i - iL i 'V # “ «i il' i
Y ’ i
'■if I
frmjii
. j f l t
d I'ff
IW
4 ih 1#
W il
de oude Chronyken genaarad is.
U y t den eerften deezer vier monden,
by ( i ) Plinius onder den naam
van H e l i u m , en in d e middeleeuw
e onder dien van tlE L d in e z e e bekend,
ftaaken de Romeynen oudtyds
uyt het daarvoor g e lege eyland
V o O R N , als (2) w y gemeld hebb
en, met hunne fcheepen in den O -
ceaan: dan het z y dat o f deeze aldaar
geweest zynde afvaart met den tyd
verzand, verdronken o f op eene andere
w y z e bedorven en dus ten on-
nut geworden is , o f w el dat de R o meynen
de afvaart gemaklyker van
het thans genaamde eyland Walchre
bevonden, zo o acht ik dat door hen
daarom iedert eene andere have van
dat eyland, te weeten teD om bu rg , is
g e b ru yk t'gew orden; welke nieuwe
afvaart in tegenftellinge der oude het
N I E U W , dat is N I-o fN EH E L IUM ,
en het eyland z e l f in ’t Duytsch
■ W a l c h r e , o fd e R E E der W a l
e genaamd is.
G e ly k nu het bygeloovig H e y -
dendom de gro ote ftroomen als G o d
e n e e rd e , 200 wierden ook de
kleyne en uyt de grooten voort-
Ipruytende tak k en , als G o d - i n n
e n o f Stroomnymphen, om der
zelver hulpe tot het wel en geiuk-
kig bevaaren haarer killen, aange-
roepen. O p deeze gronden wyden
de Romeynen aan den R y n als eenen
(3) G o d hunne ( 4 ) altaaren
t o e , en noemden hem des ook
R h e n u s P a x e r , (? ) d a tis , de
V A D E R der uyt hem voortipruyten-
de S x R O O M N Y M P H E N : Zulks
de W a a l als maar een Iprank van
den ze lv en , dierhalve ook maar voor
eene G o d IN bekend was; welken
de Duytlchers (want het was van
hen dat de Romeynen de naamen der
hier te land zynde ftroomen geleerd
hadden) om eene vrouw uyt te druk-
k e n , b y het manlyke woord , ter
oorzaake de man tot de vrou iNgaat,
op het eynde i n n e voeg end e , en
des op die w y z e van m a n ( 6 )
M a n - i n n e ; v a n G o D , G o d -i n -
n e ; van K o n i n g K o n i n g -i n -
N E en d us , om de n i e u w e en .
thans te Walchre bevaarend wordende
Waallprank uyt te drukken, van
de ze lve n i -h e l -i n n i a maakten;
z ynde de laatfte bygeftelde A , g e ly k
den meesten bekend i s , flechts de
g ew o on lyk e uytgang van de vrouwlyk
e naamen der Latynen. Invoege
N i - o fN E H A L E N N i A niet anders is ,
dan de (7)Stroomnymph o f Stroomgodin
dier NI- o f nieuw bevaaren
wordende H e l te W alch re : en
wier hulp en befcherminge tot het
wel afleggen der r e y z e door de
fchippers en andere haaren ftroom
bevaarende reyzigers door het oprechten
zo o van deezen tweeden ,
als
Eüa«
p e c r a t , & n o n lo n g e .p o s t , p e r manus m iles reg is
e f f e t tu s , VVa l e c o r n t t V a ien c in ian am in b en eii-
c ium adipifcicur.
( 1 ) H iß . Natural. L ib . I V . cap. 1 5 . E t aliæ F ri-
i io r um , C h a u c o rum , F r if ia b o n um ,S c u r io rum , M a r -
fa c iom m , quæ ile rn u n tu r in te r h e l i u m a c F le v um .
I t a appellan cur o s t i a , in quæ e ffufus R h en u s ab S e p -
ten cr ione in la c u s , ab O c c id e n te in amnem M o fam
fe fpargic.
( 2 ) Z ie bier voore fu i. 1 5 1 , 16 5 e n , 180.
( 3 ) Tacit. H iß . L ib . V . cap. 1 7 . R h e n u m t t
G e rm an iæ d e o s in a s p e t t a , qu o rum n u m i n e
c a p e fc e r en t pugn am.
( 4 ) Infcriptio Colonie in aureo S . XJrfule Sacrario
reperta.
I . O . M . E T
GENIO LOCI
E T R H E
N O . CL. MAR
mm
G E L L I N V S . BI
COS. V . S. L . M .
IMP. CO MMOD O
V I . COS.
( 5 I M artial. Epigram. L ib . X . Epigr. 7.
N y m p h a r u m p a t e r , amniumque R h e n e .
( 6 ) I . B . M o fe s a h o o fd ft . v s . 23. © o c fcpGe
S tù r im ; ù c f r t ó ì i i tm a c l b e e n b a n m im e b c c i ic n /
cnDc b lc c fc ij b a n n ip n c i i © le c fc iic : m e n fn lfc
M a n - n i n n e f jc c t e i i ; om D a ffc n p t Den m a r t
g e n om e n iff.
(¡7) H . Cannegieteri: Disfert. de Brittenburgo f f c .
pag. 14 . L a p i s namqu e in Z e la n d ia in v e n tu s e s c ,
quam r e g io n em fp ar fis p e r p lu ra c a p i ta fu b exitU
in O c e an um aq u is O c c id en ta lis R h e n i a lv c u s o lim
ir r ig a b a c , uc & n u n c n o n n u lla lo c a ib i inundat.
Bricann icianus aucem h ic n e g o t ia to r f iv e in g re sfu ru s
H e lium , H e l i i n y m p h /e (N e b a le n n t e ) a c prtefi-
d io b m c r c e s fa iv a s v o tum f e c i t , fo lv itq u e .
E e e e 2