F!
,i : Fil:
: iü:
zigte van den zu ydw e g v a n ( i ) G R iN N E S , ’tg en e ik aan d eWa alteG orn ichem
geplaatst hebbe. D ew y l’er gevonden w o rd en , mids de Romeynfche wegen
lleeds recht waaren, welken beter oordeelen van dat L e v e f a n u m acht-
duyzend fchreeden, den R yn vervolgende, boven Uytrecht, en Grinnes zes-
duyzend fchreeden recht opwaart boven C a s p i n g i u m naar Nieumeege g e plaatst
wierdt;ter oorzaake alsdan de voetmaat der ons door de Romeynen opge-
g e e ve tusfelienwydte beter uytkomt: zulks ik van deeze twee verfchillende ge-
voelens het doen der verkiezinge by deezen aan het ervaare oordeel van den L e e zer
volkome overlaate.
Het voornaamfte echter van het welke ik den zelven voorts nog noodig geoor-
deeld h e b , te moeten verwittigen, is wegens de oude regeeringsform der oude
Franfche Koningen. O p dat die , mids het thans genaamde Zeeland, Holland en
Vriesland, als een gedeelte van het Oostfrankifche r y k , onder de Franfche Vorsten
geftaan heeft, in ’t v ervolg deezer Historie van eenen Vrieichen Hertog van het
thans genaamde Holland (als zynde eene zaak van welke totnogtoe niemand ge-
ichreeven heeft) hoorende melden, zich des geenszins b e ig e , o f , zonder deez
e voorafgaande ophelderinge, ingevolge van het totnogtoe in zwang geweest
z ynd e vooroordeel, ftraks by de eerfte melding van zoodaanige Hertogen, die
voor e yg e uytgedachte verfierfelen aanmerke.
D e Franfche Koningen dan, want het is van hen dat ik een begin raaake, leefden
in die overoude tyden , geenszins, als thans te ty d , uyt de belastingen op
de eetwaaren en andere goederen hunner onderdaanen gefteld, maar uyt de in-
kofflften hunner e y g e Koninglyke goederen, de tienden en de twee ( 2 ) der-
de deelen der van tyd tot tyd voorgevallene breuken , door de onderfcheyda-
ne Graaven in hunne onderhoorige GraafTchappen ten voordeele des Konings uyt-
gewonnen. Het zelve hadt ook plaats in de ten k ry g opontboodene benden, naa
Keyzer Karel de Groote omtrent het jaar zevenhonderdtweeennegentig het
leveren van twee derden van ’s lands vrugten, uyt welken (3) z y totnogtoe in
het veld zynde onderhouden waaren, hadt afgefchaft. En waarom zeker zeer g e leerd
( 4 ) Schryver te recht aldus aantekent ; E x quibas apparet, reges illius tem-
porisnon ex tributo fuhditorum, Jedex propriis honis 8? latifundiis vixisfe : f o d e -
. R U M Q U E in Germania abrogatimi esje a Carolo Rege. In Italia vero diu adhuc
obtínuit. iVöWfißF O D E R I , defcendit a veteri Germanico V o'E.xo’E.^ , nutrire; ib idem
est ac nostrum r u T X E R , quo pro alimento animalìum adhuc utìmur. Hinc dic-
ti flint F o D R A R n , Gallice F o u R R I E R s , quofum oßcium est ea, qua adviBum mi-
litim 6? equorum necesfaria funt ,exigere procurare. Doo r het. welke nu het g e voelen
van de Zulken eensflags wordt omgeftooten, w e lk e , van dit overoud g e bruyk
onbewust, gewild hebben, dat de oude Franfche Koningen als Vorsten
deezes lands hunne gelden, tot den oorlog noodig,alleen b y s e d e e n v e r z o ’ g -
T E T O E S T E M M I N G D E R G E M E E N T E , zouden bekomen hebben: W e l is waar
dat altemets (5 ) door de Koningen eenige belastingen op de goederen hunner
onderdaanen ■ gelegd z y n , dan dewyl zulks alleen uyt nood en tegens de in
zwang zynde gewoonte gefchiedde, zoo hebben de Schryvers der middeleeuwe
daarom ook nooit verzuymd zoodaanige ongewoone voorvallen in hunne fchriften
aan te tekenen.
D e eerste herkomst nu van zo o aanzienlyke goederen, wier inkomsten bequaara
C4) J. ab Eckhart de rcb. Frane. Orient, tom. I. fol.
Zie I I Deelfol. 93.
( 0 / Deel fol. i8 i .
(2 ) Capit. Caro). M . anno 793. cap. 5.
Capit. I I I . Caroli M. anno 813. cap. 10. "g;
quaam waaren ora en den K o n in g , des zelfs h o f,' en de ten k ry g opontboode-
ne onderdaanen te onderhouden, moet al vande eerste bezitneeming van Oallie
door de Westgotthen , Bourgonjers en Franken worden a fg e le yd : want als de
eersten zich van Aquitanie meester gemaakt hadden, hebben z y de oude inwoonders
( I ) twee derden hunner goederen afgenomen. Het zelve hebben ook
de ( 2) Bourgonjers in de door hen in bezit genomene landen, de (3) Oostgot-
then in Italie en des ook ( 4 ) z e k e r l y k de Franken,b y ’ t veroveren van Ga llic ,
gedaan, en deeze aldus bekomene goederen en landen weer tusfchen den Vorst
en des zelfs krygsbenden onderling verdeeld. En welke aan de benden ten
deel gevallene landen, als met den degen door de mans v eroverd, des ook n ie f
aan der S c h e e dat is d erv rouw e, maar des Zwaards o f der Mannen (5) z y d e ,
volgens de S a l i s c h e W e t x e n , overgaande, daarom ook S a l i s c h e
L A N D E N g e n a a m d z y n . , , , , t ,
N a a h e t den Vorsten te beurt gevalle aandeel, onder den naam van D O N A
P o B L i C A in ’ te e rst bekend, aan de veel vuldige H o v e n in alle ryks oorden
tot het houden der jaarlykfche landdagen, op welken zoo de Geestlyke als W e r reldlyke
Hoofdvazalen, ftaande den eerften en tweeden Koninglyken ftam,meer
ora ten beste te raaden dan te gebieden, van tyd tot tyd (6 ) befchreeven wierden
zo o tot onderhoud van den aldaar aangelanden Vorst en zyn g evo lg ge-
■ hecht waaren, z yn die onder den naam van H o f l a n d e n hier te land bekend,
en , raids de Vorst van z yn e eygene goederen te Zynen voordeele geene tien-
den kon vorderen, des ook van dien last ontheft en bevryd geweest. En ge lyk
de Vorsten door het wegfchenken en te le en geeven van veelen dier goederen aan
de Bisdommen, K lo osters, en de W e rre ld lyk e hen wel gediend hebbende onderdaanen
de zelven aan den eenen kant van tyd tot tyd w el vermindei:den, zoo
wierdt deeze affteeking aan den anderen kant door de dagelyks aangeilaagen en
verbeurd gemaakt werdende goederen hunner misdoende onderdaanen weer ge-
boet En dus zal men ( 7 ) in. ’ t vervolg deezer Historie z ie n , hoe de Goederen van
eenen Everard, Graafin de Betuwe, te E ls t,te r oorzaake h y met de o n g eW i -
g e n , verftaa den Heydenfchen Kon ing Radboud, tegen zynen Kon in g Dirk
den H I (8 ) hadt aangefpannen, de K on in g lyk e fchatkamer worden in g e ly fd :
en om welke rede deeze Koninglyke goederen, als door den F i S K A A L ten
voordeele der Vorsten uytgewonnen,daarom ook wel meest onder den naam
van F i s k a a l s c h e g o e d e r e n bekend z y n ; over welke de Graaven in hun on-
derhoorig ( 9 ) Graaffchap’ het o p z ig t ,e n ,te r vergeldinge van die zo rg w e e r , de
tienden dier ingegaarde vrugten hadden. En dus zal men können verftaan wat
Karel de Eenvoudige gewild heeft, als h y ,na a de dood van Graaf Dirk den I I I ,
des zelfs Z o o n Dirk den I V , niet b y e rfvolgin g e, maar b y eenen nieuwen daartoe
vcrleenden aanftelbrief, zich in deeze aanmerkelyke (10 ) woorden uytlaat.
W tg e n om e n e en ig e lan d en
T i onze, s t a m m e e y g e n s u n t .
D a e 11 E M D I E R E U K E O F W A R T G E G U N T ,
E N D I E T I E N D E N T E II E F F E N M E D E.
Defe blymn ons ter flede
Met baren rechten bewaert als voor, ,
. Batter niet ave ga te loor.
i ) L . X . tit. 8.
'2 ) L e x Burg. tit. 54.
'3 ) Casfiod. Epiil. L ib. I I , Epiil. 16.
.....................
(4 ) P. Daniel. Hift. de Franc, tora. I.
( 5 ) L e x Salica tit. 62.
(6 j Zie I I . Deelfol. 7.
( 7 ) Zie I . Deel ful. 301.
( S j Zie I . Deelfol. :íoo.
(9 ) Gregor. Turón. Hilt. Lib. I V . cap. 22.
( 10 ) K . Kolyn vs 470.
2
U y t
ii 'i