F '- il
'i!‘
n ' -
"Y'i, '
éf .
f iH r#
O t i
' Ii’ k I
I F
'’«Il
■"«■ï!’
tli ,
eerstlyk op zich haalede gramfchap van
Jen God des Hemels, van de heylige
Kerk o f het gezelfchap der Christenen
geweerd worde en voorts ophrengc te
zamen met zyne gevoegden v y f ponden
gouds aan onzen Rentmeester en ook
gedwongen zy te bctaalen tien ponden
zilvers, en het gene hy bejaagt niet mag
bereyken; maar dat de tegenwoordige
g ifte , door my by wyze van uyterfen
wil gemaakt, ten alien tyde , met des
fo k s overleveringe bekrachtigd, vast en
beßandig blyve. Gedaan in ’t Horstlyk
h o f van Herfalle op den eerfen dag van
Louwmaand in het tweede jaar der regeeringe
van den glorieufen Heer Koning
Dirk-
Teken van den doorhchtigen Heer
Karel, den Groothofmeester.
LHclke verzogt heeft dat deeze gifte
zoude gefchieden en bekrachtigd worden.
Het teken van Karoloman des
zelfs zoon. Liet teken van Hariaon.
Het teken van Odo. Het teken van
Baldrik. Het teken van Adalhard.
Het teken van Thiedold des zelfs Nee-
ve. Het teken van Bozo. Het teken
van LHido. Het teken van Guntfrid.
Ik Rodtbert heb het onderfcbreeven.
Ik Hirirarda heb het onderfihreven.
Ik Audoin Priester heb het onder fchreeven.
Ik Cbelnoin heb het onderjchreeven.
Ik Chaldo Kanfillier van den hc-
vengemelden Karel, daar toe verzogt,
heb het gefchreeven en onderfcbreeven.
En hoewel eenige meenen dat,
het gene in deezen giftb r ief van een
klooster te Uytrecht opgerecht g e meld
wordt, van de aldaar toen aangeftelde
Kanoniken dier kerke zou de
moeten verftaan ( i ) worden ,
ter oorzaake de zelven in die tyden in
een huys (2 ) b y een en in ’t g e meen,
g e ly k thans n o g de Moniken
doen, o n d e r ’t opzigt van hunnen
Bisichop leefden, zo o is het echter
zeker dat in den beginne te Uytrecht
geenszins Kanoniken, maar flechts
Moniken, door Willibrord geplaatst
z y n , van welken eene G reg o o r onder
anderen Ab t g ew e e s t , en in
welke a b td y , g e ly k w y (3 ) g e meld
h eb b en , die van Fontanelle
door den Groothofmeester Karel in
ballingfchap verzonden is.
T e rw y l het Christengeloof a a n ’t
Noorden v an’t Franfcheryk opd e e ze
w y z e zich meer en meer uytbreydde,
fcheen het in ’t W e s ten met eene
ganfche uytrooying door de Sarra-
feenen gedreyd te worden: deeze
Mahometaanen waaren voorheen uyt
Afrika in Spanje overgeftooken, Iedert,
naa het ten onderbrengen van
de
mm
g n a n tc g lo r io fo D om in o T h e o d o r ic o R e g e .
^Signum illus tris V i r i K a r o l i , M a jo r isd om u s .
Q u i h an c d ona cio nem fieri & affirmari ro g a v ic . S ig num
K a ro lom an n i filii ejus. Signum G a r ia o n is . S ig num
O do n is . Signum B a id r ic i. S ign um A b b o n is .
Sign um E n g ilb a ld i. S ign um Ad alha rd i. Signum T h ie -
d o ld i nepocis q u s . Signum B o fo n is . S ign um W i -
d o n is . Signum G u n t fr id i. E g o R od cb e r tu s fu b fc r ip f i ,
l la r ir a d u s fu b fc r ip f i, A u d o in u s p r e s b y te r fu b fc r ip fi,
C h e lm o im is fu b ic r ip f i, C h a ld o C a n c e lla r iu s ro g a tu s
a K a r o io fu p rad it to fcr ipfi & fub fcrip fi.
( 1 ) F ita S . IVolfgmgi Ep isc. Ratisbon. cap. i8 .
Om n i fag ac itace & industria (E p is co p u s ) emend are
f tu d u it ; primum q uidem uc fufficientiam v it tu s &
vescicus C o N O N i c i s effacim e xh ib c r e c , d e ind e
l it pose fc cu s to d e s id o n eo s p ro v id e r e t. D isp o fu ic
eciam u t in r e f e c t o r i o s i m u l c o m e d e -
R E N T , s im u l d o r m I r f, n t : ne clauscrum in co n -
g n u s horarura fpatiis e g r e d e r e n c u r , n e filcn t ii fia -
tu ca frang ere conarencur.
( 2 ) BucMU m < t in Chronica J . di B e k u fo l. 12 .
N . o . C a n o n i c o r u m c o e n o i ì i t a l i u m e t c . ]
A b b a s S . G e r t r . L o v a n . in V ica S. G e rt ru d . Oiiamvis
( in qu it ) monasterium Iff cænobium origine fe r e p îg n e n t ,
tamen constat ea indifferenter ab auhoribus ufu rp a ri,
adeoque ea , quæ videmus bodie Canonicorum Collegia,
Capitula, veré fu is fe coenobia Iff Canónicos fim u l commit-
nem vitam du.xisfe, ftmul habitasfe, fim u l edis/e : præter
historias fidem fa c iu n t quæ vocamus claustra, peristylia ,
refeltoria. E t B u z e l i n u s G a l l o - F l a n d r i æ
L ib . _2. ca p, 2J. D E C y s o n i o ; Ita fta tu en d um ,
principio Canonices habuisfe fe culares, ex D. Everardi
fu n d atlon e , quibus in coinrnme viventibus Abbas præ-
fu e ra t: deinde portionibus in fingulos Canónicas d iv ifis.
præpofitus. V id ea cu r eciam M o la n iis lib ro íingu !. de
C a n o n , o r ig in e & infiicucis. D e A b b a te C a th ed r a li
in A qu isg ran enfi e c c le fia fc r ib ic . P e t . B e c k in Aquisf
ranq fu o ca pp . 2. & 4. Q u i & eo d em lo c o refere
’rev ire r.fe s C a n ó n ic o s c ir c a annum 966. coinniuni-
tacera vicæ regu lar is mucasfe , h o s fe cu to s S p ir e n fe s ,
M o g u n t in o s , & a l io s , c ir c a tém po ra O cho nis 3.
Im pe rato ris .
Cs ) Z ie bier voore fo l, 310.
724.
7 2 ;.
de zich voorheen aldaar met de woon
geplaatst hebbende G o tth en,v an het
zelve meester geworden en thans van
zin om insgelyks het Westfrankifche
ryk te overftroomen. Eene ontel-
baare raenigte ( i ) dier Barbaarfche
volken b e g a f zieh dan langs Pampe-
lone en ’t Pyrineefche gebergte met
dit o ogm e rk, onder ’ t maaken van
zeer ichriklyke verwoestingen, naar
Vrankryk in o p to g t, en hadt het g e luk
(2 ) van ftraks het le g e r , met
het welke Eudo Hertog van Äqnita-
nie hen tegengetrokken w a s , geheel
aan ftukken te houwen , zulks alle
fteden, flöten en landfchappen voor
de overmagt dier zeegepraalende Barbaaren
zwigtten. In dit uyterfte rukte
Karel z yn e ervaarenfte benden b y
e en, lie ld e , ftaande zyn a fz yn , de
voornaamfte plaatlen in handen (3)
van zulke Graaven o f Landvoogden,
welken hem, behalven den g ew o on lyken
Koninglyken e ed , n o g eenen
byzonderen van hunne trouwe t’hem-
waart afleydden, en daarom onder
den naam van ( 4 ) g e t r o u w e n
ledert z yn bekend gebleeven. Dus
tegen alle ongemakken van binnen
het ryk hebbende voorzien trok hy
de woeste menigte der ingedrongene
Sarrafcenen te g en , en hadt het g e luk
van de zelven zoodaanig tusfchen
To urs en Poitiers te flaan, dat, volgens
de getuygenis van eenige ichry- '
v er s, in dat g e v e c h t , hoewel met
w e yn ig e waarfchynlykheyd , over
( 5 ) de driemaalhonderdduyzcnd
Barbaaren zouden z yn omgekomen.
Hoe ’t z y , het was deeze overwinn
in g , die hem naamaals den bynaam
van Tudites o f Martel , dat is ( ó )
de fterke, verfchaft ( 7 ) h eeft, om
dat h y , als een s t e r k t r e f f e n -
DE ( 8 ) HA M E R , de in Vrankryk
gedronge Sarrafeenen eens flags
verpletterd hadt.
Dit afzyn van Karel Martel g a f in
Vriesland gelegenheyd tot Zeer g e vaarlyke
onlusten, mids, hoe g ro o ten
voortgang het Christengeloof
in dien oord ook dagelyks maakte,
aldaar echter nog zeer veelen g evon den
wierden, welken de Heydenfche
bygeloovigheden hardnekkig aanklee-
v en d e , zich tegen de uytbreyding
van ’ t Christendom u y t al hun vermoogen
aankantten, het zelve allen
hinder toebragten en tot dat e ynde
zich onderling verbindende z e l f
eenen geweidigen opftand , terwyl
zich Karel door den voorgemelden
k ry g
E l
( ¡ ) A n n a l. Fuld. anno 725. ¿Sarraceni . . . . cum
r e g e fu o A b d i r am a , G a ro n n am B u rd ig a lem qu e per-
v c n iu n c , .cu n t tis lo c is v ascacis t t e c c le fiis ig n e cre -
macis. B a filic am q u o q u e S a n t t i H i la r ii p it ta v is in-
c endunc .
A nn a l. F e t. Frane, ab anno 670. usq. ad ann. 840.
fo l. 888. A n n o D C C X X X I I . A b d e ram am r c x
S p an iæ cum e x e r c ic u ma gn o Sa r ra c en o rum p er Pam-
p c lo n a m , t t mo ncc s P ir e n e o s c r an fien s , B u rd ig a lem
C iv ita tem ob fid e c.
( 2 ) Ibidem. T u n c E u d o P r in c ep s A q u ic a n iæ , c o l l
e t t o e x e r c ic u , o b v iam e is e x iic in præ lium fuper
G a r o h n a fìiiv iiim : fed in ico p ræ l io , Sa r ra c en i v it to -
res e x is ta n t . E u d o v e r o fu g ie n s , ma ximam parcera
e x e r c icu s fui p c rd id ic , & ica demum Sa r ra c en i A qu i-
taniam d epræ d a re coe pe runc.
( 3 ) Contin. Fredeg. cap. 109- C a ro lu s P r inc ep s
re g io n em Bu rgu nd iæ fag ac ice r p e n e t r a v it , fines leudi-
bu s fuis p ro b a tisfim is v ir is indiiscriis ad refiscendum
g en tib u s v eb e llibus & in fìde libus ilaciiic.
( 4 ) P . D an ie l H i fi. de F ran e , tom . I. p ag . 336.
I l . . . . confia le gouvernement des villes principales
(ff en particulier c e lu y d eL y o n à fe s f i d e l e s ; qUalüé,
que ces gouverneurs ne portaient pas feulement à. caufe de
leur fidélité . . . . mais encore parce qu'ils lui faifoient
un ferment particulier de fid é lité , Iff lui rendaient certains
autres hommages cn qualité de fe s F a sfaitx.
( 5 ) J . a Leidis Cbron. L ib . I I I . cap. I F . Q u ib u s
C a r o lu s , D e i a u x ilio fr e c u s , b e llo o c c u r r ic & e x e is
t re cenc a millia o t to g in t a q u in q u e , cum r e g e fu o A b -
d u n a r e , p e r em it.
( 6 ) P . D a n ie l H i f i. d e F r an c , tom . I. p a g . 335 .
O n pretend, que ce f u t de cette viStoire, que"Charles
tira fo n nom de M a u t e l , poKr avoir comme un M a r t
e a u ecra/é les S a r r a z i n s .
( 7 ) F i ta S a n à . Rigoberti Archiep. Rem. N . 10.
E t quia ab in eu n te æ ca te fu e ric v ir b e lli c o fu s , t t
ro b o r e fcntisfimu s p o s tm o d um M a r t e l l u s esc
co gnomin a tus.
( 8 ) J . Iperii' Cbron. S t. Bert. Cap. I F . part. L
M e n t o ig icu r in ciy cu s is te C a ro lu s eoe b e llo rum
fu p e ra to r , to c p ro v in c ia rum fu b a t to r , cocque nacionum
p e rd om ito r T. u d i t e s ap p ellatu r. T u d i t e s enim
fune fa b ro n im m a l le i , quibus om n is duricies atcc-
r ic u r, eciam ipfnis f e r r i , q u o d om n ia domac.
L l 11
hi
Î ' iM i ' t