t '1 I ; / » ' : 4 ii! ! iíiii
ill (''H!
: 1 01ìI»Ìl.,
4 / 'f
i'll S'
>1 " i l i o * lil
•# 4 igii
HP»'!
^ i i - 'f
!|F 'U
11JI
i r i .'tn ,,!’ I
1 i . .ifül ■' “ri -idfâ I f'vj lij '■/" i®
" «1*41
:.JÍlÍ4Í'
í l i f e i í l i i i
barch, zynde thans een Klo oster by
de O u de Zsntiiche winterlegeringe
nede r, als zich verlaatende op de ilerk-
te eener plaatfe, alwaar h y reeds
vericheydene overwinningen behaald
hadt, en wicr gedachtenis hy des
bequaam oordeelde om den moed
der zynen op te beuren. Niet lang( i )
leedt het o f Cerialis b egaf zich ook
derwaart met verdubbelde krachten,
door de aankomst zo o van het tweed
e, veertiende en zestiende L e g io e n ,
als van het opontboode voet-en paardevolk
der Bondgenooten, en welk
en , federt het behaalen van de laat-
ftc z e eg e om part en deel te hebben
in de.verhoopte overwinning, zich
b yzond e rlyk gelpoeid hadden,
En hoewel zo o wel de een als ander
Bevelhebber n a a r ’ t waagen van
eenen nieuwen veldilag haakte, 200
weerhieldt hen i n ’t eerst de breedte
der . velden , w e lk en , zynde v o g tig
uyt den aardt, Civilis daarenboven
n o g , mids het leggen van eenen
dam in den R y n , door des zelfs aldus
tegen gehouden vloed w yd en
zyd onder water ge ze t hadt.
- Hierdoor was de ftandplaats, mids
(2 ) de onzekerheyd der diepten, be-
driegelyk en dus den R om e yn , als
z yn d e zwaar gewapend en be-
ichreumd te zwemmen, alom tegen.
'B y de Duytfchers in tegendeel,
door de ligtheyd hunner wapenen
en de ryzigheyd hunner lighaamen.
w a s , als gewoon de ftroomen te doorwaaden
, geenszins de zelfde belemmering.
Des onaangezien vongen de
moedigften der Romeynen , door de
Batavieren u y tg e tart, wel den ftryd
aan , doch eerlang bekroop hen
geene kleyne beteutering, als de wapenen
en paarden door de onbekende
diepten des wads zoohier zoo-
d-aar wierden ingeflorpt. D e D u y tfchers
aan den anderen kant naader-
den langs de hen bekend zynd e on-
d iep ten ,en , het gevecht van voore
v ermydende, tastten z y de R om e y nen
in den rug en de zyden aan. Inv
o e g e ’ er dus hier niet hand voor de
hand, als eene geregelde flagorde te
voet, maar, even als o f het een fcheeps-
ftryd geweest waar , tusfchen de
golven vaneengeipreyd gevochten
wierdt. Z o o (3) dra daar iet voorkwam,
om met zekerheyd o p ’ t zelve den
voet te v e s tig en, en dus te können
ftaande blyven , drong ftraks
de geheele menigte derwaart, waardoor
de gequetften met de onge-
quetften, en de zwemmers met de
des onkundigen vermengd, en z y
dus beyden ten bederf geileept wierden.
D e moord echter was minder
dan’t geftommel, mids de Duytfchers
niet durvende ten poele uyttreeden,
naar’ t leger keerden. D e uytkomst
des gevechts heeft nogthans en den
eenen en anderen Bevelhebber,door
verfcheyde beweegenisfen des ge-
moeds
■ ( r ) Tadt. Hiji. Lib. V . cap. 14. Secutas est eo-
dem Cerialis , duplicaus c op iis, adventu fecundæ
& X V I . & X I V . legionum. Cohortesquc 6c
alæ jampridem accitæ , post vi(ftoriara properave-
rant. Neuter ducum cundtacor. Sed arcebac lacicu-
do camporum, fuopte ingenio humentium. Addi-
derat Civilis obliquam in Rhenum molem , cu-
jiis objeftu revoiutus amnis; adjacencibus fupcrfun-
derctur.
(2 ) Ibidem. E a lo c i fo rm a , mccrtis vadis fubdo*
l a , & nobis adverfa quippe miles Romanus armis
grav is , & nandi.pavidus: Gcrmanos fluminibus fue-
to s , levitas armorum, & procerkas corporum attol-
lit. Igitur lacesfcncibus B ata vis, ferocisfimo cuique
nostrorum cæptam c ycam ca. Deinde orca trepidado,
cum præalcis paludibus arma equique haurirencur.
Germani notis vadis oerfultabant, omisfa plerumque
fro n te , lacera ac terga circumveniemes: neque
uc in pedestri a c ie , cominus cercabatur, fed tamquam
navali pu gn a , vagi inter undas.
(3 ) Ibidem cap. 15. Si quid Rabile occurrebac, to tis
'illic corporibus nitentcs, vulnerad cum integçis,
periti nandi cum ignavis, in mucuam perniciem im-
plicabancur. Minor tamen quam pro tumulcu cædes:
quia non aufi egredi paludem Germani, in castra re-
diêre. Ejus prælii eventus , utrumque duccm , diverfis
animi mocibus, ad macurandum fuinmæ rei discrimen
erexit. Civilis inftare fortunæ ; Cevialk
abolere ignominiam. Germani prosperis feroces :
Romanos pudor excitaverac.
moedsopgebcurd; te weeten Civilis,
om het bekomen geluk te vervolgen,
en Cerialis om de fchande a f te wis-
ien door ’t hoofdgefchil met het
waagen van een nader gevecht te be-
ilisfcn; als waartoe de Duytfchers door
den voorfpoed en de Romeynen
door de fchaamte even zeer wierden
opgewekt.
D e opvolgende nacht d a n ( i) door
de Duytfchers met gezang en krygs-
g e g i l , en by deRomeynen met toorn
en drey gen z ynd e doorgebragt,rukt
' Cerialis met de aankomfte des dags
z yn leger in drie lynen , onder de
wapenen: In de eerfte plaatfte hy de
ruytery en hulpbenden, in de tweede
de Legioenen en achter deezen
in de derde verdeeling eenige uytge-
kipte keurlingen, om ’ e r , daar het
de nood v ereys chte, zich van te bedienen.
Hiertegen ichaarde Civilis
de z y n e n , zonder de zelven eene
groote uytgebreydheyd te geeven ,
flechts in onderfcheydene hoopen;
te weeten: de Batavieren en Cuger-
nen aan de rechter, en de O v e r ryn iche
volken aan de flinker zyd e en dus
uytgeftrekt tot tegen den boord des
Ryns. Dit verricht en de benden
in beweeging gebragt z y n d e , deeden
de wederzydfche legerhoofden g e e ne
aanfpraak tot het geheele heir,
maar flechts aan iederen afzonderly-
ken h o o p , naar gelang dat die ten
■ ftryd trok. Cerialis verhief de oude
glori (2 ) des Romeynfchen naams, en
de overoude, en jongstbehaalde overwinningen.
Het was mi de tyd om
den trouwloozen, vuydigen en half verwonnen
vyand voor eeuwig uyt te rooijen
, waartoe thans meer eene wraak-
neminge dan fr en g gevecht ver-
eyscbt wierdt. JV an t kleyner in getal
zynde, hadden zy de hen overtreffende
Duytfchers voorheen al verfrooid, en
derzelver braafflen verfaagen. Zulks
dit onedel overfchot de vlugt reeds in
het hart, en de lidtekens der voorheen
van hen ontfangene wonden nog op den
rug droeg. Daarnaa elk Leg ioen
naar des zelfs afzonderlinge e yg en fchap
ter betrachtiginge van des zelfs
plicht aanprikkelende, noemde h y de
veertiendelingen temmers van Britannie.
Van het ze sd e , verhaalde h y ,
hoe des zelfs achtbaarheyd Galba tot
Vors t gemaakt hadt. Het tw e ed e ,
als nieuwlyks gew o rv en, vermaande
h y des zelfs pas ontfange krygstekenen
en Arenden faandc het opvolgende gevecht
door vroomheyd in te wyen. V e r volgens
(3) zich a an’t hoofd des heirs
gefteld hebbende, riep h y het to e ,
de handen naar’t Duytfche leger uyt-
ftrekkende, dat het des zelfs oever,
en oude legerflei,ten koste van ’s vyands
bloed, zoude trachten weer te krygen.
Hierop verhie f zich alom een wak-
ker k rygsgefchrey van die gen en,
w e lk en , mids de lang genoote rust,
thans o f naar een g e v e c h t , o f den
o o r lo g , moede zynde, naarden vreede
wenfchten; als in welken z y eenmaal
rust
m
( 1 ) Tacit. H iß .Lib.V.cap. 15. N o x apud Barbaros
cantu autclamore, nostris per iram 6c minas afta. Postera
lu c e , Cerialis equite 6: auxiliuriis cohortibus frontem
cxplet : in fecunda a c ie , legiones locacæ , dux
fibi deledos retinuerat ad improvjfa. Civilis haud
p o rred oa gmin e , fed cunéis asticit. Batavi Cugerni-
quc in d e x tro , læva ac propìova fluminis Iran s -
rhcnani tenuere. Exhortado ducum, non more con-
cionis apud univerfos, fed ut quosque fuorum ad-
vchcbancLir.
(2 ) Ibidem, cap. 16. Cerialis veterem Romani nominis
gloriam, antiquas recentesque vitìorias : ut perfidum, igna-
vum, victum bustem ,in xiermm ex/cinderent }ultionemagis,
qtiam prælio opus esfe. Pauciores nuper cum pluribus
certasje : atìamen fufos Germanos , quod roboris fuerit.
Superesfe, qui fugam animis, qui vulnera tergo ferant.
Proprios inde ftimulos legionibus admovebat, domi-
tores Britanniæ quartadecimanos appellans : Principem
Galbam , Sextæ legionis auñoritate fañum : illa primum
acie , fecìindanos nova figna, novamque aquilam dicaturos.
( 3 ) Ibidem. Hinc prævedus ad Germanicum exer-
cituin manus cendebat, ut fuam ripam, fua castra
fanguine hostium reciperarent. Alacrior omnium clam
o r , quis vel è longa pace prælii cupido , vel fesfis
bello pacis amor, præmiaque & quics in poste-
rum fperabancur.
O o
M i
m m
i fe fi ri': ' I* M ■' ¿Í
Là#!