r'ililírpü
" I i i# /
l a P . Í Í Í ÿ î
ÎYmf mI î».fiî ■i, "il!llii¡«,|,;j-I if!
" liyiiíü
, 1¡;^, ,ü ■
¡1 ' *I>1 ■ .Lu
linik
i i i f i i i 1 r
H-
1 1 .
i
sip£I
*1
162
gen uyt ( i ) verfcheydene ftaatkun-
dige inzigten gefchiedden , te weeten
, eerstlyk om de ftad van het overtollig
volk te ontlasten: ten tweede
op dat de uytgedeelde landen door de
aankomst der aldaar met de woon
geplaatfte volken , meer b e zo g t, bete
, eebouwd, en de daaromtrent w o o nende
vo lken , te ligter befchaafd zou-
’ den worden : ten derde om aan ’t g e ring
en den ftaat lästig geworde volk
een bequaam middel van beftaan te
g e e v e n : ten vierde om de ibldaaten, als
hier, wegens hunnen lang ondetgaa-
nen krygsdienst eene eerlyke be 00-
ning, buytenlast van den Staat, te verlchaffen
: en eyndelyk ten v y fde op
dat de nieuw aldus geftichte bouw-
fteden als zo o veele bürgen en bol-
werken aan ’t ryk ter beteugeling der
naastgelegene volken zouden verftrekken;
zo o acht ik dat dit laatfte
ook wel voornaamlyk door Trajaan
by het doen d e e z e r ; volkplantinge
zou können beoogd z yn g e v 'e e s t ,
mids de naastgelege Batavieren, g e ly
k w y ten tyde van Vitellius g e zien
( 2 ) hebben, in vericheydene ge-
legenheden hunne tanden den R om e y nen
niet dan te veel getoond hadden.
In wat jaar nu van Trajanus regeeringe
deeze volkplanting, welke naar
des ftichters (3 ) naam toen de volkplanting
van Ulpius en die plaats thans
n o g , zo o my to e feh yn t, Alphen
genaamd is , door den gemelden
K e y z e r gefchied z y , is ons d o o rd e
Oudheyd geenszins achtergelaaten:
even g e lyk men weet hoe dees roemryk
e V o r s t , naa h y het ryk ruym
negentien (4 ) jaaren met veel lofs
beftierd hadt, in Cilicie en het hon-
derdzeventiende jaar naa des Hey?
lands geboorte is overleeden, w o rdende
hy ora z yn e loflyke regeering
onder de Goden geplaatst, en daar
van de gedachtenis op deezen (5)
penning bewaard.
den lioogfien trans van den ( i ) Vorstlylcen lykmyt, by ’t verfaranden van des Prinfen
lyk , licc viiegen, en doorwienmen voorgaf de ziel des vergoden ( 2 ) Keyzers naar ft
geitenite gevoerd te worden. Hec randlchrift is :
C O N S E C R A T I O .
F E R G O D I N G.
117.
Z y n kopftuk, op de voorzyde met een ftraalkroon verfierd, is in den rand otti-
zoomd door dit kort dochgroots byfchrift:
D I V O : T R A J A N O. ■
J A N D E N F E R G O D E N TRAJANUS .
Een Arend met uytgefpanne vleugelen is op de tegenzyde verbeeld, welken men uyt
den
C0 S. Fitisci Ltxíem Antiq. Rtm: tom. I . fol. 501.
Deduftæ fu n t , I. quod allevabatur urbs ilia princeps
■& fuperfluam niiniamque multicudinem , uc
fanguinem emiccebat....................I I . Quod ibi Coloniæ
fic co llo catæ , loca frequentabantur, colebancur, po-
liebantur e tiam , novorum hospicum adventu, &
artium in vedu................ I I I . Quod fparfa to t opfida,
locis opportunis, & in iis Romanus fanguis, erant
to t arces &propugnacula imperii Romani. . . . I V .
Quodpiebem ioopem & gravera fíe exhauriebant.........
( 2 ; Zie bier voor I I . Boek fol. 88. po. en 92.
(3 ) Eutropii Hift. Lib. V I I I . cap. 2. Succesfic
ci U L p I u s Trajanus Crinitus, natus Italicæ in Hispania,
familia antiqua magis quam clara. ___
( 4 ) Eutropii Hift. Lib. V I I L cap. 5. Obiit autem
ætatis anno L X I I menfe nono & die q u a r to ,
imperii anno X I X , m e n fe V I , die X V , i n t e r Di*
VOS relatus est.
( 5 ) A . Qcconis Imperai. Rom. N m . fvl. 163.
Hoewel de overleede K e y z e r ftaande
z yn leeven g ew e y g e rd (3) hadt,
zyner moederlyke M oeije K le yn zo on
Ælius Hadrianus z yn en h u y ze b y verzooning
in te lyv en , zo o volgde
die hem e ch te r , door het toedoen
van Plotina des overleedens naage-
laate weduwe , in het K e y z e r ryk .
W ien s grenzen h y in ’t Oosten binnen
(4 ) denEufraat en Donau bepaald,
en verfcheydene jaaren naa
den .anderen, tot handhaaving van
den (5) v reede, peribonlyk doorreysd
heeft. O p deeze wyze. zich onder
jjQ anderen, in het honderdtwintigfte
! jaar naa des Heylands menschword
in g e , naar den Donau begeevende,
heeft hy de aldaar zynde benden in
allerhanden ( 6 ) wapenhandel g eo e ffend,
en die wel voornaamlyk door
z y n e ygen voorbeeld tot het draagen
van den last des krygs opg ew ek t:
( 1 ) Herodian. Hift. Lib. I V . cap. 89. M o x ab e x tremo
miniraoquc tabernáculo, tanquam e fastigio
quodam , llraul cum fubjefto igni ascenfura in æche-
xem aquila diiniccicur: quæ in cælum creditur ipfain
principis animam dcferre, ac jam e x ilio una cum cæteris
numinibus imperator colitur.
(2 ) Dion. Hift. Lib. L V I . pag. 597. Cæterum L iv
ia Nmnerio ciiidam Attico fenacori oc præcorio de-
cies festercium dona d ed it; quod juraverac, vidis-
fc Auguscum in cæium adfcendentem quemadmodum
anciqiiicus RomiiUun Procuius vidisfe perhibetur.
(3 ) Eutropii Hift. Lib. V I I L cap. 6. Defunfto
Trajano 5 Ælius Adrianus creatus esc princeps: fine
aliqua quidera volúntate Trajanfe fed operara dante ,
Plotina Trajani u xo re: nam eum Trajanus, quamquam
confobrinæ filium, vivons noluerat adoptare.
(4 ) Ibidem Finem imperii esfe voluit Euphra-
tein.
( j ) Ibidem cap. 7. Pacem tamen omni tempore
imperii fui habuic ; femcl tantum per præfidem dimicav
i t , orbem Romanum circumivit »Sc multa ædifîcavic.
(6 ) J . Xipbilini Epitoin. Dion. fol. 355. T um cccpit
eos ad omne genus pugn.æ e x erc e re , acque intemids
h y met ontdekten hoofde en
zonder eenig behulp van ry tu yg fteeds
te voet z yn e ondernome reyzen
voortzettede.
En hoewel des alle gebuurvolken
uyt ontzag zyns naams niet vyandlyks
tegen de ryksgrenzen onderna-
nien, maar ieder de zo e te vrugten
van den door hem gehandhaafden
vreede finaakte, zo o vondt h y echter
goed eene p ro e f van de nu zo o menigmaal
betoonde krygskunde der in
dien oord z ynde Batavifche (7) ruyterbenden
te n eemen ,en deedt haar des
met volle wapenrustinge den w yden
en fteeds zeerfterkvliedenden ftroom
des Donaus overzwemmen. W e lk
ongemeen ftout en in dien oord
tot nogtoe ongehoord beftaan, de
daarover woonende barbaaren indiervo
eg e verbaasde, dat z y , zynde
door eenen zeer geweidigen twist
tegen
rim alios afficere h o n o r e ,alios castigare v e rb is ;postrem
o, omnes ea quæ fe facere oporcerec, d o c e re ,
atque uc milices haberenc unde exemplum peterenc,
iple duriter v iv ere , pedibus iter facere auc in quæ-
vis loca admisfo equo proficisci ; numquam enim
véhicula aut quadrigas confcendcre : nulloque calo
r e , nullo fr ig o r e , ut capite operto e s fe t, adduci:
nec enim umquam auc propter nives C é ltica s , auc
Calores Ægypcios opercum capuc habuit. Itaque,
ut uno verbo dicam, ita milites, q^uamdiu principa-
tum tenuic, rebus ipfis e xercu ic, inlticuicque præcep-
tis ut qua? cum ab ilio inftituca fu n t, ad hæc tempora
vim Icgis atquc disciplinæ militaris obtineant.
( 7 ) Ibidem. Quamobrem præfercim cum pax esr
fe e, apud populos externos morabatur. Illi enim,
quod ejus apparacum vidèrent, quodque non modo
nulla afficerentur injuria, fed etiam ab eo pecuniam,
acciperent, nihil moliebantur. Cumque ita milites
exercuisfec, equitatus, qui Batavus nominatus e s t ,'
Danubium tranfiit armacus. Qua re animadverfa,
barbari ita Romanos obftupescere cccperunt, uc in
fe invicem con v e r fi,ad componendas controverfias/
quæ inter ipfos e ra n t, Adriano arbitro Uterentvir.
L i i i y I lij I
: if J ■
• ii:'» 1 'r