Deze gem. bevat de heerl. Cappelle-op-den-IJssel en het S lo t
te C a p p e lle , en daarin het d. C a p p e lle , benevens de geh, ’s Gra-
v enweg, K e e te n , O u d e p la a ts , S ch in k e lsv e e n en Achter*-
■weg. Zij beslaat eene oppervlakte van 1479 bnnd. 18 v. r. 12 v. eil.
telt 170 h. en ruim 1400 inw., die meest hun bestaan vinden in
den landbouw. Voorts zijn hier 6 scbeepstimmerwerven, 2 touwslage-
rijen, 4 steenbakkerijen, 2 rietmattenmakerijen, 1 korenmolen en
1 grutterij. De Herv., die hier 10150 in getal zijn , maken eene gem.
u it, welke tot de klass. van Rotterdam, ring van Hillegersberg be-
hoort. De eerste, die men hier als leeraar vermeld vindt, is geweest
Olivier of Olivariüs de Bucq , die er in het jaar 1619 stond. Het be-
roep geschiedt met agreatie van de Ambachtsheeren ddr beide heer-
lijkheden.
De R. K., van welke men er öngeveer 700 aantreft, worden tot de
stat. van Krälingen gerekend. .—> Men vindt in deze gem. eene school.
Het d. Cappelle-op-Den-Yssel ligt 1£ u. O. ten N. van Rotterdam,
2J Ui O. ten Z. van Hillegersberg; 81° 88' 36" 0 . L., 22° 18' 36f,N.Br.
Het heeft waarschijnlijk den naam Cappelle ontleend van eene eer-
tijds aldaar gestaan hebbende kapel en kreeg vermoedelijk het bijvoeg-
sel op den IJssel , ter onderscheiding van het mede in Schieland gelegen
d. Moerkapel le. De kapel, waarnaar het zoude genoemd zijn,
schijnt te hebben gestaan op zekeren grond binnendijks, omtrent 20
min. van het d. gelegen. Längs den daar vöor gelegen dijk vindt-men
eene steil afloopende diepte in den IJssel, waarom die dijk hier van
kram- en paalwerk is voorzien, hetwelk steeds nog het H e i l i g e
s c h o o r genoemd wordt. Daar men nu äan de andere zijde der ri-
vier, bij het leggen der grondslagen van eenen, voor omtrent 20 jaren
nieüw gebouwden, buitendijkschen watermolen , tot op de diepte der
rivier, eenen steenen wal gevonden heeft, die onder den dijk aan de
andere zijde der rivier doorliep, heeft zulks doen veronderstellen , dat
aan die zijde buitendijks een klooster zoude hebben gestaan , waartoe
de voorzeide kapel behöorde. Ook bestaat er eene overlevering, dat aldaar
van de längs den IJssel varende schepen , een zekere toi zoll gehe-
ven zijn , welke onder den naam van den Ge e ste lijk en to i bekend
was; wat hier echter van zjj kan met geen zekerlieid bepaald worden.
De kerk is., den 30 Mei 1874 tot den grond toe afgebrand, en het
duurde tot in het jaar 1892 eer de tegenwoordige gebouwd werd. In het
jaar 1668 werd zij vergroot met een koor dat met een zeer net, hou-
ten hek van de kerk afgescheiden is. Ook is er op het einde der vorige
eeuw aän de zuidzijde eene nieuwe kerkeraadskamer aangebouwd.
De kerk is een langwerpig vierkant gebouw zonder orgel; doch in den
toren, die van eene tamelijke hoogte is , heeft men uurwerk en klok.
Deze toren is in het jaar 1806 geheel vernieuwd en veel fraaijer gebouwd
dan te voren , zijnde nu ook voorzien van eenen omloop, welke
door een met smaak gebouwd staketsei is omgeven.
Tot Dorphuis of A m b a c h tsh u is diende weleer een gebouw,
staande in de nabijheid van h e t S lo t, waaraan wel het regt daartoe
is verbleven , maar hetwelk, tegen eene jaarlijksche uitkeering, zulks,
sedert onderscheidene jaren , heeft overgedragen aan het huis, genaamd
d e Nieuwe H e rb e rg , aan het IJsSelsche pontenveer, op den weg
van Rotterdam naar Gorinchem. Men vindt voorts een zeer goed woon-
huis voor den schoolonderwijzer tegenover de kerk, en daarneven een
ruim en smaakvöl, in het jaar 1832, nieuw gebouwd schoollokaal,
hetwelk door een getal van 180 leerlingen bezocht wordt.
Men heeft te C a p p B llb , met de omliggendc plaatsen een D e p a r t e me
n t d e r Maa t s cb a p p ij : Toi N u t van t Hlgemeen , dat den
1 Junij 1821 opgerigt is en 48 leden te lt; ook vindt men er een
L e t t e r k u n d i g g e n o o t s e b a p , onder de »inspreuk : Leerzaam en
Eenvoudig. _ . _
CAPPELLE-OP-DEN-IJSSEL, heerl. in Schieland, prov. Zuid-
Holland, arr. Rotterdam, kant. Hillegersberg, gem. Cappelle-en-het-
Slot-tc-Cuppelle-op-den-IJssel; palende N* aan Zevcnhuizen , N. O.
aan Nieuwerkerk-op-den-IJssel, Z. 0 . met den IJsseldijk aan den IJssel,
Z. aan het Slot-te-Cappelle, W. aan Krälingen en N. W. aan Hillegersberg.
De eerste ,’ ilien wij als Heer van C appelle vermeld vinden, is geweest
J oost van H alewijn , die den 18 Augustus 1449 te s Graven-
hage overleed. Hoe lang deze heerl. in diens geslacht gebleven is ,
vinden wij nergens vermeld. Later is Cappelle , vereenigd met het
S l o t , bezeten door Jonkheer J ohan ’t K ind van R oodenbeecq , vervol-
gens door Vrouwe Catharina ’t K ind van R oodenbeecq , tevens Vrouw
van Bucenaell, door welke laatstgenoemde zij , den 26 Maart 1666,
is overgedragen aan de stad Goudä , welke thans ne heerl. C appelle-op-
den- I J ssel nog bezit, maar het S l o t heeft overgedragen aan D irk
G roenhodt , Burgemeester van Rotterdam, zoo als zulks hreeder in
het volgende art. wordt opgegeven.
Het wapen dezer heerl. bestaat in een schild van sabel, beladen
met twee staande bermen (visschen) van zilver.
CAPPELLE-OP-DEN-IJSSEL (HET-SLOT-TE-), heerl. in Schieland,
prov. Zuid-Holland, arr. Rotterdam, kant. Hillegersberg, gem. Cappelle-
en~het-Slot-te-Cappelle-op-den-IJssel; palende W., N. en 0 . aan de
heerl. Cappelle-op-den-IJssel, Z. aan den IJssel. De grensscheiding, tus-
schen het' S lot en de heerl. Cappel le, wordt door vier palen, waarvan
twee op den IJsseldijk en twee op ’s Gravenweg, aangewezen , strekkende
zieh de heerl. het S lot van ’s Gravenweg tot in den IJssel uit, terwyl het
grootste gedeelte van het dorp tot ret S lot maar de kerk tot de heerl.
Cappelle behoort. Voorheen stond hier een K a ste e i of S lo t , waarvan
deze heerl. hären naam ontleent. Dit werd, in het jaar 1340,
met de daartoe behoorende gronden, door M argaretha van H enegoü»
w e n , Gravin van Holland, tot eene hooge vrije heerl. verheven en
aan hären Kamerjonker geschonken. Vervolgens is deze heerl. in het
geslacht van van A remberg, en eindelijk aan zekeren H ans van der V ee-
ken , te Rotterdam, overgedragen. De stad Gouda, zooals wij hier-
boven in het vorige artikel gezien hebben , daarvan , in het jaar 1666
in het bezit geraakt zijnde, heeft eenige weinige jaren daarnä, het
H ois-en- S lot , het kleine veer over den IJssel en verdere daarbij behoorende
regten en goederen , waaronder de vrije, hooge heerlijkheid
begrepen , en dus met de hooge , middelbare en läge jurisductie van
dat gedeelte, wat tot het gezegde slot behoorde, overgedragen aan
D irk G roenhodt , Burgemeester van Rotterdam , wienS afstammelingen
deze heerl. bezeten hebben tot in het jaar '1797, toen zij haar verkochten;
waarna zij in het jaar 1801 overgedragen is aan den tegen-
wuordigen bezitter Jonkheer J. C. J antzon van E rffrenten van Cappelle ,
Lid van de Ridderschap en Staten van Zuid-Holland en Burgemeester
van Dordrecht,
Het eigenlijke S lot of H ois- te-C appelle-op- den- I J ssel , stond 1 u. 0.
ten N. van Rotterdam , 2 u. 0 . ten Z. van Hillegersberg, £ Z. van hetd.
Cappelle op den IJssel. Het dagteekende van hoogcn ouderdom, hoe