ziet men nog ecnige kogels gemetseld, door de Spanjaarden in 1598
daarlegen afgeschoten. Vroeger las men aa'n de buiteuzijde van deze
poort: Pax intrantibus (Yrede zij den binnenkomende) en aan de bui-
tenzij.de van de Homburgerpoort Salus exeuntibus (Heil zij den uitgaau-
den) ; terwijl deze laatste woorden thans vervangen zijn door de spreuk:
Versint eer <jhy begint 1652, welke een oude gedenkspreuk der
stad scbijnt te zijn geweest. De poorten zijn verbonden door den
stadsmuur, een werk van booge oudheid en met schietgaten. voorzien ,
voornamelijk in de poorten. Voor dezen muur ligt de binnengracht
en daarna eene buitengracht; terwijl de wal gedeeltelijk ondermijnd is.
Vroeger stond hier ook tusschen de Gruitpoort en de Heselpoort een kas-
teel van eene ronde gedaante, doch dit is sedert cnderscbeidene jaren
afgebroken.
Voorheen dreef D o e t i n c h e m eenen sterken liandcl en behoorde tot de
hanzesteden. Men had er destijds 5 brouwerijen en 3 jeneverstokerijen ;
terwijl in later tijd de tabaksplan ting hier ,veel voordeel aanbragt, en
met zelden 50,000 guld. of meer per jaar den inwoneren toevoerde.
Doch de omstandigheden hebben ook deze bron geheel doen uitdroogen
en over bet geheel genomen, zijn de middelen van bestaan hier in
eenen staat van verval, echter is de handel van hont en eiken-
schors , eik genaamd , hier nog al aanzienlijk ; ook vindt men hier
1 fabrijk van groene en van witte zeep ; 1 stoom-moutwijnstokerij ;
1 brandewijnstokerij ; 1 azijnmakerij ; 1 looijerij ; 2 touwslagerijen ;
1 in 1835 opgerigte katoeufabrijk; 1 verwerij ; 1 lioedemnakerij;
1 oliemolen; 2 grutmolens; 1 houtzaagmolen L en tot het malen
van graan 2 windmolens en 1 watermolen , verder bestaan de ingeze-
tenen veelal van landbouw en veehoederij, terwijl er ook nog in on-
derscheidene artikelen eenigen handel wordt gedreVen. Ter bevordering
van den handel dienen hier inzonderheid vier jaarmarkten , welke druk
bezocht worden en op welke , ofschoon zij slechts eenen dag duren , dik-
werf voor vele duizenden guldens, inzonderheid a,an linnen, kousen
en andere fabrikaten uit den omtrek wordt omgezet. Deze markten
werden voorheen gehouden, den 4 Mei, Zaturdag voor Pinkstcren,
den 4 November, .en den 24 November, terwijl, indien deze cfag-
teekeningen op eenen Zondag vielen , de markt gehouden werd des
Maandags daaraanvolgendc ; doch onder de Regering van Koning Lo-
BEwiJK, is hier in verandering gemaakt door het stadsbestuur, ten
geneve der Israeliten, zoodat de Pinkstermarkt altijd zal plaats hebben,
Dingsdag na Pinksteren , en dat wanneer den .4 Mei en den 24
November mogten vallen pp Zaturdag of Zondag, de. markt alsdan zal
plaats hebben den volgenden Maandag. De. markt van den 4 November
heet ook wel de St. Hubertsmarkt, en die,van den 24 November
de St. Calharienenmarkt. Behalve deze markten heeft men hier
ook nog jaarlijks eene kermis , die van minder bcteekenis is,, en slechts
eenen dag duurt; deze viel voorheen op Pinkstermaandag; Sedert de
regering van Koning L o d e w i j k , wordt zij echter op Woensdag na Pinksteren
gehouden. Ook wordt hier des Dingsdags en Vrijdags. op het
kerkplein weekmarkt gehouden, waarop eet>yaren worden ter markt
gebragt; terwijl er bij de kerk eene overdekte Bo te r m a r k t isi
Onder de wereldlijke gebouwen van D o e t i n c u e jh , munt in de eerste
plaats uit: het moderne en zeer aanzienlijke S t a d h u i s , op d & Markt,
werwaarts men längs eenige steenen.^trappen opklimt, het is in- en
witwendig eenvoudig en deftig naar eisch ingerigt, en beantwoordt
vplkomen aan zijn oogmerk. Behalve de gewone verrigtingen , wordt
opk op de voornaamste zaal het winterexamen der Latijnsche school-
j e u g d gehouden. Het Oude R a a d h u i s , welks stichting onbekeud is ,
werd , in 1527, door den grooten brand vernield; hersteld zijnde, werd
het in 1724 door den bliksem getroffen en andermaal verwoest, waarop ,
in 1727, het tegenwoordigc Stadhuis voltooid werd. Boven de Raad-
kamer leest men deswege het volgende opschrift:
Cukiak HANC
l'EI*. HON. DeCEMBRB
k 1724
Yi TEBPESTAT1S DEFECTAH
XV C a l j o l . a h . 1726
PfilUO JACTO FUNDAMENTl LAPIDE
RESTAUBAR1 CDRAVIT
S e n a tu s .
d. i. toen den 5 December 1724 dit Raadhnis door het onweder
vernield was , heeft de regering gezorgd , dat het hersteld werd, zijnde
de eerste steen daaraan gelegd den 17 Junij 1726. Ook wordt er nog
op het Raadhuis een sierlijkeh glazen beker bewaard, die deze gebeur-
tenis door het volgende opschrift vereeuwigt: A r n o l d ü s v a n D am , curiae
fausto omine restauralce memoriam hoc cijato sacravit c g Senator 10
November 1727. (d. i. A r n o l d ü s v a n D am heeft de gedachtenis der geluk-
kige herbouwing van het Raadhuis , met dezen beker geheiligd , den 10
November 1727). Onder het Raadhuis vindt men de gevangenis, waarin
de beruchte misdadiger Piso heeft gevangen gezeten.
Nabij de Heselpoort, aan den stadsmuur, staat de Ge vangeni s , een
stevig en goed gebouw , hetwelk in de laatste helft der achttiende eeuw,
op kosten van de Rekenkamer van Gelderland, is gestickt, en waar
voorheen de criminele gevangenen van het landdrostambt van Zutphen
beWaard werden.
Het gebouw, dat voormaals tot Kazerne diende , is thans ingerigt
voor eene school en tot vergaderplaats van het hier gevestigde D e p a rteme
n t der Maat schappi j : Tot Nut van ’t jilgemeen.
De Herv., die hier wonen, maken met die van het Ambt Doet in-
chem eene gem. u it, welke tot de klass. van Zutphen, ring van
Doelinchem, behoort, en ruim 2600 zielen telt. Ofschoon men den aan-
vang der Herv. gemeente in Doetinchem , met eenig regt schijnt te kun-
nen stellen ten jare 1600 , zoo is het echter zeker dat er reeds vöör dien
tijd aldaar eene gemeente bestond. Dit kan men niet alleen opma-
ken uit de omstandigheid, dat Doetinchem van 1579 tot 1598 in hariden
der Staatschen geweest is , die deze 19 jaren niet zullen hebben laten voorbij
gaan, zonder hier aan de Stichling eener gemeente te denken; maar
dit vermoeden krijgt volkomen zekerheid door een gedenkstuk, hetwelk
nog van die gemeente is overgebleven , en waardoor haar aanwezen,
buiten twijfel gesteld wordt, te weten, den oudsten avondmaalsbeker,
waarop gegraveerd Staat: Ecclesia Doetinchemsis 1595 (d. i. gemeente
van Doetinchem 1595). Het blijkt uit dit eerwaardig gedenkstuk dat
men, reeds in het laatst der zestiende eeuw, in deze stad eene Herv.
gemeente aantrof, bij welke het Heilig Avondmaal bediend werd; terwijl
men bovendien als Leeraar in deze gem. vermeld vindt M a t t h i a s
v a n R e g t s , die in het jaar 1593 herwaarts kwam, en in het jaar
1599 naar Asperen werd*beroepen ; ongetwijfeld werd deze gem. , bij
de verovering der stad door de Spanjaarden, in 1598, verstrooid , en
vernietigd. Yroeger dan 1579 hebben geene vergaderingen der Hervorm-
den hier plaats gehad, ten minste in de acta de Synode van Emden
III. D e e l . 25