I» E V;
dtier over mpc.i uytgegeven XXII <ir. (j. X kr. Öf dit koken in .tis'fif
•water dan wel in olie heeft plaals gehad, kan inen niet opgeven ; dg
rekening geeft tot de beslissing daarvan geen aanleiding. , Er Staat al-
leen noo-, dat hij in geene behoorlijke kist begraven, maar in eenen
ton in den grond gestopt werd. Tot afschrik van anderen is deze ketel
zeker later in het openbaar ten toon gehangen en, in verband met de
overlevering, zal het wel niet twijfelachtig zijn, ofhij heeft voor dien
muntmeester gediend, en zulks te meer wegens het opgegeven gewigt.
Zoo als hij thans is , aangedaan door de lucht en vol gaten , weegt hij
non- 68 Ned. pond. Zijne middellijn is 90 en de diepte 61 Ned. duirnen.
Er is noch ja a rta l, noch eenig bijzonder teeken aan te bespeuren.
Verdere stadsgebouwen zijn: het Gebouw van het Athenaeurn,
op de Groote Poot; de Lombard of Bank van Leening , in de
Kloosterstraat; de Ka ze rnc , in de Pontsteeg, zijnde een gedeelte
van het voorm. Lamme-van-Diesenkloos ter , en de Kazernc,
in de Spinhuissteeg, welk gebouw voorheen het A r m e f r a t e r h u i s
peweest is ; de Kazerne in de Bagijnestraat, voorheen het Kinder h
a i s ; de Kaval ler i es t a l len, bij de Noordberger- en Brinkpoor-
ten. Ook is er een kantoor voor de brievenposterij en een Station
voor de paardenposterij. In het voorm. Lands hui s , eertijds ßrui -
nenbe r g geheeten, is thans de Latijnsche school geplaatst, terwijl
er ook verkoopingen worden gehouden (zie voorts het art. B buinenberg) .
In de voorm. Munt is het Groote Gasthui s overgebragt.
De Herv. gem. te D eventer, welke tot de klass. en ring van Dev enter
behoort, telt, behalve de krijgslieden der bezetting en hunne
huisgezinnen , die ongeveer een vierhonderdtal uitmaken, ruim 13,300
zielen. De eerste, die in deze gem. het leeraarambt heeft waargeno-
men, is geweest J ohannes G üilelmus, geboortig van Zwolie, die hier in
1860 overleed. Onder de later hier gestaan hebbende leeraars vinden wij
vermeld , den beroemden , te Zwolle geboren , Nederduitschen Dichter
A rnold Moonen, die hierin 1679 beroepen werd, en er in 1711 overleed.
Thans wordt zij door 4 Predikanten bediend, van welken het beroep
geschiedt door den kerkeraad en heeft hiertwee kerken , als.: de Groote
of St. Lebui nus ker k ende St. Nicolaas-of Bergkerk.
De St, Lebu inus ker k is, in de veertiende eeuw, terzelfde plaatse
oebouwd , waar reeds vroeger twee kerken, aan dienzelfden H. toege-
wijd, gestaan hadden. De eerste dezer kerken , naar men wil, in het
jaar 1040, onder de regering van Berndlpros , den twintigsten Bisschop
van Utrecht, gesticht, braftidde, in het jaar 1233, geheel a f ; doch
werd, door de zorg van Otto III, den zes en dertigsten Bissehop van
Utrecht, spoedig herbouwd. Nog geen eeuw mögt deze tweede kerk
staan of zij werd insgelijks, en wel in het jaar 1334 , eene prooi der
vlammen, waarna de tegenwoordige kerk gebouwd werd, die de groot-
ste is der geheele provincie Overijssel, zijnde 94,17 eil.langen 34,82 eil.
breed. Men was in den aanvang voornemens aan beide zijden , na-
melijk ten. N. en ten Z., er een uitstek aan te bouWen, en haar alzoo
de gedaante van eene kruiskerk te geven ; ook is dat uitstek aan de
noordzijde dadelijk opgetrokken , maar dat aan de zuidzijde is achter
gebleven. De toren , die, naar gelang van de grootte der kerk, niet
zeer hoog , maar evenwel zwaar is , werd er in het midden der vijf-
tiende eeuw , door de Begering, op stads kosten , tegen aan gebouwd,
doch niet voltooid vo6r in het jaar 1613 , toen men, in plaats van
de Vierkante honten kap , waarmede hij tot dien tijd bedekt was, er
een fraai, op acht zuilen rustend, koepeldak deed opzetten, Deze
D E V
»west, behalve tot sieraad , mede dienen, om er een klokkeuspci in
te hangen , hetwelk uit twintig klokken bestond, en in het jaar 16 o
vei'vaardigd was, doch reeds, in het jaar 1646, door een beter werd
vervangen , dat later ook nog vergroot werd , en thans urt 3b klokken
bestaat. In het jaar 1793 werd deze kerk tot eenen stal ingengt. en
door de Fransehen inwendig jammerlijk geschondcn. In ket jaar
geraakte zij eerst weder in eenen beteren toestand, waartoe de osten
uit vrijwillige giften gevonden werden, en waaraan nog een vierregelig
versje, binnen de kerk aanwezig, herinnert. In het jaar 1839 is er
een nieuw orgel in geplaatst, dat door den orgelmaker te D eventer
JonANN H einrich H oltgräve vervaardigd en den 18 Augustus^ van dat
jaar ingewijd is. Het bestell van dit orgel, zijnde een zestien voets-
werk , bevat vijf en veertig sprekende stemmen, drie handklavieren
en een vrij pedaal. Het beveelt zieh ook door zijn uiterlijk voorko-
men aan, als een sieraad van het kerkgebouw. Voor de Hervornnng
werden in deze kerk onderscheidene reliquien bewaard ; men vond er
meer dan 30 vikarijen. Het kapittel van D eventer , in deze kerk ge-
vestigd., bestond uit eenen Deken ,■ eenen Proost, wiens aartsdiakeu-
scliap zieh uitstrekte over Zalland , Zutphen en de naburige Veluwe ,
en verder uit 20 Kanonnikken met 19 prebenden en 13 mindere
proven. Als een zeldzaam overblijfsel der oude bouwkunde \an de
elfde eeuw is onder het hooge koor bezienswaardig de krocht of onder-
aardsche kapel, welke aldaar gevonden wordt; daarin ziet men, juist
onder het groot altaar in het hooge koor, de overblijfselen van een
altaar en vöor deze eene put ; ook zijn in het gewelf de ringen, waaraan
de lampen hingen, nog aanwezig. Op het läge koor heeft men,
in Februarij 1841 , ontdekt de grafkelders van twee Bisschoppen,
zijnde hoogstwaarschijnlijk E gidius de Monte , alhier begraven in 1377,
en Godefridüs van Mie r lo , verdreven Bisschop van Haarlem, in 1887
te D eventer overleden. Het beeidwerk, voorstellende een rat, die aan
eenen ouwel knaagt, hetwelk tot voor weinige jaren in deze kerk gevonden
werd, wordt thans in het kostershuis bewaard.
De St. Nicolaaskerk , gewoonlijk Ber g k e rk genoemd, in het
zuidoostelijke der stad, aan de Walstraat, op den kruin des bergs ,
waarop vroeger het kasteel moet gestaan hebben, aan hetwelk D eventer
zijnen oorsprong zoude verschuldigd zijn. Te dier plaatse werd
eerst eene kleine kerk gebouwd , waarin de dienst, niet zonder tegen-
kanting van de Kanonniken der St. Lebuinuskerk, aan de Monniken
van de Premonstreiterorde, uit de abdij te Vaarle, bij Koetsveld, in
Munsterland , werd overgelaten; terwijl de Abt van dit stift, tot het
waarnemen van deze dienst, een’ der Monniken, ofliever Kanonniken ,
uit zijne abdij benoemde, die in den beginne toen hij alle de pas-
torale diensten in eigen persoon en alleen verrigten moest, geen h°0-
geren titel had, dan dien van Pastoor op den Berg; doch, nadat hem
een Kapellaan was toegevoegd, dien van Prior op den Berg heeft aan"
genomen , zoo als zijne woning, nabij de kerk, het prioraat genoemd
werd. Er waren in deze kerk dertien vikarijen gevestigd. Daarna is
dit gebouw, hetwelk te klein was, afgebroken en eene grootere op de-
zelfde plaats gebouwd, welke nog in wezen is. Het is eene kruiskerk,
met twee naast elkander staande torens, wier spitsen wel van dezellde
gedaante zijn, doch waarvan de .eene een weinig hooger dan de andere
is opgetrokken. Van binnen heeft zij een zeer bevallig aanzien.
Vroeger hadden de Herv. hier nog eene kerk, de Broerenkerk
geheeten , waarin allcen bij zomertijd, des morgens vroeg , door de