r ■ .
IM
■ .. '"i-üin; rii !;' 'riti
i "t",»).;,':; ¡.|iì
f ' i i " ' 2 k
i "fe
.Í
i - ri i# -..
ttai.nrt'
I»'»!
I fl!"¡lii'ri
l i t i feri Mt i'ri
’ ' * » 1 r i
ilìl-Y iiì
ìll«i '„■■
langs dien ilrootn gelegene fteden
en fterkten te herftellen, welken by
den laatstgemelden invai der Dnyt-
ichers verwoest geworden , en tot
nogtoe aldus gelaaten waaren. Dus
zyn door hem niet alleen ( i ) B in g ,
Andernach, B o n , N u y s , Zan te,
en Qualberg-, maar Z elf in het eyland
der Batavieren de voorbefchreeve
( 2 ) L e g e r s t e e v a n H e r k
u l e s , toen onder den naam van
C a s t r a h e r c u l i s bekend en
in de Betuwe tienduyzend (3) treden
beneden Nieumeege aan den
R y n g e le g en , herbouwd, en voorts
n o g alom de noodige koornichuuren
en voorraadhuyzen o p g e r e ch t, op
dat de krygsknechten, tegen den
vyand ’s zomers in ’ t veld zynde o f
in de gemaakte fterkten des winters
in bezetting leggende, uyt de zelven
hun behoorlyk onderhoud zouden
können bekomen. Om deeze aan te
vullen, liet h y zeer veele ( 4 ) boomen
in de Batavifche Bosfchen oin-
hakken, die dichts b y den gemelden
Rynsoev er waaren, en ’t welke ik
des in die der Merwe achte gefchied
te z y n , zo o om dat dat gewest om
z yn e geweldige (5) bosfchen tot in
’ t begin der elfde eeuwe genoegzaam
f i ) Ammian. M a n iU . L ih . X V I I I . cap. a. Id in-
te r pocisfima m a tu re d u x ic im p lend um , u t ance prcc-
lio rum fe rv o r em c iv i t a te s m u lto an te e x c i fa s , in-
t ro ir e t r e c ep ta sq u c com mu n ire t : h o rr e a quineciam
e xcYucret p r o in c e n lì s ,u b i co n d i p o s fe c a n n o n a , aB r i -
tannis fucca t rans ferri. E t ucrumque p e r fe ttum est
fp e omnium cicius. N am & h o rr e a v e lo c i o p e re fur-
r e x e ru n c , alimenco rumque in iisdem facias co n d ita .
E t c ivk a c e s o c c u p a tæ fune fe p t em ; C a s t r a h e r c
u l i s , Q u a d r ib u r gum , T r i c e f im æ , N o v e f iu m , Bon -
n a , A ntu nnacum ec B in g io .
( a ) Z ie bier voore I V . Boek. fo l. 17p.
C s ) Tabula Itinerar. Peuting.
L e v e f a n o ...................................M P .
C a r v o n e .....................................M P . . . X I I I
C a s t r a h e r c u l i s . . M P . . . V i l i
N e o m a g u m ..............................M P . . . X .
( 4 ) Zoßm i H iß . L ib . I I I . fo l. 70G. A d e x trem o s
U ermamæ L im i t e s , ubi G a llicæ cujusdam u atio nis
fed es f l in t , R h en u s in A tlan ticum ma re fernet e x o n
e ra r . A b e o l ito t e n o n g en t is infula Brit.annica Ra-
diis d iÿ a t . Itaq u e c o l le f l i s lignis e x iis f f lv is , quæ
lilvæ -flum.im a d ja c e n t , o f t in g c n ta s n a v e s lemb is
m a jo re s itruxic.
nog is onbewoond g ew e e s t, als om
dat het bekende Helium g e lyk (6 )
w y gezien hebben , omtrent dieu
oord was en uyt het welke de R o meynen
gewoon waaren naar Britannië
over te fteeken. O p deeze w y z
e achthonderd fiygerbooten hebbende
doen b o uw en , heeft h y de
zelven naar ( 7 ) Britannie gezonden,
vanwaar z y het noodige koorn tot
opvulling der door hem geftichte
voorraadhuyzen hebben aangebragr.
Onaangezien de aldus op alles achtgeevende
Vorst onder anderen ook
voor de veyligheyd van het Batavifche
eyland bezorgd w a s , Zoo wierdt
dat echter door de Saxers in ’ t jaar
driehonderdnegenenvyftig zeer on-
voorziens overvallen en b y die gele- - I r i
genheyd den inwoonderen zo o gro ote
fchaade toegebrag t, a ls z y , by de
voorbefchreevene invallen der Frank
en , totnogtoe niet geleeden hadden.
D e e z e Saxers , welken men om
hunne ongemeene vaardigheyd in
het doen der aanvallen als (8 ) verfchrikkelyk
befchreeven vindt , be-
floegen te die tyden de landen gelegen
ten Z u y d e , dat is achter den
r u g , der G ro o te ( 9 ) Chauchen ,-
welsaa
( 5 ) Chron.Camerac. L ih . I I I . cap. 19. E r a t s i l v i s
t tp a lu d ibU S IN H A B l T A B I L I S , q u i ûb ìd co Iìs M E R I>
WE D A n om en a c c e p i c , u b i v id e lic e t m o fa t t W a l
fiu v iu s de R h en o e f f lu e n s , p a r ite r co r r iv an tu r .
( 6 ) Zie bier voore I V . B o e k fo l. 16 5.
( 7 ) Z o ß n f iH i ß . L ib . I l l fo l . 706. H is in B r itanniam
misfis irum en tum a d fe r ri c u r a t , e ju squ e
fluyialibus_ n a v ig iis ad v e r fo R h en o fu b v eh en d i
racionem in v e n it. Q u o fæ pius i t e r a t o , q u o d na vi-
g a t io b r e v is e s f e t , ab u n d e p ræ b u it i i s , q u o s opidi.s
fu is r e s c ic u e r a t , u n d e parcim v it t i c a r e n t , parcim fe-
mentem fa c e r e n t , p a r tim ad m e s fcm u squ e com ra e a -
tum haberenc.
( 8 ) Ammian. Marceli. L ib . X X V I 11, cap. 16.
Q u am o b C a u fam p ræ c c te r is h o st ib u s S a x o n e s ,
cimentur u t r e p e n t i n i .
( p ) Cl. Ptolom. Cosmograpb. L ih . I I . cap. 2. Par-
v ero » quæ fe cu s O c e an um e s c , . h ab itan t fupra
B u fa t t o r e s , F r i s 1 1 u squ e ad Amifium fluvium.
P o s t h o s C a u ch i , q u i a p p c llan tu r p a r v i usque ad
flu v ium V ifu r g im . D e in d e C a u c h i m a j o r e s
d it t i u squ e ad A l h i m fluv ium. D e in d e s u p r a
DORSUM C im b r icæ C h e r fo iie fi S a x o n e s .
Welken tusichen de Elve en W e z e r
langs de Noordzee woonden. W o r dende
deeze Saxers , mids hunne
wyduytgeb reyde talrykheyd in verfcheydene
volken , en van welken
weer ieder zyn en onderfcheyden
naam hadt, verdeeld. Dus waaren
de Q u ad en , beroemd door het
( i ) looslyk beleggen van hinderlaa-
g e n , niet alleen een {2 ) gedeelte
der ze lven , maar ook de Engelfchen
en welken men daarom altemets onder
den naam van A n g e l s a x e r s
in de oude fchryvers genaarad, en
omtrent het midden der E lv e (3)
geplaatst vindt.
Naast deezen ( 4 ) woonden de
Varners o f W a r n e r s , welken
met de Engelfchen de zelfde hoofdzeden
hadden, als uyt hunne gemee-
ne en n o g voorhanden zyn d e (5)
wetten is a f te meeten, en dus alleen
genaamd wierden, ter oorzaake
z y toen aan dc rivier de W a r hunne
woonfteden hadden,Welke door
het thans genaamde Meklenburg (6 )
zich by W a r m o n d in de Oost-
z e e ontlast.
Alle deeze onderfcheydene vo lken
van Q u a d e n , E n g e l -
SCHEN en W a r n e r s , onder den
( 1 ) Zoßm i H iß . L ib . I I I . fo l. 709. Q u am o b r em
C h a r ie t to n e cum fuis r e c e p t o , & iisd em e S a lio rum
n um e ro com p lu rib u s ad ju n t tis : hos n o d lu , v e lu c e x -
c r c ico s L a c ro c in iis in l a t r o c i n a n t e s q u a d o s
cm it tc b a t .
( 2 ) Ibidem f o l . 707. S a x o n e s omnium eas r e g io n
e s in c o le n d um b a rb a ro rum & animis & c o r p o rum
v ir ib u s t t la b o rum in p ræ li is T o l e r a n c ia ,
fo r t is f im i h à b ic i , q u a d ü s , n a t i o n i s s ü æ p a r t
e m t t c .
( 3 ) Cl. Ptoloin. L ib . I I . cap. 2. A n g l i , q u i mag
is o r ie n ta le s fu n t ad le p c cn t r io n em u squ e ad m e dium
.A L i i i s f lu v ii & veiTus S cm n o n e s .
( 4 ) Tacit. de Morib. Germ. cap. 40. R eu d ig n i d e in d e
t tA v io n e s t t A N c r . i t t V a r i n i & E u d o ie s t tS i ia r -
tlone s t t N u ic lio n e s fluminibus au t filv is m u n iu n tu r .
( j ) G . Leibnitii Notæ ad rerum Germ. Scrip, torn. I .
f o l . 5 1 . W e r i n o s , q u i F r o c o p io & F r an c is fcr ip-
to r ib u s m em o v a n cu r , fu is fe e o sd em c u i i iW a r n i s ,
q u ia cum A n g l i s C o n ju n g i in tu r in in fc r ip c io n e
I æ c i s A n c l o r u m & W e r i n o r ü m Zie ook
deeze wetten zelfs hy den z e lf den fcbryver tom. I . fo l . 8 1 .
algemeenen naam van Saxers bekend,
beftonden ( 7 ) dan eenigen tyd herwaart,
het z y het totnogtoe door hen
bewoond geweest zynde land niet
langer in ftaat was om de groote aangefokte
menigte der inwoonders te
vo ed en , het z y uyt eene begeerte
om betere en vrugtbaarerelanden meer
westwaart op te zo e k e n , hunne voorige
landen verlaatende zich ge za mentlyk
over (8 ) de Elv e o fW e i -
zel in optogt te begeeven, en dus
eyndelyk tot omtrent de Salers
zynd e g ek om en , die volken uyt
hunne landen, gelegen aan de rivier
van dien naam , te verjaagen ;
zulks die , g e ly k ( 9 ) hier voore
reeds gemeld i s , daardoor genoodzaakt
wierden om ,o v e r den R y n w y -
kende, zich op den grond der R om e y nen
met de woon neer te flaan. O p
deeze w y z e de Saxers in Salland z y n de
g e k om en , vertoonden z y zich
eyndelyk in dit jaar op den N oordoever
des R y n s , welke ftroom alstoen
nog het ( 10 ) gebied der Romeynen
van dat der Duytfchers fch e ydde , en
thans door de voorheen uyt Batavië
verdreevene Franken bewoond
wierdt.
En hoewel aan de Quaden, die
door
( 6 ) Ibidem. V a r n i a T a c i t o trans A lb im lo c a n -
tu r ad W a r n AM f lu v iu m , u t a p p a r e t , q u i h o d ie
in M e c h le b u r g en fi D u c a tu fluic & ad o p id um W a r -
NEMUNDAM ma re B a ltliicum in fluir.
( 7 ) Z o fm i Hifio r. L ib . I I I . fo l. 70 7 . O m n e s jam
p ro p em o d um in lis lo c is b a rb a r i fp em om n em
a b je c e r a n t , tan tum q u e n o n ad in c e rn e c io n em p er i-
tu ra s e x is c im a b a n t fu o rum r e liq u ia s : q u um S a x o n
e s , om n ium eas r e g io n e s in c o le n t ium b a rb a ro ru in
& an imis & co rp o rum v ir ib u s & lab o rum in p ræ li is
to le ran c ia fo r t is fim i h a b i c i , Q u a d o s , n a tio n is fuæ
p a r tem , in fo lum a b R om an is o c c u p a cum emictu nc.
(8 ) God. L e ibnitii Notez ad rerum Briinsv. Script,
tom. I . fo l. 5 1 . H i om n e s p o p u li p o s te a A lb im auc
V iscu lam cr an sg r e s fi, ma gn um fib i nomen co n d id e re .
( 9 ) Z'.e bier voore I V . B o e k fo l. n i .
( 1 0 ) Eumenii Panegyricus Conjianîio A u g . pag. 2 cg .
N e q u e cn ira R h e n i jam g u r g i t ib u s , fed n om in is cui
te r ro r e m i in im u r ilie e s t in c x p u g n a b i lis
m i i r u s , q u em cx c ru ic fam a v ir tu t is . S c iu n t p o sfe
fe F r an c i cranfire R h e n um , q u o s ad n e c cm fuam
lib ence v adraiccas & c .
l i h h
■ •Ài