.III 1',
ì ' V L l’f. ' '
l r ‘
ver niet alleen met het dorp Epternach
en de aldaar zynde k e rk , alwaar
h y reeds eene A b td y van Benediktiner
Moniken met haare medehulp
hadt aangevangen te ftichten , maar
heeft federt , naa dit volvoerd
w a s , nog verfcheydene Zeer aanmerkelyke
goederen , aan het nieuw
aldus gebouwde klooster, tot onderhoud
der aldaar geplaatfte Ge e stlyken ,
volgens de ( i ) twee hieronder g e ftelde
(2 ) giftbrieven, opgedraagen.
W e lk
lo c a S a n t tom m in ip fa v illa E p t e rn a c o c o n f t ru t ta ad
N a c iv ita c em D om in i red d e re t t d is fo lv e r e ftudeant.
S im ilite r d o n o ad jam d it ta lo c a S an t to rum vm eæ
p ed e tu ram unam in m o n te V ien n en fi cum v im to r e
n om in e A lich fr id o cum om n i p e c u lia r i fu o . I s ta om n
i a , u t fu p er iu s in t im a v i , ad mem o ra ta lo c a S a n c to
rum à die præfenci p e r præ fenc em p agmam te s ta m
en t i n o s t ri tradimus a tq u e cransfundimus p erp e tu a -
lic e r in D e i n om in e p o sfiden dum. H æ c fune quæ h u ic
te s tam en to m e o a n n e tte r e v o lu i ; fi quæ licuræ v e l
caranacuræ a d je t t io n is fa t tæ fu n t , e g o f e c i fie n q u e
ju s û , dum mihi m e a fæ pius r e c en fe tu r vo lu n ta s ,
í í a m fi qu is c o n t r a h o c meum tescamencum v en ir e
te n c a v e r ic , auc a liqu id ir rum p e re v o lu e r i c , Ce anath
em a , m a r a n a th a , in d is fo lu b iii v in c u lo in æcernum
d am n a cu s, & fit le p r a p e r cu s fu s N a am an S y r i , &
in fu pe r in fe r a t f is c o auri lib ram u n am , a rg en ti p o n d
o d u o , & nihilominu s præ fens tescamencum firma
ítab ilica ce p erm ane at. A t tum T r e b e r i die & re g n o
fu p r a fc r ip to . E g o H u n c io in C h r is t i n om in e p re s b
y t e r , ro g an te t t ju b e n te d om in a me a Irmina ab b a tis
fa , h o c tescamencum p er fc r ip fi & ip fa fub cer m a n
u p ro p r ia u na cum tes tib u s firmavic . E g o Irmin
a h o c cestamencum meum r e le g i. Ba finus epis co
p u s . E g o L e o fw in u s ep is c o p u s . E g o T h e o d f r i-
d U s , G u n d e b e r tu s , B e r cw in u s , A d e lb e r c u s , T r a f i-
b r i t tu s , G a r ib e r c u s , G a z o b e r c u s , A u d o b e r c u s ,W a I -
tha r iu s. * » » ,
C O F dm . Martene CoUeSl. nova tom. I . fo l . 10.
D om in o S a n t to & in C h r is to p a t ri W i l l i -
K R O R D O e p is c o p o Irmina ab b atis fa d o n a cn x .
Q u ic q u id unu squ isqu e h om o d e r eb u s fuis p ro pr iis
ad lo c a S an t to rum a u t S e rv o rum D e i fp o n tan e a
vo lu n ca c e aliquid c o n d o n a v e r ic , h o c fib i c r e d it me rc
e d is p ræmium re c ip e re in fu tu ro . Id c i r c o d o n
o ad mo nafterium v e s t r u m , in v illa E p te rn a co
con fti-u tta fu p e r f lu v io S u r a , q u o d e g o à n o v o de
fu n d o p ro p r io æ d if ic a v i , í e l ad illa lo c a SS. P e t r i
& P a u li ap o s to lo rum c e re ro rum qu e S an t to rum co n -
f t r u t t a , d o n a tum q u e esfe v o lo à d ie p ræ fe n t i, h o c
esc q u an tum cum q u e in 'm io ifte r ia ip fo rum S an t to rum
c o n d o n a v i , v e i in qualib e c p ræ fid ia d ed i cam a u r o ,
quam a r g e n to , g em m is , v e s t im e n t is , a k a r ium v e l i s ,
c o r t in i s , ucenfilia tara æ rea quam f e r r e a , fe u t t lign a
o p e ris q u antumcumq u e in ip fa lo c a S a n t to rum , v e l
in p ræ d itto mo n a fter io p o n e r e ju s f i, au t in ancca
C h r is to præfule ad d e re p o tu e r o , v o lo uc h a c e x n o s tra
munificencia in D e i n om in e p ro fic ia t {jerpccuali-
t e r in au gm entis. S im ilite r d o n o v o b is à die p ræ fen
ti ad ip fum mo nas te rium v e s t rum E p c e rn a c en fe
v il lam , cu ju s v o c a b u lum e s t M o n t i s , ficam in p a g o
T u lp i a c e n f ì , q u am d e d u lcisfima co n fo b r in a raea
E rm in itru d e fiiia P o n t in i d a to p re c io c om p a r a v i ,
h o c esc tam d om ib u s , quam æ d if ic i is , m a n f i s , c a lls
m a n c ip iis , c am p is , f y l v i s , p r a t i s , p a s c u is , ad-
ja c e n t i is , a q u is , aquarumque d e c u r f ib u s , om n ia e x
omnibus ad in te g rum , v e l quantum cum qu e in m em o ra ta
v illa M o n t is tem p o re p ræ fen t i p o sfid c re v id e o r ,
fe u & p e cu lii p rom is cu o utriusque g en er is n a tion um
v o b i s , v e l ad fæ p e fa tum mo nas te rium v es trum E p -
t en ja c en f e à die p ra ìfen c i, u t fu p er iu s d i x i , de p ocesta
t e m e a in ju r e & d om in a tio n e v e s t ra v es t fiq u ft
m o n a s te r ii p e r præ fenc em p a g inam d o n a tio n is meæ
m an u m e a firmacam erado a tq u e t r a n s fu n d o , p e rp e -
tu a lite r in D e i n om in e p o s fid en d um , ea r a c io n e ,uc
q u ic q u id e x h o c tam v o s , quam fr a t re s ipfius m o -
na scerii e le g a t is , fa c ie n d i , h a b e n d i, c e n e n d i, com -
mucandi lib e rara & firmisfimam in om n ib u s hab ea tis
p o te s ta tem t t nullius e x h o c ca lumniara h a b e r e p er-
cimescacis. N am fi quis c o n tr a h a n c carcam d o n a -
c io n i s , quam e g o fp o n tan e a v o lú n ta te fieri d e c i- e v i,
ten ta r e c o n a v e r i t , im p rim itu s iram D e i om n ip o ten -
t i s in c u r r a t , & in fe r a t fis co auri libras t r e s , a rg en ti
p o n d o V i l i , t t h o c -q u o d rep e c it nullatenus v a le a c
e v in d ic a r e . F a t ta e s t h æ c ca rtu la d o n a tio n is fu b
dìe K a l. Julias an no V . r e g n i d om in i n o s t ri C h i l -
d ebe r ci r e g is . E g o H u n c io in D e i n om in e p re s b y t
e r , ro g an te & ju b e n te Irm in a a b b a t is fa , h an c ca r-
tulara d on a tio n is p e r fc r ip fi , & ip fa fu b te r manu
p ro p r ia u na cum ' tes tib u s firm a v it . E g o Irmina h o c
te s tam cn tum a m e fa t tum r e le g i. B a finu s e p is c o p
u s , L e o d o w in u s e p is c o p u s . W a lth a r iu s d ia c o n u s ,
B e r tu ìnu s d ia c o n u s , T a r o b e r tu s d ia c o n u s , E ch b e -
r it tu s p r e s b y t è r , G a r b e r i t tu s , T c a n s b e r i t tu s , B o fa
A o d e b e r tu s .
( 2 ) Ibidem, fo l . 1 2 . D om in o S a n t to t t in C h r is to
a p o s to lic o P a t r i W illib ro rd o , e p ì s c o p o Irm in a in
C h r is to D e o fa c ra ta ab b a t is fa d o n a tr ix . Q u ic q u id
unusquisque'' h om o d e r eb u s fuis ad lo c a S a n t to rum
& S e rv o rum D e i fp o n tan e a v o lú n ta te c o n d o n a v e r i t ,
h o c fib i apud D e um m e r c ed is p ræmium c r e d it r e c ip
e r e in fu tu ro . Id c i r c o e g o Irmina d o n o v o b is ad
m o n a s te r ium v e s t rum E p t e r n a c o , q u o d n o s a n o v o
c o n f t ru x im u s , fim m fu p e r fiu v io S u ra in h o n o r e
S an t tæ T r in i t a t ìs , v e l S a n t to r um , d o n a tum q u e in p e r p
e tu a r a e s fe v o lo ad p o s fid en d um , h o c e s t quantum
cum q u e a d ie p ræ fen t i in v illa S t a n c h e i m ,
fita fu p er f lu v io S u r a , m e a p o s fe s fio v e l d o n a tio e s t ,
tara d om ib u s , q u am æ d if ic i is , m a n fis , m a n c ip iis ,
v in e i s , p r a t i s , p a s c u is , S y l v i s , a q u is , aq u arum qu e
d e c u r f ib u s , fu b e a c o n d ic io n e , uc q u icqu id a die
p ræ fenti v o s v e l pars m o n a s te r ii e x in d e fa c e r e v o -
l u e r i t , lib e ra ra t t firmisfimam in om n ib u s h a b e a tis
p o te s ta tem fa c ie n d i , t t nullius r ep e tic io n em e x h o c
h a b e r e v e re am in i. S i qu is v e r o , q u o d fieri n o n
c r e d im u s , tam e g o quam aiiq u is de heredib'us auc
c o h e red ib u s m e i s , v e l q uæ lib e c o p p o f ita p e r fo n a
c o n t r a h an c n o s t ræ d o n a tio n is ca rtu lam v en ir e c o n
a tu s fu e r i t auc e am ir rum p e re v o lu e r i c , p rira itu s
iram D e i om n ip o ten c is in c u r r a t , & in fu p e r in fe r a t
fis co auri lib ram u n am , a rg en ti p o n d o d u o , n e c li'c
q u o d rep e tic u lla ten u s p o s fi t e v in d ic a r e , m an en te
n ih ilom in u s firm ita te. A t tum T r e b e r i V i l i . Tdus
M a i a s , an no X . C h i l d e b e r t i reg is. E g o H u n d
o in C h r is t i n om in e p r e s b y te r ro g an te d omna Irm
in a a b b a t is fa , h a n c ca rtu lam d on a tio n is p c v fc r ip iì ,
& ip fa fu b te r manu p ro p r ia cum tesCibus firm av it.
E g o I r m i n a r e le g i t t »nbfcripfi. B a s i n u s epis c
o p u s , R a d o b e r t u s , D a-g o i n u s , L e o d o ì -
N u s , p r e s b y t e r , G a u c e b e r t u s , G a r i h e r -
T u s , M a g n o b e r t u S j q u it a r lo , T r as e i j f . r-
T C - Í , W a l t h a r i u s d ia co n u s B o l o .
W e lk voorbeeld iedert nog door
eenen ( i ) Arnold, die de Z o o n van
D ro g o Hertog van Champagnie en
des de kleynzoon Van den Groothofmeester
Pipyn w a s , even g e ly k ook
door des zelfs Grootvader Pipyn z e l f
en z yne Gemaalin Pleilrudis is naa-
g e v o ld ; g e lyk i n ’t v ervolg ftaat g e meld
te worden.
Immiddels de Vriefche k r y g , op
de voorgemelde w y z e , ten voordeele
van Pipyn beflecht z yn d e , keerde
Willibrord te rug naar Vriesknd,
alwaar nn een zeer breed v e ld , om
de overige aldaar zynde Heydenfche
inwoonders het g e lo o f te preeken
v oor Willibrord geopend was: dew
y l de Zeegepraalende Pipyn een
ftreng gebod aldaar hadt in ’ t licht g e geeven
, door het w e lk e h y deeze
z y n e nieuwe onderdaanen belastte
geen het minste hinder aan den g e melden
Willibro rd, en des zelfs medegezellen
, welken op z y n bevel
zich weder derwaart begeeven hadden,
in hunne (2) bedieninge toe te
brengen. D it, en dat Pipyn alle die
g en en , welken het g e lo o f aanvaard-
d en , ftraks met verfcheydene weldaaden
ophoopte, was oorzaak dat.
303
doch wel voornaamelyk door de
krachtdaadige medewerkinge van dien
G e e s t , wiens g e lo o f verkondigd
w ierdt, zich eene zeer gro ote men
ig te , in d e door Radboud afgeftaane
landen , tot het Zelve bekeerde.
Dierhalve begaf zich Willibrord
naar het thans afgeftaane f lo t , dat i s ,
volgens de toen gebruyklyke fpreek-
w yze,n a a rd e g e fte rk te ftadU y tre ch t;
alwaar h y (3 ) ftraks een doopfonte
oprechtte, midsgaders een gebeden-
huys ter gedachtenisfe van het K ru y s
onzes Heylands aan G od omtrent
die plaatfe inw ydd e , alwaar ten tyde
van K on in g D a g o b e r t, den O u d en ,
dat is, den I., als gemeld is, eene
k erk, ter gedachtenisfe van den Apostel
T h om a s , was gefticht, doch door
de V r ie z e n , naa z y zich van die
plaats meester gemaakt hadden, federt
weer verwoest ( 4 ) geworden.
G e ly k Willibrord aldus in bet preeken
, doopen en andere kerkdien-
fte n , met eenen onbezweeken y v e r
dagelyks bezig was , 200 volgden
ook z yn e medegezellen Zoo door-
luchtigen voorganger op het zelfde
Ipoor. Zwitbert i n ’t byzonder ftelde
( y ) alle z y n e krachten met zo o
goede
(O E im .M a n a t e C a l l .n m ia tm n l . f o l .n . I t in om in e
d om in i D c i n o s t ri J e fti-Ch r is ti. E g o Arnulpus d u x filius
D r o g o n is q u on d am d u c is, p ro animæ meæ rem ed io
t t æ c e rn a r e c r ib u t io n e , d o n o p e r h an c ca rtu lam te s ta m
e n t i ad m o n a s te r ium E f t e rn a c um , q u o d e s t c o n f t ru c -
c um in h o n o r e S S . P e t r i & P a u li fuper f lu v io S u ra u b i
W i l l ib r o r d u s e p is c o p u sp ræ e s fe v id e tu r , in v illaB o lla -
n e , h o c c s t tam c a f is , m a n fls , c am p is , p r a t i s , f i l v i s ,
p a s c u is , a q u i s , aq u a rum ve d e c u r f ib u s , mancip iis ib i d
em a s p ic ic i ic ib u s , q u an tum cum q u e in v illa B o lla n e
m ih i le g ib u s o b v e n i t , me am p o r c iq n em in in te g rum
d o n o a tq u e tracio , u t a p ræ fen t i d ie ip fam rem m o -
nachi_posfide<ant, t t fuis p o sfid en d um d e re lin qu an t .
S i q^uis v e r o , q u o d fieri n o n c r e d o , n o s au t a liqu i
d e h c red ib u s n o s t r i s , v e l ulla o p p o f ita p e r fo n a c o n t
ra h o c tes tam en tum v en ir e t c n t a v e r i t , au t emiita-
r c v o lu e r i t , in primis a S S . P e t r o & P a u lo e x com -
munis f i a t , & in fu pe r in fe r a t fis co au r i lib ra s d u a s ,
a rg e n ti p ond u s æris t t q u o d r ep e t i t n o n v a le a t e v en -
d ic a r e . E t u t h o c tes tamentum a p u d lo c um S anttum
iirmum t t fta b ile p e rm a n e a t , manu p ro p r ia fu b te r -
fc r ib im u s , & te s te s q u i fu b fc r ib e r en t v e l fig n a r en t
in p ræ fe n t i r o g a v im u s , f t ip u la t io n e fu b n ix a . A c cum
p u b h c e c a s t r o B e d e n f e , an no I . C h i l p e r i c i
r e g is .
( 2 ) y . a Leidis Cbron. L ib . I L cap. io . Q u ia ig itu
r P ip p in u s .....................c ite r io r em F r if iam , e x p u ifo
ib i R a d b o d o r e g e , c e p e r a c , i lio W illib ro rd um cura
fo c i is fu is ad præ d ican d um m ifit : ip fe q u o q u e im p
e r ia li a u t to r i ta te m in a n s , n e q u is p ræ d ican tib u s
Quicquam m o le s tiæ in f e r r e t , m u í d s e o s , qui fid em
fu s c ip e r e v o le b a n c , b en e fic iis a t to lli t . U n d e fa t tum
e s t , o p itu lan te g r a d a d iv in a , u t m u lto s in b r e v i ab
id o la tr ia ad fid em c o n v e r te r e c C h r is c i.
( 3 ) Ibidem cap. i i . W i l l i b r o r d u s r ed iit
ad F rifiam . . . . ad C a strum T r a je t t e n f e v e n i t ,
q u o d in p o te s ta te F r an c o rum O r ien ta lium e o tem p
o r e f u i t , u b i p ro p e ru inam p rim o rd ia lis E c c le f iæ
S an t t i T h om æ A p o s t o l i , fu p e ræ d ifîc a v ic , in h o n o r
é S an ttæ C r u c i s , o r a c o r ium ; in qu o r en a t iv i fo n d s
p rim o c o n fe c r a v it b ap tis te r ium .
( 4 ) E p if i. Bonif. apud Miræum in Cod. D on. piar,
fo l. 14. P r o p t e r fu n d am en ta cujusdam d e s t ru ttæ a
pag anis E c c le f io læ , quam W illib ro rd u s d i r u t a m
usqu e ad fo lu m , i n c a s t e l l o t r a j e c t o r e p
e r i t .
( 5 ) y. a Le id is Cbron. L ib . I I . cap. 12 . Q u i
v id e lic e c Sw itb e r c u s e ffe t tu s E p is c o p u s , red icns in
H o lla n d iam , . . . . c o n fe c r a v it E c c le f ia s in D o re s -
tad o & D r y s w y c k p ro p e D o r e s c a d um , & c .
G g g g 2
■
l