TI:
ü'i
j > ÜSSlii ,
'■ ' t
.i
ontfangen Bevelbrieven des Konings aankondigen, vervolgens aan ’ t hoofd
der onder hun bevel ftaande Graaven zich ter beftemde plaaffe b y ’ s Konings
leger vervoegen , en ftaande de veldtogt, even als thans de Brigadiers doen, over
hunne twaalf onderhoorige Graaven het bevel voeren ; en waarom, als het g e heele
leger o f Brigade van Hertog Bruno, Broeder van de Koninginne Liutgard,
te ( i ) Ebbekftorfin ’tjaa r 880 door de Deenen verflaagen wierdt, de oude
fchriften aantekenen,, dat nevens den zelven ook alle z yn e t w a a l f onderhoorige
( 2 ) G r a a v e n (he.\iva\Aen-, Tune Saxonia a Danisvastata est,f iv eNord-
tnannis, Brun D o x occijüs, cum aliis XI I . C o m i t i b ü s .
G e lyk nu uyt het reeds gezegde b lykt, dat de H e r t o g d o m m e n oudtydsuyt
TWAAL F onderhoorige ü r a a f s c h a p p e n gemeenlyk beftonden, zo o zyn in
het oude hiervoor gemelde V r i e s c h e H e r t o g d o m , g e lege tusfchen de
Zu yd er ze e en de Maas, ook t w a a l f zoodaanige G r a a f s c h a p p e n geweest ;
en welken ik m y , mids zulks niet we ynig tot ophelderingder volgende Historie
zal ftrekken, des ook de moeite waardig achtte, om alhier, uyt onbetwist-
baare ftukken der O u dh e yd, te bewyzen. In de hiervoorgemelde plaats der
Jaarboeken van Sint Bertin hebben w y reeds gezien , even ge lyk dat uyt de K e y zerlyke
Giftbrieven van dien tyd voorts nog zou können worden b eweezen,
dat in het gemelde Vriefche Hertogdom de drie volgende Graafichappenlagen,te
weeten : I Hame l a nd , I I de B e t u w e , e n I I I T e y s t e r b a n d . B y welken ten
IVda H o l l a n d , als dar nog in z yn kleyn begripen aan de N o o rd zyd e (3 ) van
den door L e yd en ioopenden R yn by Bodelograave gelegen w a s , moet geteld
worden ; en ’ t welke door K e y z e r Henrik den IV. des Graaven van Hollands we-
d uw e , naa die met Robbert den Vries getrouwd was, ontnomen en by z yne pleg;-
tige brieven (4) aan de kerk van U ytrecht gefchonken is; ad hoc Comi t a t us ommis
IN H o l l a n d t c u m omnibus ad hannum Regalem pertinentibus.Te.n.V^'^he.t zoo event
gemelde B o d e l o g r a a v e , ’t gene aan de Uytrechtfehe kerk toebehoorde en eerst
Graa f W ir ich , naa Wirich Godezo, naa Godezo Dirk Bavo de Z o o n , van die kerk te
leen bezeeten hadden, en uyt het welke de laatftedoor Dirk den V I . Graaf van
Holland verjaagd, en dus dat Graaffchap die kerk afgenomen is , als de Zelfde
K e y z e r getuygt. Praterea beneficium, quod C oM E sW iR iC H a^ Episcopo Adelboldo
tenait,ah eo loco, qui dicitur Sigcldrecht usque Rinesmuthen, itemfiurfum ab occidentali
parte Rheni usque in h o n n G 's e x v E .,& postTHirich Godezo, postGodezonem
Theodoricus Bavo films posfedit, quern Theodoricus Comes expulit 6? vi S. Martino
abfiuUt. Even g e lyk deszelfs Zo on en naamgenoot het M a r k g r a a f s c h a p
van V l a a r d i n g e jZyndehetVH«Graaffchap,heeftingenomen; en waarom hy
federt z e lf M a r k g r a a f van V l a a r d i n g e b y Herman ( ; ) Contradlus genaamd
wordt. Theodericus quoque de P h l a r d i r x i n g e M a r c h io rebellavisfie & c .
B y welken men ten V 1 1 . L o e n e en des zelfs onderhoorlg gewest moet voegen ; als
zynde dit mede een G r a a f s c h a p geweest, en door Hatto, Zo on van W aig er Gra a f
van Teysterband, beftierd geworden. T e r bevestiging ftrekt de ( 6 ) brief van
K e y z e r O tto den I. in welken h y dus msW ßnfüper terram ,quam Hatto, C om e s
IN h o n E , habuit ,firmiter ilhtc delegamus. Het VHI®‘= Graaffchap geeft ons d e j j )
Giftbrief
' i ) Z it I I . Deel fol. n o .
2) Adam. Bremonf. Hift. E c c l. Lib. I. cap. 34.
(3 ) Zie I I . Deelfol. 55.
(4 ) HediE Hiil. fo l. 130
( 5 ) Chron. ad ann. 1047.
(Ö) HediE Hift. fol. 8«.
( 7 ) Ibidem fol. 130.
G iftb r ie f van K e y z e r Henrik den IV . aan de hand,te weeten; het Kloostergraaf-
fchap van Egmond o f van W e s x f l i n g e , dat is het meeste gedeelte van het
thans genaamde Westvriesland; c o m i t a t u m omnem in W e s t f l i n g e 6? circa
oras Rheni, quem Theodoricus Comes hahuit, cum omnibus ad bannum Regium
pcrtinentibus ,univer/isquead eundem c o m i t a x u m respicientibus hoc est A e b a x i a
IN E g m o n d e . H e t IX ‘>'= Graaffchap is A m u y d e en de om die ftad gelegene landen
, v an ’ t w elke Radboud, Broeder van den voorgemelden Hatto, en beyde Z o o nen
van W a lg e r , Graaf geweest is; want de G if tb r ie f ( i) van K e y z e r O tto den II.
luydt aldus ;m C o m i t a x o R u o x b o d o n i s villamAMVOVMvocatam. B y welken
e yn de lyk , tot volmaaking van het twaaftal,nog de Graaffchappen van ten X<^‘=
MAASLANDj tenXH 'i KiNEMERLANDen ten X IH = T e x EL moeten ge vo egd
worden. Mids men die drie Gewesten als Graaffchappen in eenen (2 ) B r ie f van
K e y z e r Otto den H I aldus genaamd vindt. Excepto quod vulgari lingua dicitur
tiuslada, ad integrum f ib i in proprium tradimus in C o m i x a t i b u s ita,
M a s a l a n x , K i n h e m , T e x l a . En alle welke Graaffchappen
( zo o men alleen Hameland en de Betuwe uytzondert en die daarom thans onder
Gelderland behooren) men kan aantoonen, hoe en w an n e e rd ie, h e t z y by
gifte der K e y ze ren , het z y door de wapenen, met het k l e p e Graaffchap van H o lland
alengs vereenigd z y n , en op die w y z e hunne voorige naamen verliezende,
onder den algemeenen naam van H o l l a n d fcdert z yn bekend gebleeven;
hoewel ied er, in opzigte van z yn e onderfeheydene voorheen gehad hebbende
R e ch ten , G ew ig ten en Maaten, federt tot den huydigen dag toe op onderfchey-
de w y z e z yn beftuurd geworden.
W e lk e Graaven nu in deeze twaalf onderfeheydene Graaffehappen van tyd tot
tyd het gebied gevoerd hebben, is , niet tegenftaande my in Verfcheydene tyden
ook zeer veele Vriefche Graaven in de Oude Schriften z yn v oorgekomen, echter
geenszins te melden; ter oorzaake in die overoude tyden , alswanneer de
Graaven hunne Graaffchappen maar voor eenen tyd beftuurden, en dus van
’ t eene weer in ’t ander Graaffchap volgens enkel welgevallen der Vorsten ver-
plaatst wierden , z y ook geenszins (3 ) naar hunne Graaffehappen, even als
de Bisfclioppen naar hunne Bisdoramen, genaamd ( 4 ) wierden; door ’t w e lke
eene onbefchryvelyke duysterheyd aan de O ude Gefchiedenisfen' is by-
gebleeven. W an t vindende, b y voorbeeld, gemeld hoe G ra af Peter viel
in H Graaffchap van J a n , en J a n by dat voorval verflaagen zynde des zelfs
Graaflyk bewind aan eenen D ir k wierdt opgedraagen. Zoo Jaat dit echter den L e e zer
in onzekerheyd waar de gemelde Graaffehappen van Peter en Jan gelegen
hebben. Het ze lve heeft ook plaats in verfcheydene Oude Hertogen. En hoewel
men uyt verfcheydene nog voor de hand zynde Giftbrieven, b y welken de G raaven
eenigen hunner goederen aan de kloosters fchenken, de Graaffchappen, in
welken z y het bevel gevoerd hebben, fchynt te können opmaaken, Zoo gaat’ dit
echter niet altyd zeker; mids die weggefchonkene goederen hen ook van hunne
Vrouwen o f Moeders können opgekomen z y n ,e n des in een ander Graaffchap,
dan in ’t welk z y het gebied voerden, gelegen hebben. Met meerder zekerheyd zouden
de plaatfen, w elken in ieder Graaffchap gelegen hebben, uyt die oude G iftbrieven
können opgemaakt, en dus by voorbeeld, beweezen worden , dat in het Oude
G R A A F S C H A P T E Y S T E R B A N D , de volgende plaatfen gei
( 1 ) H ed x Hift. fol. 87.
(2 ) Zie deezen Brief in het I I . Deel deezer Hißorie
f o l 215.
C3) Pistorius in prsfation. tom. I I I . rerum Germ.
Scnptor. fo l. A . 4.
(4 ) H. Mcybomii Rer. Germ. Script, t om .I I I . fo ! .41.