SOS DUE.
v e rd e rd in g sp il , R o ld e rd in g sp il, Noordenveld en Ooster-
inoer. In het Dieverderdingspil was gelegen de vrije liecrl. Ruirien.
Nadat dit landschap, bij de omwenteling van het jaar 1793, een
Departement der Bataafsche Republiek geworden was , werd h e t, bij
de staatsregeling van het jaar 1798, een gedeelte van het D e p a r t e m e n t
v a n d e n O u d e n - I J s s e i , waartoe ook de prov . Ov e r i j s s e l , benevens
gedeelten van G e l d e r l a n d en F r i e s l a n d behoorden. Naar aan-
leiding van art. 10 der staatsregeling van 1803, bij de constitutionele
wetten van 1806, weder, onder zijnen vorigen naarn, op zieh zelve
een Departement geworden zijnde, bleef het zulks , tot dat het ko-
ningrijk Holland in het Frausche keizerrijk werd ingelijfd, als wan-
neer het bij Gr o n in g e n werd gevoegd, en dus een gedeelte van het
D e p a r t e m e n t d e r W e s t e r - E e m s u i t m a a k t e .
Sedert ons Yaderland, in het jaar 1813, zijne plaats in de rij der volken
heeft hernomen , maakt D r e n t d e eene provincie van het koningrijk der
Nederlanden u it, hoezeer het in het justiciele tot 1838 tot Groningen
hehoorde. Die prov. grenst N. en N. 0. aau de de prov. Groningen, 0. en
Z. 0. aan het koningrijk Hannover, Z. en Z. W. aan de prov. Over-
ijssel, W. aan Friesland en Groningen. Van het N. naar het Z. wordt
de grootste lengle op 12J u., en van het 0. naar het W. de grootste
breedte op 14 u. gerekend, hoewel het naar het N. veel smaller toeloopt.
Zij heeft eene oppervlakte van 43 geographische v. m. of 266,278
bund., waarvan de grootste helft nog onbebouwd is j de veenen beslaan
118,12o , en de heidevelden , met de waterplassen , stroomen , wegen
enz. ;0,132 bund,, het overige is bouw-, hooi en weiland. Zij bevat
3 steden, A.ssen , Meppel en Koevorden, en 30 plattelandsge-
meenten, gezamenlijk in vier administrative kantons verdeeld , die 36
kerkdorpen bevatten j welke kantons te zamen hebben eene bevolking
van 72,484 ziel. Bij die bevolking , bestaande uit 13,360 huisgezin-
nen, bewonende 11,391 huizen, waren, van het mannelijk geslacht:
2a,798 ongehnwden, 11323 gehuwden en 1642 weduwenaars; van
het vrouwelijke geslacht: 21,963 ongehuwden , 11,237 gehuwden en
2321 weduwen. Terwijl, wat de godsdienstige gezindheid, waartoe
zij behooren, aangaat, die bevolking verdeeld werd in: 67,698 Protestanten
, 3,264 R. K. (1), 1,401 Israeliten , en 121 tot niet genoemde
gezindheden behooreude , alles volgens telling op 1° Januarij 1840. Op
dien dag van het jaar 1841 beliep het to t^ l der bevolking 74,081.
Er zijn in D r e n t h e 44 gem. der Herv. , die 3 classes uitmaken ,
als: van Assen, Meppel en Ko ev o rd en , en 44 kerken , bediend
wordende door 48 Predikanten.
Ook heeft men er onderscheidene gem. van de Afgescheidenen , van
welke eenige kerken en Predikanten hebben.
Men telt er 4 R. K. statien , die tot het aartspr. \an Zalland-en-
Drenthe behooren. Zij bezitten 3 kerken , bediend wordende door 3
Pastoors en 2 Kapellaans.
Men heeft er geen Evang. Luth., geen Herst. Evang. Luth., geen
Doopsgez. en ook geen Remonstrantsche gemeente.
De Israeliten hebben er 3 ringsynagogen en 4 bijkerken , die tot het
synagogaal ressort van Zwolle behooren.
Voor de regterlijke magt heeft D r e n t h e slechts 1 arrondissement,
dat 3 kant. uitmaakt.
(1 ) Het g etat R. K. is in deze provincie zoo gering , omdat e r tot vooy zeer weinige jaren slechts
'¿¿ne R. K. kerk , namelijk te Koevorden, was.
D R E, m
Men heeft er 8 kiesdistrikten, welke de volgende hoofdplaatsen hebben :
Het le kiesdistrikt, hoofdplaats Zweelo,
» 2e » , ä » R u in en ,
» 3e » M » H a y e lte ,
» 4e » , » V n e s
» 3e » , , » • G a sse ite .
Voor de Nationale militie heeft men er 4 milietiekantons , welke
tot de volgende hoofdplaatsen behooren .
le militiekanton, hooldplaats Assen,
2e » : I Meppel,
5e » , » 11 oogevecn,
4e . » , » Emmen.
Voor het onderwijs wordt D r e n t h e verdeeld in 4 schooldistrikten,
welke bevatten 49 hoofdscholen , 23 bijscholen en 47 winterbijscholen.
Men telt er alzoo in het geheel 121 lagere scholen , welke door onge-
veer tienduizend kinderen bezocht worden.
Er zijn 2 Latijnsehe scholen , als : te Assen en te Meppel, die
tevens kostscholen zijn en zeer bloeijen. Op beide wordt ook onderwijs
ffegeven in de nieuwe talen, enz. _ .
De voornaamste rivieren zijn : de Hunse; het H o re n s c h e Diep ot
d e D re n tsc h e -A a ; de H a v e lte r-A a , hooger op d e -B e ile rstro om
genaamd ; de W o ld -A a of R u in e r-A a ; de Mussei-Aa of Musel-
A a , gedeeltelijk ook wel het V a lte r - d ie p genaamd; het Roonder-
diep of P e iz e rd ie p ; de R e e s t, en het Schoonebeker-diep.
De voornaamste vaarten zijn: dein 1767 ondernomen Sm ild e r-
v a a r t, die van Assen naar het Meppelerdiep loopt; de veel oudere
H o o g ev e en scb ev a a rt van Hoogeveen naar het Meppelerdiep loopende
• de B e ile r v a a rt, die degemeenschap tusschenhet dorp Beilen
en de Smildervaart daarstelt; de N o rg e rv a a rt, welke aan de kolome
van de Maatschappij van Weldadigheid, te Veenhuizen , toegang tot die
Smildervaart geeft, en het A n n e rv e en sc h e k a n a a l o fG rev e lin k s
k an a a l van Annerveen naar het Kielster kanaal in de prov. Groningen
loopende. / . >
Ook heeft deze provincie eenige meren, als: het Z iu d la a rd e r-
en het Z ü lte r- of L e e k s te rm e e r, op de grenzen van Groningen,
het B e rg e r- of Emmermeer ten Z. van Emmen en het Z w a rte -
m e e r , op de grenzen van Hannover. ,
De straatweg, welke de gemeenschap van Groningen met het overige
gedeelte des Rij ks daarstelt, loopt door de grootste breedte van de Provincie
Drentbe. Deze belangrijke weg is eerst sedert ruim een jaar
geheel afgewerkt. In het jaar 1841 heeft deze straatweg eenen zijtak
bekomen van Assen naar het op een uur afstands gelegen dorp Rolde.
De lucht is in D r e n t h e droog en gezond, maar zeer fijn ; zoodat
hier, volgens sommigen, meer menschen aan teringziekte sterven , dan
wel in andere provincien van ons Vaderland.
De grond- is er over het algemeen hoog en zandig , vooral in het
midden, van waar de provincie naar alle kanten eene zeer aanmer&e-
lijke afhelling heeft, van tusschen de 30 en 40 voet,. Men heeft er
verbazend groote heidevelden en veenvlakten, zoo als: het El der s-
v e ld of E lle r ts v e ld , het D iev e rv e ld en meer andere, voorts de
O o s te rm o e rs c h e , d eZ u id en v e ld sch e , d eH o o g ev ecn seh e, de
Smild er vee nen enz. Deze hooge veenvlakten leveren de bekende lange
turf op , en worden naderhand , door bemesting zeer gemakkelijk in
goed wei- en bouwland herschapen. Ook heeft men er eenen, veel met