# ¡i
’fe!"!/ I*
Y -Y # ;'- I;”«
fe ! ¡ " ÍN '4 'É Í ! |
!' sïitfe*
f e , 5 = M
': i £ : «ritío
t'A II:
:rirí. „ , r?
- fejiliií * * isj
, ■'# '’ii,Q !. . ' '"’LK!
'feiiüfeY riril fe;. 1 1 ,
-Î
' ifei.i'i
ih
#1
' fe]*'
I -■■■ A
Iü i. fe feu
di' ' ■ ’
" f 'e 20 s , . I j'-Wä í'iij^f!'
iit
i:*‘"I ivl!'/fe'"fe' US
! f e ' | f f f e .# P l t '
| f e # « # f e 1 :
fe
2 0 8 G E R A R D V A N L O O N S
De teuenzyde verbeeldt tusfchen twee Romeynfche foidaaten, een ftaande krygste-
ken o f ftandaard, in wiens bovenfte gedeelte de Griekfche C I I i ™ Ri-io o f CH en R
de eerfte twee, o f drie Letteren van den naam van Ciiiustiis gefteld z y n ; verzeld van
(lit randfchrift;
G L O R I A E X E R C I T U S .
d e G L O R I DE S HE I RS .
Eyndelyk zoo fiaan op den voorgrond de Letters ( i ) A Q , S ; bediedende;
A Q .U I I. E J TE S I G K A T A.
T E A o u I L E y E G EMU N T .
En hoewel men uyt deezen pen-
ningfchynt te moeten b efluyten, dat
door Conftantinus niet het teken van
het K m y s z e l f , maar de eerfte letteren
van den gekruysten CHRistus in
z yn e legertekens gefteld z y n , zo o
is dit e c ite r ze k e r , dat h y die heyl-
werkende leer van den gekruysten
Heyland, welke zich thans, onaangezien
de fchriklyke vervolging der
voorige heydenfche K e y z e r s , zeer
ver hadt uytg ebre yd, ook aanvaard
endus den (2 ) v re ed e ,m et het om-
ver werpen aller afgodifche (3) beeiden
aan die kerke verfchaft heeft.
Invoege dees eerfte Christe K e y z e r
zekerlyk ook Christenen, als zynde
z yn e G e looß genooten en op weld
it in cæ lo , ju s fitq a e u t f ie r c t e ju s l ig n i S gu ra -
t io , q uæ fo r e t au x ilium in co n g re s fio n ib u s prce-
lio rum . T u m v e ro lætus r ed d itu s & d e v it to r ia jam
fe c u v u s , fignum c ru c is , qu o d .in C æ lo v id e r a c , in m ilita
r la v e x illa t r a n s fo rm â t , a c la b a rum , qu em di-
c u n t , e x au ro & lapidibus p r e c io f is , in fp e c iem c ru -
X'is d om in icæ e x a p ta t .
. C l ) AdolF. Occon. N um . Imp. Rom. fo l . 502 . ,
( 2 ) Pa u lli Diaconi H iß . L ib . X I . cap. 10. Ig itu r
C o n ftan tin u s d e c ir a o q u a rto im perii fui an n o cocms
. Rom an i Im pe rii M o n o c r a c o r e f t e t tu s , om n em cu ram
t rans tu lit ad d iv in a , e c c le fia s e rig cn s t t lib e ra lic er
h a s e x v atione p u b lica ditans. I s te p rima ra le g em
fc r ip f i t ID 0 L 0 R u M T E p L A h is t r a d i, q u i C h r is to
fune deputati.
ken h y zich daarom v er tro uw d e ,
en des geenszins, ’ t naar voorbeeld
der voorige K e y z e r s , de Batavieren,
mids die ret Heydens w an g e lo o f b y
uytnemeendheyd alsnog waaren toegedaan
, tot z yn e lyfwachters zal g e hadt
hebben. H o e ’t z y , Conftantinus,
naa het ryk met veele glori v er ich
e y dene jaaren na den anderen fcdert
nog beftuurd te hebben, ftie r f eyndelyk
te Nicomedie ( 4 ) den tweeën-
twintigften van Bloeimaand des jaars
driehonderdzevenendertig. Waa rop
het w y d uytgebreyd gebied zyner
achtergelaatene ftaaten, onder z y n e
(5) drie Z o on en Conftantinus, Con-
ftans en Conftantius in ’ t eerst wel
wierdt verdeeld, doch v a n ’t w e lk e ,
naa
C l ) IH dm cap. i i . H is ita g e s t is , p a x p ro fu n d a
& tran q u illita s o b tinu ic o r b em , & e x u lt a t io h d e l e s ,
con cu r ren c ib u s adfidue om n ib u s na tio n ib u s ad h-
dem C h r is t i & b a p t i z a t i s , a c p a t ria co n qu a sfan t ib u s
fim u la cra . ^ ^ . , , , •,
( 4 ) Ibidem cap. i6 . Ig itu r C o n fta n t in u s b e llum adv
e r fu s P a r th o s m o lie n s , qui jam M e fo p o tam iam fa-
t ie a b a n t , t r ic e fir a o & fe cu n d o an n o im p e r i i , ætatis
v e r o fe x a a e fim o & fe x to æ g ritu din e c a p tu s , c x urbe
C o n f ta n t iu o p o lit a n a , qu afi ad c a lid a s aquas egre sfu s
esc N icom ed iam ; in v illa p u b lic a m o rb o confumpcus
e sc fa t t o te s tam en to tribus f ili is , C on fiila cu L e lic iam
& T a t ia n i u nd é c im o K a lcn d a s ju n ii.
( 5 ) Eutrop. H iß . L ib . X . cap. 9- S u c c e s fo r e s films
tre s reliquie.
Î37-
A L O U D E H O L L A N D S C H E H I S T O R I .
2^0. naa Uonltammus Conftantinus
( i ) tegen zynen
Broeder Conftans oorloogende was
3^0. verflaagen, en Conftans z e l f tien jaa-
"• ren laater door eenen Magnentius ver-
209
355.
raoord, zich Conftantius eyndelyk
alleen raeester zag : mids h y zyns
broeders moordenaar binnen drie jaaren
ook zoodaanig i n ’t naauw bragt,
dat die met e y g e handen zyne dood ( 2)
verhaastte.
Immiddels waaren de ( 3 ) D u y tfchers
, door de voorgemelde onderlinge
oorlogen der Romeynfche
Vorsten begunftigd, volgens hunne
gewoonte wederom over den R yn
g e k om en , e n , naa veroveren van
w e l ( 4 ) v eertig langs dien ftroom g e legene
fteden, tot zeer diep in Gallië
gedrongen : waardoor het R y k met de
uyterfte gevolgen in dien bord g e dreygd
fcheen. Invoege Conftantius,
aan den door hem van Athene
ontbooden Julianus, welke de zoon
zyns O om s , en thans in den bloei
z yn e r jeugd w a s , het h oog gebied in
G a llië , ter beteugelinge dier ingevalle
Duytfchers, opdroeg : naa h y den
zelven te voore tot Cæfir verklaard,
e n , om hem te meer aan zich te ver-
knogten , z yn e e y g e Zuster Helena
tot vrouw gegeeven hadt.
Julianus g e vo lg lyk nog voor het
uytgaan des jaars in Gallië zynde aan-
( i ) Eutrop. H iß . L ih . X . cap. 9. ConHaxitinumporTO
f r a t t i b ellum in fc r e n tem , & apud A qiiile jam in co n fu l-
tius præ lium a g g r e s fum , C o n ftan c is d u c e s in te rem e ru
n t . I ta R e sp u b iic a ad duo s A u gu s to s r ed a t ta esc.
C o n fta n c is Im p e r ium , llr en u um aliqu and iu t t jus-
tum fu ic ; m o x cum & v a le tu d in e im p ro sp e r a &
am ic is p ra v io r ib u s u ce r ctu r ad g r a v ia v it ia c o n v e r f
u s , cum in to le v ab ilis p ro v in c ia lib u s , militibu s inju-
c u i id u s e s f e c , f a t t io n e M a g n en t ii o c c ifu s esc.
f a ) Ibidem cap. 12. M a gn en c iu sq u e d iv e r fis præliis
v id tu s j v im vicæ fuæ apud L u gd u n um attu lit .
C3 ) Ibidem cap. 14. S o lu s in Im p e r io R om a n o e o
tcm'porc C o n fta n t iu s P r in c ep s t t Augu s tu s fu it . M o x
Julianiim Cæ fa rem ad G a llia s m ific , pacru e lem fu um ,
G a lli f r a t r em ,c r a d it a ei in macrimonium S o r o r e ; cum
m u lta o p p id a b arb ar i e x p u g n a s fen c , alia o b fid c re n c ,
u b iq u c foe d a vascicas e s f e t , Ro ra an um q u c imperiu rn
n on d u b ia jam ca lam ita te nu tare t.
( 4 ) Zofimi H iß . L ib . I I I . fo l. 702'. C um au tem
v id e r e t , om ne s R om a n i s , u b iq u e fu b d it a s p ro v in c ia s
geland, en in het tweede Zyns ver-
blyfs aldaar verftaande, hoe omtrent
Straatsburg zich onder de aanvoerin-
g e van (5) verfcheydene met den
anderen in verbond getreedene K ö ningen
omtrent (6 ) vyfendertigduy-
zend Duytfchers ophielden, trok
dan met de onder z yn bevel ftaande
benden aanftonds deeze i n ’t ryk g e vallen
volken tegen. W e lk en v ervolgens
van Zyn aannaderen verwittigd
zich in bequaame orde ten ftryd
fchaarden, en niet alleen den eersten
aanval der Romeynen weerftonden,
tnaar de aangevalle rechtervleugel
met die dapperheyd ontfongen , dat
de Romeynlche ru y te ry , welke de
zelve d e k te ,doch zich van de flinker
vleugel door het fterk voortzetten
des gevechts ziende afgefcheyden,
het reeds op een vlugten ( 7 ) ftelde.
Waarop de Duytfchers meerderen ,
moed grypende zich nu met des te
grooteren nadruk tegen het voetvolk
wendden, en der zelver fchilden,
welken z y b y w y z e van eene borst-
weering onderling zeer dicht in een
geflooten hielden, met hunne zwaarden,
onderfteund door dekracht hunner
g ro fly v ig e g ew r ig ten , alom aan
ftukken h ieuw en , en waardoor het
Romeynfche L e g e r op die w y z e in
zeer gro ot gevaar gebragt wierdt.
In
b a rb a r ic is in cu r fion ib u s in te r c e p ta s : F r a n c o s , A la -
m a n o s & S a x o n e s jam Q u a d r a g i n t a fitas ad
R h en um urb es c e p i s s e .
( 5 ) Ammian- Marceli. L ib . X F I . cap. 22. Q u o
d isp a ia to fæ d o t e r r o r e , A lcm a n n o rum r ê g c s C b o n o -
d om a r iu s & V e s t r a lp u s , U riu s qu in e c iam & U rfi-
cinu s cum S e ra p io n e & S u om a r io & H o r t a r io in
u num ro b o r e v ir ium fuarum om ni c o l l e t t o , c o n fed e r
e p ro p e u rb em A rg e n to r a tum .
(Ö ) Ibidem cap. 27. H o s fcq u e b an tu r p o te s ta te
p ro x im i r e g e s num e ro q u in q u é , r e g a le squ e d e c cm ,
& o p tim a tum fe rie s m a g n a arm ato rum que m illia
t r ig in ta & q u in q u é e x v ariis na tionib u s p a r tim
m e r c e d e , parcim p a t to v icis fitu d inis reddendæ quæ-
fita.
( 7 ) Ibidem cap. 29. C um co rn u fin is tn ira altius
g vadicn s urg enc ium t o t agmina G e rm an o rum v i n imia
p ro p u lis fe c , ire cqu e in B a rb a ro s f r em e n s , e q u ite
s no s t ri co rn u cenences d c x c rum , p ræ te r - fp em in c
o n d ite discesferimc.
G g g
357-
■ iit ' ' i*
;
i i f c . ' i
Ì fe ' '
;
: f e f .
. It .
" fe fe
V
J i :
A
jjir.
r., -. ; " I S
fe
■v'
I.; .
: / 1 4,