te ondersteunen, zulks niet moest geschieden met 20,000 njan, maar
met geld. Om D o r d r e c h t tot andere gedachten te brengen , besloten
de Staten van Holland, met den aanvang van het jaar 1743 tot
eene bezending naar D o r d r e c h t en B r ie ile , welke laatste stad,’ met
de eerste eene lijn trok. De Afgevaardigden , te D o r d r e c iit gekomen
zijnde, deden in den Oudraad een zeer uitvoerig vertoog, strek-
kende, om hen tot het bewilligen in de ondersteuniijg van de Ko-
ningin van Hongarijen, met 20,000 man, over te halen. Korten tijd
daarna, stond D o r d r e c h t eindelijk toe, dat men den onderstand
van 20,000 man verleende, mits niet verklaard werd, dat zulks ge-
schiedde uitboofde van eenige voorgaande verbindtenis , en dat men
van die 20,000 man, 10,000 gebruikte tot bescherming der Oosten-
rijksche Nederlanden , en de overige 10,000 man, by rade der bond-
genoten , in plaatsen, daar zij meest van dienst konden zijn , tot bescherming
van de bezittingen der Koningin , aan wier keuze ook zou
gelaten worden, of zij die 10,000 man in geld of in mansqhap
begeerde. Doch bij de meerderheid, werd cen ander besluit genomen ,
waartegen D o r d r e c h t en B rie lle protesteerden, daart.egen staande hou-
dende , dat in dergelijke gevallen met meerderheid niet ko.n besloten
worden. Echter hield het besluit van hare Majesteit met 20,000 man
te ondersteunen, stand. De groote staatsverwisselingen , welke als een
gevolg van den oorlog daaruit ontstaan, kan worden aangemerkt,
maakte binnen deze stad weinige verandering, dewijl de verkiezing
van Prins Willem IV aldaar zonder aanmerkelijke beweging toeging.
Die Vorst vond, in het volgende jaar 1748 , ook niet noodig , aldaar
verandering in de regering te maken , zoo als in de meeste steden van
Holland gesehiqd was.
Bij den inval der Pruissen in Holland, in het jaar 1787, was de
Hertog van Brunswijk zeer op D o r d r e c h t gebeten, als zijnde die stad
hem bekend , als de zetel der Patriotten , en als het grootste aandeel
gehad hebbende in de verwerping van ’s Konings eischen. Ook in
de stad, scheen men , onder hären Pensior.aris de G i jz e l a a r , op tegen-
weer bedacht, althans in zoo verre deze strekken ko.n., om eene voor-
deelige sekikking te verkrijgen. De fiietdijk , de eenige plaats waar
deze stad genaderd kon worden , was door eene batterij versterkt. De
poorten waren gesloten , en de schutterij in de wapenen. Zoodra echter
de Pruissen versehenen, en de stad opeischlen , werd van alle verdedi-
ging afgezien , en, den 18 September, eene capitulatie gesloten , waarop
de stad aan de Pruissen werd ingeruimd. Het was deze capitulatie , die de
stad voor plundering beveiligde , en gelijk zij den Patriotten in vele
opzigten voordeelig was , zoo strekte zij ook ten baat van vele , nog ge-
vangen ziltende Oud-Beijerlandsche boeren , die nu dadelijk in vrijheid
werden gesteld.
In Februarij 1795, legetden zieh de Franschen , onder den Generaal
D bm o b r ie r , in de nabijheid van D o r d r e c h t . Zij waren toen genoodzaakt
af te trekken; maar in 1794, de kans des oorlogs verkeerende, en be-
gunstigd door eenen strengen winter , welke hären intogtin Holland ge-
makkelijk maakte , trokken zij , den 19 Januarij 1795, binnen D o r d r e c h t .
Naauwelijks waren op den zeventienden November 1813 , een aantal
hooge Fransche arabtenaren , door D o r d r e c h t naar Gorinchem vertrok-
ken, of deze werden den volgenden dag, door vele Douaniers, Gendarmes
en alle Fransche beambten , welke zieh binnen die stad bevondeu ,
gevolgd. Vol vreugde over dezen aftogt, versierde zieh toen elk met
het Oranjeteeken , en het ontbonden Fransche bestuur, werd nog dieazelfden
dag door een tusschenbestuur vervangen. Doch de vreugde
over dit vertrek, werd weldra door gegronde bekommering vervangen,
toen men vernam, dat de Douaniers en Gendarmes , wier doortogt,
over Papendrecht naar Gorinchem , nog steeds voortduurde, zieh te dier
laatste plaatse nestelden , en dat die gewapende magt, door jonge man-
schap uit de Nationale Garde van Braband , en door gewapende matrozen
van de Fransche vloot te Antwerpen , versterkt werd. Men nam dus , zoo
veel mogelijk, de noodige voorzorg om niet geheel onverhoeds te worden
overvallen ; haalde te dien einde de vaartuigen, waardoor de dage-
lijksche gemeenschap met de overzijde der rivier onderhouden werd,
van daar naar de stad ; plaatste allerwegen de noodige schildwachten
en voorposten; lette zorgvuldig op alle voorbijvarende schepen, en deed
ze behoorlijk bijdraaijen , tot een gestreng onderzoek, waardoor zelfs
een schip met kruid geladen , dat van Hellevoetsluis naar Gorinchem
bestemd was , den stedelingen in banden viel. Spoedig echter ontwaarde
men , dat de Franschen het op het weder in bezit'nemen der stad
gemunt hadden; terwijl de voormalige Prefect.d e S ta s sa r t , bij eenen eigenhändigen
brief, aan den Onderprefect te D o r d r e c h t , gerigt, eene vor-
dering deed, van niet minder dän 200,000 franken , tot aankoop van
levensmiddclen, voor de vesting Gorinchem, waarvan de levering,
bij omslag over de burgerij , binnen drie dagen , geschieden moest. Daar
de stad geheel van geschut en grootendeels van andere krijgsbeboeften ont-
bloot was, en zieh omringd zag door vijandige bezettingen van de nabu-
rige steden, werd deze eisch toegestaan. Doch ook deze lijdelijkheid was den
Franschen niet genoeg, zij wilden de gemeenschap tussehen D o r d r e c h t
en Gorinchem in den stelligsten zin openhouden , ten einde vrij te
zijn , in andere beschikkingen en krijgsverrigten , welke de tijdsgele-
genheid elders in den omtrek vereischen mögt. Diensvolgens zag men
dan ook reeds, in den vroegen morgen van den volgenden dag , een
getal van 400 mail, zoo Douaniers als Brabanders, hunnen mortier en
zes ponder kanon op den Papendrecbtscben veerdam plaatsen ; terwijl
zij eene sloep met gewapende Douaniers afzönden, om de terugge-
trokkene pont te vermeesteren. Daar de schutterlijke magt de overgave
daarvan, zonder last van het Stedelijk bestuur, weigerde , werden er al-
dra een aantal kanonschoten van de overzijde op de stad gedaan. Spoedig
hierop kwam men echter tot onderhandeling, ten gevolge waarvan
bepaald werd, dat de Fransche krijgsmagt, na eenige uren verwijl,
zonder eenige ontrustende beweging, zoude binnentrekken. De afkon-
diging daarvan aan de burgerij , met vermaning tot het afleggen van
alle oranjeteekenen , en tot behoorlijke orde en rust, ging gepaard
met verwisseling der Fransche in plaats van de Hollandscbe vlag , en
het lfeed niet lang, of het nieuwe garnizoen liervatte zijnen .post, en
plantte het medegevoerde geschut voor het raadhuis. Zeer gelukkig
overtuigde zieh weldra de Fransche bevelhebber , van de genomene
maatregelen , om aan den voormaligen toegestanen eisch der geldsom
te voldocn. Deze werd echter op nieuw verzwaard , door eene uitge-
strekte vordering van geneesmiddelen , ten hehoeve van het hospitaal te
Gorinchem j ook hieraan te gehoorzamen was noodzakelijk. Hetgedrag
van de bezetting en burgerij was tamelijk rüstig, en het Stedelijk
bestuur hehield uitwendig zijne. volle waarde. Alleen het onderhand-
sche gerucht, dat eenige aanzienlijke personen , die zieh met de voorgaande
verandering van zaken het meest hadden ingelaten , opgeligt en
gevankelijk naar Frankrijk zouden vervoerd worden , haarde geen geringe
bekommering. Waarschijnlijk zoude ook dit heilloos lot aan de beste Ya