te leiden in de Merwede of de Linge, ten nutte des Lands van Heu-
kelom , mits de Heukeloramers liunne kade, strekkende tussclien de
Wilde, geheeten de Dalcmsche kweldijk, liielden voor overloop van
wateren, terwijl Heer F loris van D alems landen, tusschen den dijk
van den Wilde, mede aldaar uitlozen en die van Heukelom eene lieul
of brug Louden moesten , om met wagen of kar over de Vliet te rij-
den, daar liij in de Wilde komt. Thans heslaan er te D alem drie
overlaten , waardoor het water, bij overstrooming in Gelderland, zieh
in de Merwede ontlast.— Ook ligt er eene zware duhbele sluis in den Waal-
dijk, mede dienende om bet overtollige. water uit Gelderland te ont-
lasten. Deze sluis brak in bet jaar 1726 door, doch Werd spoedig
daar'op weder hersteld.
Willem V I , Graaf van Holland, de goede gelegenbeid van Dales
opmerkende , deed bier, op Witten Donderdag van het jaar 1410, een
sterk blokhuis optrekken , terwijl de arbeiders door een groot aan-
tal krijgslieden gedekt werden ; doch naauwelijks was den yolgenden
dag aangebroken of R einald IV, Hertog van Gelder, kwam mede der-
waarts met hetzelfde oogmerk, doch zieh voorgekomen ziende, be-
schoot liij dc nog niet volbouwde sterkte , maar werd zoo wel ont-
vangen , dat hij moest aftrekken, waarop de Hollanders de sterkte
voltooiden.
Veel heeft dil dorp geleden gedurende de belegeringen der stad Go-
rinchem, eerst in het jaar 1795 door de Franschen en vooral nader-
liand in het jaren 1813 en 1814, toen die stad door de bondgenooten ,
werd aangevalien , gedurende welk laatsle beleg dit dorp , den 6 December
des eerstgemelden jaars, door de Franschen , gedeeltelijk is in brand
gestoken, zoodat er niet minder dan 32 huizen, 23 schüren-, eenige
hooibergen met koren en hqpderd duizenden poDden hooi, eene prooi der
vlammen zijn geworden.
Het wapen dezer heerl. bestaat in twee zilveren baren met eene
zwaan, op een veld van keel.
DALEM, D alen o f D aalen, g e h . in d e Meijerij van's Hertogenbosch,
k w . Kempenland, prov. Noord-Braband, Herde d i s t r . , a r r . e n 4 u . Z. W.
v a n Eindhoven, k a n t . e n 3 | u . Z. t e n W. v a n Oirschot, g em . Hoo-
geloon-Hapert-en-Casteren, 5 m in . Z. v a n Hapert, w a a r to e h e t b e h o o r t ;
m e t 20 h . e n 150 in w .
DALEM (HUIS-TE-), voorm. ond adell. huis in den Tielerwaard,
prov. Gelderland, 14 min. N. van Dalem, dat reeds sedert een aantal
jaren gesloopt is.
DALEM (LAAG-), geh. in den Tielerwaard, prov. Gelderland, Be-
nedendistrikt j arr. en 8 u. W. ten Z. van Tiel, kant. en 4 u. Z. van
Geldermalsen, gem. en 1 u. W. van Vuren, 10 min. N. van Dalem,
waartoe het behoort, te midden van weilanden; met 1'2 h. en ruim
70 inw. Het heeft waaischijnlijk zijnen naam verkregen van zijne
lage ligging.
In het jaar 1787 hebben de Pruisschen, die achter den dijk , nabij
dit geh. lagen, van daar de stad Gorinchem beschoten.
DALEMSCHE DIJK, gedeelte van den Waaldijlt, prov. Gelderland,
zieh, längs de heerl. Dalem, tot de uiterste westelijke punt des Tie-
lerwaards uitstrekkende.
DALEMSCHE POLDER, pold. op het eil. Tholen, prov. Zeeland,
distr. en arr. Zierikzee, kant. en gem. Tholen; palende N. aan den
Nieüwlandpolder., N. O. aan den Polder van Oud-Vossemeer en den
Slappekoordepolder, Z. aan het zuidelijk gedeelte der stad Tholen,
Z. W. aan de Vijftienhonderd Gemeten. — In dözen pold. Egt het rioor-
delijke gedeelte der stad Tholen.
DALEN, adm. kant., prov. Drenthe > arr. Assen; palende N. aan
het kant. Assen, N. 0 . aan de prov. Groningen, 0 . fen Z. aan het
koningrijk Hannover, W. aan het kant. Hoogeveen.
Het bevat de volgende acht gemeenten : Borger , Dalen, Emmen
, Oo s t e r - H e s s e l e n , Koevo rd en , Odoorn, Sleen eti
Zweeloo, en daariö 15,000 inw.
DALEN, gem. in net dingspilvan Zuidenveldj prov. Drenthe, arr.
Assen, kant. Hoogeveen, adm. kant. Dalen (1 k. d., 4 m. k., 3 s. d.) j
palende N. aan de gem. Ooster-Hesselen , Sleen en Emmen, 0. aan
het koningrijk Hannover, Z. mede aan het koningrijk Hannover en aan
de gem. Koevorden , W. aan Hoogeveen.
Deze gem. bevat de d. Dalen en Schoonebeek, benevehs de
buurs. D a l e r v e e n , Nieuw- S c h o on e b e e k , Veenhuizen en
Wa c h t um, beslaat eene oppervlakte van 14,189 bund. 59 v. r.
66 v. eil., en telt 320 h. en ruim 2800 inw., die meest liun bestaan
vinden in landbouw en veeteelt.
De Herv., die hier ongeveer 2300 in getal zijn, maken de beide kerk.
gem. van Dalen en Schoonebeek uit. — De R. K., van tvelke
men er ruim 500 te lt, behooren tot de stat. van Koevorden.
Men heeft in deze gem. 6 scholen, als: ¿ene te Da len, 6ene te
Dalerveen, eene te Wac h t um, eene te Schoonebeek en twee
te Nieuw-Schoonebeek, welke beide laatsten echter alleen des
winters bezoebt worden. In deze scholen wordt des winters door 550 ,
doch des zomers door 450 leerlingen ohderwijs genoten.
Het d. D alen ligt 8 u. Z. Z. 0. van Assen , 5 u. O. ten Z. van
Hoogeveen, 3 u. ten N. van Koevorden , aan den Postweg van Koe-
vorden naar Assen en Groningen. — Het te lt, met de buurs. Daler veen,
Veenht i izen en Wa c h t um, omtrent 1900 inw., en zonder
deze ongeveer 1300 inw.
Dc Herv. maken eene gem. u it, die tot de klass. en ring vah Koevorden
behoort, en ruim 1700 zielen telt. — De eerste, die in deze
gem. het leeraarambt heeft waargenomen , is geweest J oiiannes S ctorhis ,
die, in het jaar 1600, zieh hier bevond, en in het jaar 1602 zijne
dienst heeft nedergelegd. Het beroep van den Predikant is eene colla-
tie , liggende op het huis de Schier, gem. Gramsbergen, proV. Over-
ijssel, welk huis thans behoort aan den Heer S. J . S andberg, Oud-
Staatsraad, Oud-Gouverneur der provincie Luik, woonachtig op zijn
buitengoed, den Essenburg,, bij Harderwijk, — De kerk is van eenen
toren voorzien.
De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 250 leerlingen
bezocht.
De nabijheid van de oude vesting Koevorden is meermalen voor
D alen gevaarlijk en noodlottig! geweest. Bij het aannaderen der leger-
benden van de tegen Frankrijk verbonden mogendheden , in het laatst
van het jaar 1813, sloten de Franschen zieh in Koevorden op. Om
strooptogten en plunderingen van deze bezetting te beletten , verza-
melde zieh , voornamelijk te D a l e n , een groot aantal vrijwilligers en
Uianscbappen van den landstorm in Drenthe, meest met jagtgeweren ,
doch oök gedeeltelijk met pieken en zelfs met hooivorken gewapend,
welke magt uitmuntendis geslaagd, om het dorp en omliggende plaat-
sen toen , zoo niet geheel, dan toch op weinig na, voor plundering,
brand en verwoesting te beveiligen. — Den 10 December 1813 kwamen