Noord-cinde van lict Oude-Delft gesticht was, is alleen overgable ven.
Het bestaat uit een vierkant plein rondom met woningen bezet in
welke thans burgcrlieden wonen. De kerk op dit Beggijnhof, moet
reeds omstreeks het midden der zeventiende eeuw niet meer bestaan
hebben ; want het tegenwoordige aldaar gevonden wordende kerkje is
er , zoo als wij hier boven (bl. 233) gezien hebben, door Sditbertus
Pdmerent gebouwd. Behalve dit had men er vroeger nog een Beggijnhof
op de Zuidzijde van het Rietveld, hetOude of Gefal iede-Bep-
gi jnhof geheeten, doch dit is thans tot burgerhuizen verbouwd.
Eerlijds waren er twee Doopsgezinde g emee nt en te Delft
eene Waterlandsche en eene Vlaamsch , doch deze hebben reeds voor
het midden der vorige eeuw opgehouden te bestaan.
Voor ecnigen tijd bestond hier ook eene nette kerk van het genootschap
Christo-Sacrum (d. i. aan C h r i s t u s geheiligd), op het Rietveld
Dit genootschap nam in bet jaar 1797, vooral door de bemoeijingen
van den Heer O n d e r d f .w i j n g a a r d C a n z i d s , eenen aanvang en in 1802
werd de kerk gebouwd, doch door het later afnemend getal leden
heeft, in het jaar 1834, na het overlijden van den laatsten Leeraar
van dit genootschap, I s a a c v a n H a a s t e r t , de dienst opgehouden. De
kerk is in het jaar 1838 verkocht, door den kooper afgebroken, en
cioor woonhuizen ^ervangen.
Onder de liefdadige gestichten en inrigtingen te Dejlft verdient
vooral onderscheiding het Gast h ui s , dat reeds in het jaar 1252
in wezen is geweest en door vele Hollandsche Graven met Privilegien
is begunstigd geworden. Men heeft er onderscheidene luchtige zalen,
tot gemak der zieken, zoo mannen als vrouwen. In eene dezer zalen ,
zijn meer dan zestig bedsteden , van binnen , tot weering van ongedierte,
met witte steentjes opgehaald, voorts heeft men er eene ontleedka-
mer, eene apotheek, eene brouwerij, eene bakkerij en al wat verder
tot een gasthuis dienen kan. Lieden die ongeneesselijke kwalen hebben,
moeten , zoowel als andere zieken , voor zekeren bepaalden tijd,
in dit gesticht ontvangen en van onderhoud verzorgd worden. In het
jaar 1625 werd dit Gasthuis met het Nieuwe , anders gezegd het Pest-
huis, vereenigd.
Voorts heeft men er nog: het Oud e - I a n n e n - e n -Vr o u wen-
hui s , in de Papenstraat; het We e s h u i s , voorheen het St. Bar -
b a r a k l o o s t e r , aan het Oude-Delft, in twee woningen onderschei-
den , eene voor de jongens en eene voor de meisjes ; het M e i s i e s h u i s ,
eertijds het Kl o o s t e r d e r He i l i g e Ge e s t z u s t e r e n , mede op
r j waar'n eenige ouderlooze meisjes, van de Hervormde
Godsdienst, tot den ouderdom van drie en twintig jaren worden opge-
nomen ; het Char i taathui s of de k ame r van Char i tate in de
ochoolstraat, in een gedeelte van het voormalige St. Agatha kl o oster
hetwelk vereenigd is met de Diakonie en uit welks inkomsten de ge-
meene armen onderhouden worden, met een Oude-Ma nn en - en -
Vrouwenh u i s , het Oude -Mann e n - e n - V r o u w e n - C h a r i t a a t -
huis genoemdj het Gez o n d h e i d s - I n s t i t u u t voor k ra nkzi n -
nige vrouwen: Duinkerken genaamd, op de Noordzijde van de Bra-
bandsche Turfmarkt, dat allezins zijnen roem in het verplegen van
die ongelukkigen staaft, van welke er zieh thans 17 bevinden ; eene
Stedel i jke I n r i g t i n g voor Armen, tot doel hebbende wering van
bedelarij en opwekking tot werkzaamheid onder de behoeftige volksklasse,
waarin koehaar en wollen garen gesponnen, tapijten en paardeharen
Stollen geweven worden , en die in het jaar 1840 aan 542 behoeftigen
werk verschaft heeft, als : aan 80 in de tapijt- en in de liaardoekfa-
brijk en aan 462 tot het vervaardigen van hemden en andere linnen-
goederen ; terwijl de in dien tijd aan deze lieden betaalde arbcidsloo-
nen ruim 22,000 guld. belieperi ; het genootschap van Moederl ijke
L iefdadigheid , dat ten doel heeft, om behoeftige kraamvrouwen te
ondersteunen ; en eene afdeeling van het Neder l and sc h Genootschap
t o t zedelij ke v e r b e t e r i n g der g e v á n g e n e n , met 70
leden. Ook heeft men te D e l f t onderscheidene Armhuisjes of Hofjes :
als het O ver schi e ’s hof j e , in de Beggijnenstraat, gesticht door Go-
v e r t »’ O v E R s em E en zijne huisvrouw ; het I lof je van Grat iej in
de Vandermastenstraat, gesticht door P i e t e r P i e t e r s z . S a s b o u t • het
Klauwshof jeJ de Huisjes in de Roskampoort en het Hofje, dat
in het jaar 1707 door E l i z a b e t h P a u w , weduwe van Mr. D i r k v a n
d e r D u s s e n , gesticht werd.
Vroeger had men er nog: een, in het jaar 1440 gesticht, Oude-
Ma nncnhui s , op de Voldersgracht, dat door den drang der tijden, is te
niet gegaan , terwijl het gebouw thans dient tot eene particulière woningj
en het Nieuwe Gasthuis of Pesthnis , aan de Oostzijde even buiten
de stad, waarin mannen en vrouwen, die met besmettelijke ziekten behebt
waren, werden opgenomen : doch dit is , in de jaren 1810 en 1811 ,
afgebroken, en de plaats, waar het gestaan heeft, wordt gedeeltelijk
gebruikt om er de in het gasthuis overledencn te begraven, en is gedeeltelijk
tot moestuinen aangelegd.
Het Eundat iehui s van Renswoude, dat men zoowel onder de
liefdadige als onder de . wetenschappelijke inrigtingen , moet rekenen ,
werd gesticht uit de nalatenschap van M a r i a D u y s t v a n V o o r h o d t , douairière
van F r e d e r i k A d r i a a n Baron v a n R h e d e , Vrijheer van Renswoude
en Emminkhuizen, die den 26 April 1754 is overleden. Het was
bestemd, om er een getal van 12 Jongelingen in op te nemen , len
einde in wis-, teeken-, schilder- en beeldkouwkunst te worden on-
derwezen en groot gebragt ; waarbij men naderhand nog het molen-
maken, scheepstimmeren, de heelkunde cn de stuurmanskunst voegde.
Het eerste gebouw, waarin deze fundatie gevestigd was, en dat op het
Oude-Delft, ten Z. van het weeshuis, stond, en den 11 December
1759 ingewijd was, werd in het jaar 1800 aan den toenmaligen
Hoog-Baljuw van Rijnland verkocht, voor welke penningen echter het
gewezen lokaal van het Departementaal bestuur van D e l f t , op het
Oude-Delft staande, werd aangekoclit, en daarin de jongelingen over-
gebragt. Het kapitaal van dit gesticht door het verminderen der
renten tot op een derde en door eenige andere omstandigheden ten
achteren geraakt zijnde , zoo was dit , in het jaar 1814 , niet meer
toereikend , dan om een paar jongelieden op te leiden , die in een
bijzonder huis woonden. In latere jaren is dit echter verbeterd en
worden uit dat fonds, reeds sedert het jaar 1826, weder 5 jongelingen
verzorgd en in eene of andere der gezegde wetenschappen of kunsten on-
derwezen. Het gesticht zelve heeft van het jaar 1814—1828 tot
’s Rij ks Ar^i lle rie -, Genie- en Mar ineschool gediend , waarin
meer dan 150 Kadets, die bij de burgers kost en inwoning genoten ,
in de onderscheidene tot die vakken betrekkelijke wetenschappen on—
der wezen werden ; te welken einde er hier, ten dienste der jongelieden,
die voor het zeewezen werden opgeleid, een driemastschip , met zijn
volle tuigaadje geplaatst was. Nadat echter deze school , in het laatst-
gemelde jaar, gedeeltelijk naar Breda, gedeeltelijk naar Medcmbtik,
was overgehragt, werd dit gebouw tot eene Mi l i taire school voor