men elleboog; 0 . L. V r o uw e v a n de P l o e g , gesticht in de Vijf-
tiende eeuw, aan de Vest, nevens de Minnebrug, van waar zij later
verplaatst werd naar het midden van de Vriezestraat; de S t. Lau-
renskapel , gestickt in de vijftiende eeuw, welke negen laatste allen
tot woonhuizen vertimmerd zijn; ende St e en houwe r ska pe l , nabij
de Niemcbrug, waarvan de voorgevel nog bekouden en merkwaardig is
en welke ihans tot een pakbuis wordt gebruikt. Yoorts waren er nog
verscheidene kleine Ga s t h u i z e n , zoo ler genezing vän blinden en
mclaatschen, als ter herberging van bedevaartgangers , aan welken alle
kapellen verbonden waren.
De I s r a e l i t e n , van welke men er 100 aantreft, bebben er eene
ring-synagoge , welke tot het synagogaal ressort van Rotterdam behoort.
Tot de liefdadige gestiebten behooren : het Weeshui s , aan de Voor-
straat, waarvan het gebouw weleer het kloöster Mar ienborn was,
dat in h etja a r 1303 gesticht was en in 1873 tot het tegenwoordige
doel verbouwd werd, en thans een getal van 71 jongens en 72 meisjes
bevat; het Gas t - of Zieke nhuis in de Vischstraat, met een gemid-
deld getal van 210 verpleegd wordende zieken ; het Gest icht t o t
verpleging van krankzinni gen aan de Lindegracht, met ruiro
100 aldaar verpleegd wordende personen, en bet Nede r d u i t s c h -
G erefo rm eerd - D i a c o ni e-Naai -e n-Brei sc h o o l , met een ge-
middeld getal van 100 leerlingen. Het. Oude Vrouwen h u i s , dat
in het jaar 1624 en 1623 gebouwd werd, öp het Beggijnhof T ter plaatse-
daar de Beggijnenkerk plagt te slaan, dient thans tot een S o e p h u i s
of huis waarin des winters Runfordsehe soep voor arme lieden be-
reid wordt. Het voormalige H. Gees thui s , . in de Vriezestraat, dat
in het jaar 1879 in het Agnietenblooster overgebragt werd, waar men
nict alleen weezen opvoedde, maar öök eenige reizen in het jaar aal-
moezen uitdeelde, en waaraan eeh P e s t h u i s , met bijzondere vertrek-
ken voor männen en vrouwen gebouwd was, bestaat sedert het jaar
1739 als zoodanig niet meer, en de gebouwen van die gestichten worden
thans gebezigd tot eene.Kazerne voor mi l i t a i r e n . Nog was er
voorheen te D o r d r e c h t een Leprosenhui s , in het voormalige Cellen-
broedersklooster, hetwelk ook tot verpleging van Krankzinnigen gediend
heeft, doch sedert, tot eene blaauwselfabrijk is ingerigt.
Behalve de opgenoemde Godshiiizen, heeft men te D o r d r e c h t nog de
volgende liefdadige inrigtingen : eene, onder den naam van Boreas be-
kende, weldadige vereeniging ten doel hebbende om aan behöeftige in
den winter kleeding te verschaffen; eene Afde el i ng van het Ne-
d e r l a i i d s c h Genoot schap Tot Zedel i jke Ve rb et e r ing d e r Ge-
vanget i en , met 66 leden ; eene Di s t r i ct s c'ommissie van het
fonds tot a anmoedigi ng en onder s teuning van de gewapende
d i e n s t in de N e d e r l a n d e n , met 22 leden; eene Afdeel ing van
h e t Neder landsch Bijbelgenoo t s ch a p , met 181 leden ; eene Afdeel
ing va n h e t Ne d er la n ds c he Z e n d e l i n g g e n o o t s c h a p ,
met 961eden ; eene Afdeel ing van de Ma a ts c h appi j van W e ld a -
d i g h e i d , met 63 leden; eene M a a t s c h a p p i j t o t u i t d e e l i n g
van Ru n f o r d s c h e soep, met 230 leden; eene a f d e e l i n g der
Maat schappi j tot Re dd in g van Dren kel in gen ; eerie afdeelihg
van het I n s t i t u u t van Doof s t ommen te Groningen, met 63
leden, en eene afdeeling van het I n s t i t u u t van Bl inden te Amsterdam
, alsmede onderscheidene hofjes, onder welke uitmunten: de
Rege nt enhof gesticht door den koopman P i e t e h d e L e n o , met ruim 30
woningen voor weduwen en bejaarde vrijsters uit den fatsoenlijke stand,
waaraan voor elk een jaarlijksch inkomen verbonden is; Ar end
Mar ten szhof , gesticht in het jaar 1623, door Ahekd Martensz., Heer
van Barendrecht en Schobbelandsambacht, bestaande in acht e n . dertig-
woningen voor oude vrouwen; het Arme n- v r ouwe n- hof , gesticht in
het jaar 1342, door Pieter Hendrikszoon vak Slibgelakd , en naderhand
aanmerkelijk vergruot, bestaande in twintig woningen voor arme oude
vrouwen, en het K o n i n g sh o f j e in de lUarienbomstraat, gesticht in
hetjaar 1393, door Adriaan Kormtr« Dirksz., Raad der stad Dordrecht,
en zijne Huisvrouw Lucretia Oem C o r n . bochter, met 9 woningen.^
Wetenschappelijke en nuttige inrigtingen zijn: het Le t t e r k u n d i g
genoot schap : Diversa sed Una (verscheiden doch overeenstemmend),
dat in het jaar 1813 opgerigt i s , en 130 leden t e l t ; h e t, sedert
het jaar 1743 bestaande, T e e k e n g en o ot sc ha p : Pictura , met 40
werkende en 40 honoraire leden , dat jaarlijks tentoonstellingen houdt
van teekeningen, enz. van Dordsche kunstbeoefenaars; een D e p a rt
eme n t der Maat schappi j : Tot Nut van 't Algemeen, dat den
16Mei 1790 is opgerigt en 240 leden te lt, en een in het jaar 1831
opgerigt Zeemans *col legie : Tot Nut van Handel en Zeevaart, met
120 leden; eene afdeeling van de Maat schappi j tot b e v o r d e r i n g
der Toonku ns t , met 90 leden; een departement van de Ne d e r l
a n d s c h e huishoudel i jke Ma a t s cha ppi j , en eene Lat i jnsche
school , die in het jaar 1897 is opgerigt en gevestigd in het Graauw-
zu steren- of Kl a r i s se nk lo os t e r , waar zij thans nog gevonden
wordt. Deze school wordt gemiddeld door een getal van 20 leerlingen
bezocht, die aldaar in de Grieksche en Latijnsche taal onderwezen
worden door eenen Rector, eenen Conrector en eenen Praeceptor. De
eerste, die het Recioraat alhier bekleed heeft, is geweest F r a b c i s c d s
N a n s i o s . Onder de later aan deze school onderwezen hebbende- Rectoren
, vindt men ook vermeld den beroemden G e r a r b u s J o h a n n e s
V o s s i ü s . Ook heeft men er eene S t a d s Bouwk u n d i g e te e k e n -
school , met 34 leerlingen-, terwijl er door drieleermeesters onderwijs
wordt gegeven. Voor het middelbaar en lager onderwijs heeft men te
D o r d r e c h t 18 scholen, a ls : 2 kostscholen voor jonge beeren ; 3 kost-
scliolen voor jonge jufvrouwen; 7 dagscholen; 2 S t a d s Arme n sc
hole n , met ruim 1200 leerlingen; 13 Be w a a r s c h o l e n ; eene
arme- wees- en nieuw-armhuisschool, met een gemiddeld getal van
110 leerlingen; eene Israelitische school, met een gemiddeld getal van
80 leerlingen, en eene Zondagschool, met een getal van 100leerlingen.
Vroeger had D o r d r e c h t ook eene Stad sboeke rij , die in het jaar
1616 in een gedeelte der kerk van het klooster Marienborn opgerigt,
en later op eene kamer van het S t a d sma g a z i j n overgebragt werd,
doch den 6 September 1786, bij pnblieke auctie, door de Erven v a n
B r a a m in het stads venduhuis, verkocht is.
Onder de vermaarde mannen, die Dordrecht in hare muren heeft
zien geboren worden , verdienen melding : de Godgeleerden : Thomas
Everardi, die in h e tja a r 1487 eenen leerstoel in de godgeleerdheid
,te Leuven bekleedde; Cornelisz. Adriaansz., gezegd Broer Cornelis, geb.
in 1321, die zieh vooral door zijne zonderlinge sermoenen heeft be-
rucht gemaakt; Wiihelmhs Lindanus wiens eigenlijke naam was Wileem
van der Linde, geb. in 1323, 10 November 1588, als Bisschop van
Gent, na vroeger de eerste Risschop van Roermonde te zijn geweest;
Baidewinhs Jdnihs (Boudewijn de Jonge), ■[ 12 April 1654, na zieh door
•onderscheidene Schriften te hebben bekend gemaakt; Tielmanvan Bracht,
geb. 29 Januarij 1626, f 7 Octobqr 1664, als Leeraar der Doopsge