D e lf t met gelijke voorregten, als de Poorters van de Ou d e -De l f t
voorheen geliad hadden. .
D e l f t heeft in hären geheelen omtrek, binnen de stad, eene op-
pcrvlakte van 558 band. 94 v. r. 56 v. ell. In het jaar 1515 telde
D e l f t , met D e l f shaven , van alle Hollandsche en Westfriesche Steden,
uitgezonderd Leyden, de meeste inwoners. In 1739 had D e l f t
met de voorsteden en D e l f shaven, 5088 h., als: de stad 4236 •
de beide voorsteden te zamen 319 , en de baven 535. het petal inw’
beliep ruim 22,0 0 0 , te D e l f shaven ruira 3000. Dit getal bleef tot
in 1790; maar in 1815 was het niet meer dan 12,800; na 1790 ziin
dan ook eene menigte huizen afgebroken. »— Sedert 1813 is de stad
weder vooruitgegaan. — Van 1819-1859 zijn er. 216, zoo groote
als kleine, huizen aangebouwd, waarmede men nog' voortgaat. Sedert
het jaar 1851 is de bevolking met 1800 zielen vermeerderd. Thans
telt men er binnen de stad omtrent 3400 b. en ongeveer 16,900 inw.
Zij bad voorheen zeven poorten , als : de Haagsche-poor t welke twee
ingangen heeft, waarvan de eene de Wat e rin gs c h e - poor t wordt ire-
beeten, ten N.jde Koepoor t , ten O.; de Ro t t e r dams c h e - p oo r t
de Oostpoorl en de Ketelpoor t , ten Z.; de Watersloo tsche-poor t
en de bchoolpoor t , ten W. In het jaar 1829 is echter de Schicol-
poor t die met een beeldje van eenen scholier der Latijnsche school pronk-
te en hären naam droeg omdat zij op het voormalig gebouw der Latijn-
sche school aanliep , afgebroken , en in hetzelfde jaar door een iizeren hek
vervangen. In 1859 zijn de Rot terdamsche-poor t en de Ketel poor
t , die alleen door de trekvaart naar Rotterdam van elkander {Bescheiden
waren, te zamen vervangen door eene brug, de Rot terdam-
sche-brug genoemd. Onder de poorten verdient de Watersloot sche-
t , ansP00r*' onderscheiding, als zijnde deftig in het vierkant
opgehaald en met drie fraaije schoorsteenen en eenen sierlijken voor-
en achtergevel voorzien. Op deze poort werd vroeger de hooge vierschaar
van Dellland gespannen , terwijl de Raljuw en Dijkgraaf regt hadden
om er op te wonen ; thans worden de, vroeger tot een en ander be-
stemde , vertrekken gebruikt tot Magazi jn - van - K l e e d ing- e n-
s l a a pf o urmt u re n voor het garnizoen. - Het voormalig raveliin
voor de Haagschepoort is in het jaar 1829 tot eene Algemeene Be-
graaiplaat s voor de Hervormden ingerigt; in welk jaar er op den
bingel aan de Nieuwe Laan, ook een door de R. K. aangelegd is.
De bin gel s , welke, ter wederzijde met eene rij boomen beplant
geneel D e l f t omgeven, hoewel zij aan de zuidoostzijde en aan de
zuidwestzijde een weinig van de vest der stad afwijken, leveren mem>
bekoorlijk gezigt op de grasrijke weilanden , welke zieh tot aan dl
stadsgrachten uitstrekken, en zijn alzoo aangename wandeldreven • terwijl
de körte afstand van D elft tot ’s Gravenhage en Scheveningen me-
mgen inwoner tot een uitstapje derwaarts lokt. Rehalve met ’s Gravenhage
heeft D e l f t ook door straatwegen en vaarten, gemeenschap
met Leyden , Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen, Maaslandsluis en
voorts met de voornaamste plaatsen van ons Vaderland.
_De stad heeft twee voorsteden, de eene aan de westzijde , buiten de
Waterslootsche-poort bestaande uit twee rijen huizen , ter wederzijde
van de Buiten-Watersloot gebouwd, en eene buiten de voormalige Ketelpoort,
längs de Schie, het Zuideinde geheeten. Vroeglr had
men er nog eene, buiten de Haagsche-poort, maar deze is gedurende
den bpaanschen oorlog verwoest en niet weder opgebouwd. De haven
van D e l f t , m het jaar 1 3 8 9 , op vergunning van Hertog A l b b e c h t v a n
B e I je r e m , uit de Schie naar de Maas gegraveiv, begint 2 u. gaans be-
z u i d e n de stad, aan een fraai stadje, Del fshaven geheeten , dat
vroeger als een gedeelte van de stad aangemerkt werd, en waar destijds
zeeschepen aankwamen, welker lading aldaar in kleinere schepen overge-
slagen werd, die de vracht alsdan naar D e l f t o verbragten. In het jaar
1394 beloofde Hertog A l b r e c h t dat hij, noch iemandvan zijnentwege,
zieh eenig bewind zou aanmatigen over de stad, haven , sluis, spui-
brug en vaart; maar dat aiies daar door het geregt van D e l f t zoude
beschikt worden. Bij hetzelfde privilegie werd belast, geene nieuwe
bruggen over de haven te maken, waarschijnlijk om de scheepvaart
hierdoor niet te stremmen. Men weet ook n ie t, dat er oud-
tijds, eenige andere bruggen over dit water gelegen hebben dan die
welke tot het oude Huis van Spangen, bij Overschie, belioorde.
De Heer van Spangen , wiens rij weg door de vaart doorsneden was ,
hield nog lang het re g t, om dien weg, längs eene houten brug over
de Schie , te vervolgen, Inmiddels deden de Rotterdammers alle moeite,
om , in het geheim , dit regt in eigendom te krijgen , naar men .wil, met
het oogmerk, om er eene steenen heul of andere läge brug in de plaats le
leggen , en daardoor de vaart, voor die van D e l f t , genoegzaam onbruik-
baar te maken ; doch de Delvenaars voorkwamen hen, door den Heer van
Spangen, zijn voorgewend regt voor altoos af te koopen. De vaart tus-
schen Delfshaven en D e l f t was, ruim zestig jaren na het graven der
haven, zoodanig toegenomen, dat deze, moest verwijd worden.
Men heeft binnen D e l f t 79 grachten , straten en Stegen; 69 meest
steenen bruggen, en onderscheidene markten. De Groote Markt
of het Mar k t v e ld , in het midden van de stad, is een geregeld,
langwerpig vierkant plein , dat te , zamen met de daarop en daafaan
staande .Nieuwe kerk, Stadbuis , Waag Boterhuis en burgerhuizen ,
als een eiland, rondom in het water gelegen en met negen bruggen
aan de omliggende straten en wegen is vastgeheckt en tusschen het
stadhuis en de Nieuwe kerk, welke gebouwen, in de lengte, regt tegen
over elkander staan , ruim 85 v. r. gronds beslaat. Het Ker khof , bij
de kerk, plagt met twee muren omzet te zijn, thans echter is het
eene opene plaats, alleen voor de kerk, met eene rij houten palen,
van het overige gedeelte der markt afgescheiden. Het Mar kt veld
behoorde voorheen aan de grafelijkheid , doch werd, in het jaar
1436, door FiLirs den Goede, aan de stad geschonken. Op dit marktveld
houdt men de jaarlijksche kermis of St. Odulfusmarkt, die acht dagen
duurt en aldus genoemd wordt, omdat zij den eersten Zondag na' het
feest van dien Heilige, zijnde den 12 Junij , invalt; ook worden er drie
wekelijksche markten en nog twee jaarlijksche kaasmarkten gehouden,
van welke de eene den eersten Donderdag in September, de andere den
laatsten Donderdag in October invallen. De P a a r d e nma r k t wordt
op Woensdag voor St. Odulfus gehouden, op een ruim plein, in het
Noordwesten der stad, dat dienvolgens de Pa a r denma r k t genoemd
wordt, en waar weleer de Kruidtoren en twee Stadsdoelen gestaan hebben,
welke , door het springen des torens, vermeid en niet weder opgebouwd
zijn. De Yet te Bee s t enma r kt , die men gedurende zes weken ,
tusschen 1 November en 15 December , des Donderdags, houdt, wordt
mede op de Paardenmarkt , en de Magere Beestenmarkt , alle Don-
derdagen op de B e e s tenma r k t , gehouden; terwijl men deVark en -
m a r k t , op dezelfde dagen als de vettebeestenmarkt, op de Tur f markt
, houdt. De Zeevischmarkt en de Ri viervi schmarkt zijn
zeer doelmatig ingerigt, en niet ver van elkander, in het midden
III. D eel. 15