V in c i a c o , die D om in ic a an te P a fch a
c um C a r lo p u gn an tc s cerga v e r c é ru n t , q u o s Ca rlus
fu g ie n te s cæ d end o p erfequicur u squ e Par ifio s.
( 2 ) Cbron. Fredeg. cap. 106. V in c ia c o in p a g o C a -
m e ra c en il n imia cæ d e in v ic em co llifi. C h ilp e ricu s
& Rag anfridus d e v id li, in fu g am l a p f i , te r g a verc ente s
e v a le ru n c , q u o s C a ro lu s p c r fc c u c u s , Pa r ifiu s civica-
t em p ropevavic .
( 3 ) Cbron. Fontanel, cap. 3 . C um v e r o com p er isfe c
C a ro lu s a fib i d ic en c ib u s , q u o d fc i lic e t Rag enfrid u s
p e r equ um W an d o n is airfu gisfe c, jus fit eum ii iic o de
coe n o b ii hujus reg im in e p ro jic i & in T r a je t t o c a s t ro
e x i lio c ru d i, qu od anciquo g encium iilarum v o c a b u lo
V i l c a b u r g , id esc op p id um W ilc o rum v o c a b a iu r ,
n u n c v e ro lin g u a g a llic a T r a je t tum nuncupacur.
( 4 ) A nn al. Fuld. ann. 7 18. C a rlu s v i t to r reg re-
d iens C o lo n iam v e n i c , re c ep c isq u e a P le t th ru d e
■chefauris Pacris fu i , r e g em ib i c o n ltk u ic P lio d a r ium ,
n om in e , non p o te s ta te .
( 5 ) Cbron. Fredeg. cap. 107. A d v e r fu s C a ro lum
p e r r e x e ru n c , ac ille co n ftan c e r & increpidus e is o c -
cu r r e re pvo pe rat. E u d o ce rricu s , q u o d refiste re n on
v a l c r e c , aufugic.
( 6 ) A nnal. Fuld. ad ann. 7 18 . H ilp r ic u s v e r o &
R a g in fr id u s , a u x ilio Eud on is . D u c is A qu ican io ru in
initauraca rurfus a c ie , fu p e ra t i fu g an tu r a C a r lo .
( 7 ) Chron. Fred. cap. 107 . C a ro lu s p e r misfo s fuo s
am ic it ia s c u r a E u d o n e D u c e , f a c ie n s , a b e o p ræ d i t tum
C h ilp e r icum re g em cum muicis m u n er ibu s r e c e p i i.
A nnal. Fuld. an. 7 1 9 . C a r lu s ad E u d o n em mitcit
& P lilp r ic u r a , q u i ad eum c o n fu g e r a c , p e r le g a co s
rec ip ic .
( 8 ) Chron. Fredeg. cap. 107 . Q n o (C h ilp e r ico ) mo rtu
o T h e o d o r ic um r e g em Ih tu e ru n c in fedem re g n i.
( 9 ) A nnui. F u ld en f ann. 720. M o r tu o ', i i i lp r i c o
C a rlu s T e o c r icum in fedem r e g n i co n ilic u ic .
( 1 0 ) Cbron. M S . de TrajeSto cap. de Carolo Marcelio.
K a ro lu s M a r c e llu s filius P ip p in i fuic p o te n s D u x Bra-
b an c iæ & r c x ic dom um F r an c iæ . E t p o s t mo rc cnì
P ip p in i pacris fu i , v en ic ip fe cum v a lid a manu in
F rifiam e x p iign a r c R ad b od um & o b t in u it eum & p ro -
m ifit R ad b od u s qu od Chriscianùs tìe rer.
( 1 1 ) « lA d i s Cbron. L ib . I L cap. i8- Ca ro lu s
ic p q u e , d ittu s M a r c e llu s , tandem R a tb o d um regen»
F r if iæ , aliâs in b e lio d e v i t tum , r e c ep ic ad v e n iam ,
p ro e o , q u o d ab squ e d o lo p rom i iis fe t , a c c e p t a ie
bapcismi g ratjam .
de gronden van den waaren Godsdienst
genoegzaam onderrecht z yn d
e, Zoude laaten doopen.
Dus wierdt de vertraaging, welke
de voorgaande oorlog veroorzaakt
h ad t, ryklyk geboed ; Willibrord
keerde te rug uyt Duytschland, en
door de ingewilligde v ryheyd van
het g e lo o f in Vriesland alom te moog
en preeken , wierdt zekere ( i ):
W^olfran, Bisfchop van Sen s, opgew
e k t, om mede in den wyngaard
des Heeren aldaar te arbeyden. Met
dit oogmerk alles, wat tot het doen
van zo o wyda fgeleg e re y ze naar
Vriesland v erey s cht wierdt, hebbende
v er zo rgd , b eg a f zich (2 ) W o l fran
v o o raf naar H ilbe rt, A b t van
Fontanelle, gelegen in het thans g e naamde
Normandie, wien h y niet alleen
dit voorneemen bekend maakte
, maar daarenboven verzog t van
hera zoodaanige Kloosterlingen uyt
des zelfs Ab td y e tot medehulpers
en reysgenooten te willen toevoe-
g en , welken die kloostervoogd ,
tot de uytvoeringe van zo o zwaarwigtige
bedieninge, het bequaamst
oordeelde. Dit gefchiedde: invoeg
e de gelooßyverende Kerkvoogd
zich aanftonds , in gezelfchap dier
hera toegevoegde Kloosterlingen , aldaar
te fcheep beg af, en vervolgens
u y t de have dier Abtdye de Seine
afzakkende naar Vriesland zeylde.
: Hier was de gemelde Wolfran niet
( 1 ) Chron. M S . de TrajeSto cap, de Carolo Marcello.
E o d em tem p o re fuic V u lfr an n u s E p is c o p u s S en o n en fis
, admonicus a D e o uc in F r ifiam p ro p e r a r e c ,
a d ja v a r e A r c h iep is co p um C iem en c em in co n v e r fio n e
F n fo n um .
( 2 ) A à a S S . Menf. M a r tii tom. I I I . in v itaV u lfra n n i
eap. I I I . fo l. 14 J . A liq u o c aucem an nis in Præfulacu
a dm m is t r a c is , lu p e rn o e s t o r á c u lo a dm o n icu s , ut
g e n t i F refio n um v e rb um dom ini c v a n g c liz a r e c : qui
m o x in ito A p o s t o l ic o o p e re p ro p o fu ic an imo pluribus
p r o d e s f e , u nde ad mo nas te rium F o n t in e llæ a c c e s i
l e , cui p ræ e ra t A b b a s (H u b e r tu s ) acque in d e c o o -
p e r a c o r e s v e rb i ( I r c n u o s , t t ad præ d ican d um ido-
n q o s asfumpfit. S ic q u e in p o r tu e ju sd em m o n a ile -
rii n a v em . as cend eo s na .v ig av it. F r e i ìam , & g en ti ilzoodraa
aangeland o fdie maakte ftraks
eenen aanvang van het g e lo o f aan
de nog Heydensch (3 ) zynde Vriezen
te verkondigen; ja b eg a f zich
z e l f op eenen tyd naar’ t h o f van den
Vriefchen Vorst Radboud , als die
het feest van Merkuur o f W o d e n ,
volgens de nu zo o lang in g eb ru yk
zynde gewoonte der Duytfchen ,
welken ( 4 ) hemmet menfchenoffe-
ringen eerden, ook op die w y z e , door
het doen ophangen van eenen jon g e lin
g , die Ono (? ) o f O v o genaamd
was , ftondt te vieren. H o o g lyk
was de aangelande K e rk v o o g d , op
’t zien vervaardigen van den daartoe
noodig zynden toeftel, bedroefd, en
beftondt des den Vriefchen Vorst en
z yn b y zich hebbende g e vo lg de af-
fchuuwelykheyd huns voorneemens
met veel naadruk, mids de gewaande
W o d en , als maar eene menschlyk
e vinding z y n d e , diensvolgens
ook niet Godlyks bezat, voor oogen
te ftellen, ja vermaande hen dierhalve
het door hem verkondigde geloof
van een eeuwig, onveranderlyk
en A l m o o g e n d weezen te aanvaarden,
o f ten minfte aan hem den
onfchuldig ter dood veroordeelden jongeling
te fchenken , om den zelven
in de gronden van den hem aangepree-
zen Godsdienst te können onderwyzen.
Dan wel ver van Wolfran in dat
verzoek te wille te z y n , floegen z y
zo o heusch verzoek met eene ong e meene
l i a c D u c i ejus R a th b o d o v e rb um D e i annunciavic.
( 3 ) V ita S. V ulfram ni cap. 3. G e n t i - ilii a c duci
ejus R a th b o d o v e rb um D e i an n u n c ia v ic , d ic en s d eo s
n o n e s f e , qui h ominum m anib u s fa t t i e s fe lit : D e u in
pocius in te llig en d um inaje s ta ce in com p r e h e n fib ilem ,
æ c e rn um , om n ip o ten tem & alia ig icur pvo fequens li-
b en te r a u d ie b a c u r , m u lt iq u e cred en c e s fa c ro fo n c e
ab lueb antur.
( 4 ) Tacit, ds Morib. Germ. cap. 9. D e o ru ra m a x im
e M e r cu r ium c o lu n c , cu i c c rc is d ie b u s h u m a n i s
Q UO QU E H O S TI I S licarc fas hab en t.
( 5 ) J . a Le id is Cbron. Lib. I I . cap. 2 1 . M o s autem
e ra t apud F r i f o n e s , uc q u em cu n q u e fovs concin-
g e r e c , o ffe r re tu r dæ inonibus im m o lan d u s. Ad i>ec
ciinc e le t tu s esc fo r te quidera p u er O n o nom in e.
l i ii 2
ii ■
, | L i l j I
lii. iif