Onderof f icierskinderen ibestemd, waarom dan ook, tot vergrootiriir
van het gebouw, eenige beiendende huizen werden aangekocht; dit plan
echter tot na toe niet verwezenlijkt zijnde, zoo werden het gewezen Fun-
datiehuis, benevens de gezegde gebouwen, in 1831, tot een Tijde-
lijk Gro ot - Mi l i tair -Hosp it a al ingerigt, betwelk in het jaar 1841
ontrmmd is , zoodat die gebouwen thans ledig staan.
De Lat i jnsche School , heeft reeds in het jaar 1342 , bestaan.
Aij was eerst gevestigd in een gebouw in de Schoolstraat, het welk in
net jaar 1620 inet eene fraaije poort van blaauwen arduinsteen versierd
werd , waarboven men met guide letteren las : Gymnasium publicum
Juventuti pietate, artibus et Unguis imbuendae dicatum (Openbare
oetenplaats bestcmd ter onderwijzing van de jeugd in godsvrucht, kunsten
en talen). Destijds was deze school in 3 klassen verdeeld en er werd
oen oor eenen Rector, eenen Conrector en drie Preceptoren onderwijs
gegeven. Later, werd deze school in een gedeelte van het St. Agathakloos-
ter overgebragt. Ingevolge resolutie van den Raad der stad, van 24 November
1838, is de Latijnsche school, in het jaar 1839, een stedelijk Gymnasium
geworden, waarin , behalve de oude , ook de nieuwere talen en
voorbereidende wetensehappen worden onderwezen, door eenen Rector
en eenen Prorector, benevens twee buitengewone Onderwijzers, eenen in
de reken-, wis- en aardrijkskunde en eenen in de nieuwere talen. Het
Gymnasium bestaat uit twee van elkander onafhankelijke en echter op
het naauwst verbondene afdeelingen, en is, bij de oprigting, geplaatst
m eert gebouw m de Choorstraat, hetwelk tdvens de woning des Rectors
bevat. Veör de Hervorming was met de Latijnsche school een
* r a t e r h u i s verbenden, bestemd om twaalf arme schoberen te
onderhouden , doch na de Reformatie werd voor de gelden van dit
ionds een grooter getal jongelieden in de Latijnsche en Grieksche talen
onderwezen , om naderhand aan de Hoogeschool zieh in de godgeleerd-
heid te oefenen en men liet ook dikwijls jongelieden in het Staten-
coltegie te Leyden, uit de inkomsten van dat fraterhuis , studeren. In
it gesticht werd, in het jaar 1649, meest door de zorg van den stads
»ecretans Siirojf v a n G r o e n e w e g e n v a n » e r M a d e , eene stadsboekerii op-
gengt. Deze boekerij is na het jaar 1793 verkocht, terwijl de inkomsten
van het Fraterhuis besteed worden tot onderhoud van het p-ym-
nasium.
Yerdere wetenschappelijke en nuttige instellingen zijn: liet in 1828
opgerigte Peekengenoot schap, onder de zinspreuk: Tandem fit
surculus arbor (eindelijk wordt het spruitje een boom), dat zieh, den
^ hebruarij 1841, met het, ten jare 1839 tot stand gekomen, Töon-
onsti g-genootschap Musis sacrum (aan de Muzen gewijd), vereiniget
heelt, om , onder eerstgemelde zinspreuk, een enkel genootschap
uit te maken , niet slechts ter bevordering vanteeken-, Schilder en toon-
Kunst, maar ook tot bevordering van natuur- en letterkunde, welk
aldus vereemgd genootschap thans 70 of 80 leden te lt; een den 23
September 180o opgengt De par t ement der Maatschappi j : Tot
u j !an_ t Algemeen, dat 190 leden telt; eene afdeeling van de
Maatschappi j t o t bevorder ing der Toonkuns t , met 23 of 30
Jeden; en een departement der Neder landsche Maatschappi j
t e r bevo rd er ing van ni j verheid, met ruim 30 leden. Ook
heelt men er een Postkantoor.
r ®en , teIt ,er W scholen , welke gezamenlijk door ruim 1900 leer-
ingen bezoclit worden; onder deze zijn: 2 stads armCnscholen, en
eene stads byschool, met ruim 900 leerlingen; 6 parlikuliere kostscholen,
met ruim 160 leerlingen; 6 parlikuliere dag- en avondscho-
len, met 800 leerlingen, en 2 bewaarscholen , met 30 kinderen.
Vroeger bestond hier eene Anatomie of On t l eedk amer , dienende
om de jongelieden, die zieh op eenig vak van genees- of heel-
kuhde toelegden, met de zamenstclling van het menschelijk ligcliaam
bekend te maken , en waaraan door eenen Lector onderwijs gegeven
werd. Zij was gevestigd in een gedeelte van het Maria Magdalena-
klooster op de Verwersdijk, waarvan de voorpoort van boven met een
geraamte; doodshoofden en ander beeidwerk versierd was. De plaats,
waar liet onderwijs gegeven werd, ' was zeer doelmatig ingerigt, als
eenen ronden schouwburg, waarin de zitplaatsen kringswijze geplaatst
zijn. Rij deze ontleedkamer was eene boekerij , uit geneeskundige werken
bestaande, en achter het gebouw had men eenen tuin, waarin
eenige geneeskrachtige kruiden aangekweekt werden. Deze inslelling
is geheel te niet en de ontleedkamer opgeruund , wordende het gebouw
thans gebruikt tot eene Vergad e r kamer van de Commi ssie
yan Geneeskundig Toezigt.
Aan het hoofd der onderscheidene beroemde mannen, die D e l f t in
baren schoot heeft zien geboren worden, stellen wij , zonder aarzelen,
naast den Kri jgsheld F i i e d e r i k H e n d r i k , Prins van Oranje , geb. 29
Januarij 1584, f 14Maartl647 , den wereldberoemden H u g o d e G r o o t ,
het Del f ts- orakel , die den 10 April 1583 geboren is, en den 28
Augustus 1645 te Rostok overleed. En onder welke rubriek toeh
zouden wij hem plaatsen, die niet slechts als Regtsgeleerde en Staats-
man, maar ook als Bijbeluitlegger , Historieschrijver en Dichter heeft
uitgeblonken (1)? — Voorts vermeiden wij de Godgeleerden :
Mr. D i r k v a n D e l f t , die in het jaar 1399 hofprediker van A a l -
b r e c r t v a n B e i j e r e n , Graaf van Holland, was; G i l l i s v a n D e l f t of,
zoö als hij bij de geleerden bekend was, A e g i d i u s D e l p h ü s , die op
het laatst der vijftiende eeuw bloeide ; C o r n e l i u s M u s i d s ( C o r n e l i s M u i s ) ,
geh, 13 J.unij 1300, op bevel van L u m e y te Leyden opgehangen, den
1.December 1572,, na zieh mede als Latijnsche dichter te.hebben doen
kennen;: A d am u s S a s b o l d u s of broeder A d am S a s b o c t , geb. 21 December
1516, f 1 December 1553, na Hoogleeraar in de wijsbegeerte,.godge-
leerdheid en Grieksche taal, aan de hoogeschool te Leuven te zijn ge-
.weest; C h r i s t i a n u s A d r i c h o m i u s , eigenlijk C h r i s t i a a n v a n A d r i c h o m , geb.
in 1533, "f 20 Junij 1585; J a n v a n D e l f t of J o a n n e s D e l p h i u s , die op
‘ het laatst der zestiende eeuw Wijbisschop van Straatsburg was; A r n o l d u s
C o r n e l i s z . , geb. in het jaar 1543, j* 5 Junij 1603, S a s b o l d u s V o s m e r u s ,
eigenlijk S a s b o u t V o sm e e r , 3 Mei 1614 na in 1602 tot Aartsbisschop
van Philippi te zijn gewijd; J a c o b u s R o l a n d u s , geb. in het jaar 1562,
f in 1652, na eerste Assessor op de Synode van Dordrecht, en Revisor
,van den Staten Bijbel te zijn geweest; P e t r u s M o n t a n u s ( P i e t e r v a n dem
B e r g ) , die in het jaar 1635 leefde. N i c o l a a s H o o g v l i e t , geb. 16 September
1729, 29 April 1777, als Hoogleeraar in de godgeleerdheid
te Leyden, en J o h a n n e s v a n V o o r s t , geb. 17 Maart 1757“, “f 29 July
1833, na Hoogleeraar in de Christelijke oudheid , geschiedenis der leer-
stukken en uitlegkunde van het Nieuwe Verbond aan de Hoogeschool
te Leyden te zijn geweest. •
De Re g t s g e l e e r d e n : J o o s t S a s b o u t , geb.. in 1487, “f in 1546;
zijnen zoon Mr. A a r n o u t S a s b o u t , f in 1583, na eerst Raad in
(1) De k i s t , waarin hij den 13 Maart 1 6 2 1 , u it zijue gevangenis tc Loevestein o n ty lu g t is , b e ru s t
»og te D e lft, onder de familie Gr a sw in c k e l .