32 C AS.
CASTfolGUM, gem. in Kennemerland, prov. Noord-IIolland, arr.
Haarlem, kant. Beverwijk , (3 k. d., 7 m. k., 3 s. d. ); palende N. aan
Egmond-binnen-en op-de-Hoef-en-Rinnegom , 0. aan lleiloo , Limmen en
TJitgeest, Z. aan Heemskerk en W. aan de Noordzee;
m bevat de keerlijkkeden Cas t r icum en Bakkum, beslaat eene
oppervlakte van 3160 bund. 81 v. r. 89 v. eil., waaronder 1866 bnnd.
15 v. r. 17 v. eil. duingronden , telt 151 b. en 970 inw., die meest
liun bestaan vinden in den landbouw, kaasmakerij en schulpvisscberij.
Vroeger lagen eenigen zieh mede op de rapenteelt toe , dit heeft echter
thans opgebouden. Ook bestünden sommigen van de konijnenvangst,
doch door de uitroeijing van deze dieren , op last van bet Gouvernement,
wordt ook dit middel van bestaan niet meer uitgeoefend.
De Herv., .die hier 130 in getal zijn , behooren tot de gem. van
Castricum-en-Heemskerk. Na de Reformatie badden de Herv. van C astricum
eenen afzonderlijken Leeraar , doch na diens vertrek, hetwelk
in bet jaar 1584 moet hebben plaats gehad, is deze gem. met
Heemskerk vereenigd. De R. K. werden na de Hervorming eerst met
die van L imme n en TJitgeest door eenen Pastoor bediend, hetwelk
geduurd heeft tot den dood van den Pastoor P ieter S ibrandsz. , die in het
jaar 1650 overleden is, waarna A nthonij V erheerent of V erheering de
past. van Castricum-en-Heemskerk bekleed heeft. Sedert het begin der
achttiende eeuw makcn die van Castricum echter weder eene afzonder-
lijke statie uit, welke tot het aartsp. van Holland-en-Zeeland, dek.
Noord-Holland behoort, en waarvan de kerk, die in de Oos terbuur t
der gern Castricum Staat, door eenen Pastoor bediend wordt. De stat.
telt ruim 800 zielen , onder welke 490 communicanten. — Men heeft
in de gem. Castricum eene sehool.
Het wapen dezer gem. bestaat uit het wapen der heerl, Castricum.
Zie het volgende art.
CASTRICUM , heerl. in Kennemerland, prov. Noord-IIolland, arr.
Haarlem, kant. Beverwijk, gem. Castricum; palende N. aan Bakkum,
O. aan Limmen en Uitgeest, Z. aan Heemskerk en W. aan de Noordzee.
Deze heerl. wordt in de vijf volgende buurten verdeeld, namelijk :
de Ker k b uu r t , Oos t e rbuur t , Heemstee, Noordeinde en Klei-
broek, beslaat, behalve de duinen , eene oppervlakte van 921 bund.
49 v. r. 80 v. eil., telt 136 h. en 760 inw.
Van deze heerl. ontleende een oud en adell. geslacht zijpen naam.
Immers lezen wij van Meinart van Castricum , dat hij de tienden zijner
landen aan de kloosterbroederen van Egmond betaalde ; en van B ruin
van Castricum, dat hij , ten jare 1165, in dienst van F loris II, Graaf
van Holland, met vele anderen , in eenen slag tegen de West-Friezen,
bij.Schoorl, gesneuveld is. Vermoedelijk ook was de beroemde P ancras
van Castricum , dien wij onder de vermaarde Alkmaarders vermeld
hebben (zie het art. A lkmaar) , uit dit geslacht gesproten. Lang echter
moet Castricum met Heemskerk onder eenen en denzelfden Heer zijn
vereenigd geweest, want men vindt reeds, in het jaar 1340, W o u t er ,
Heer van Heemskerk, tevens als Heer van Castricum vermeld. In later
tijd zijn deze heerlijkheden gekomen aan het huis van A ssendelet ;
vervolgens zijn zij hij erfenis overgegaari, in die van R enesse van der
A a en R enesse van E lderen , waarna Castricum alleen, door koop, aan
het geslacht van Geelvink gekomen is. Thans wordt zij in eigendom
bezeten door den Heer S ch u y t, meeslal in Frankrijk.verblijf lioudende.
Onder de voorregten van deze heerl. mögt men teilen, dat de Am-
bachtsheer aldaar , de aanstelling van Schont en Schepenen had , door
Graaf F io r is V den Kennemers, in het jaar 1291, verlecnd.
C A S.
Vroeger stond in deze heerl. nog het huis Kreneu b u r g , ook wel
het Huis te Cas t r icum genaamd, doch, hiervan is thans bijna nieU
meer te zien.
Het d. Castricum of de K erk bu ü r t, bij de oude, kronijkschrijvers
Castrichem , Casterchem of Castichem geheeten, en in latere Schriften
C astrikum , Castercum , C astricom ,! Castricbum of Castrekum gespeld,
ligt 3£ u. N. van Haarlem, 1£ 11. N. van Beverwijk, 2 u. Z. van
Alkmaar aan den straatweg van Amsterdam naar Alkmaar.
Van dit dorp wordt reeds omtrent het eiride der tiende eeuw gewag ge-
maukt , ter gelegenheid van het huw'elijk van S ifr ied of ,S ivaart , eerste
Heer van Brederode, met T etburg , de dochtervan zekeren G ozewijn, een
man van geringe afkomst, uit dit dorp.-r-Weleer was Castricum gehoiiden,
om de Graven van Holland in alle openlijke heirvaarten te moeten dienen
met vijf en twintig riemen , en manschappen naar eyenredigbeid. Deze
verpligling duurde tot in het jaar 1395, als wanneer Hertog A lbrecht
van B eijeren , Graaf van Holland, hun eenen afslag van vijf riemen
schonk, en hen zoodanig bevoorregtte, dat zij in vervolg van tijd ,
in alle diensten, met tien riemen zouden kunnen volstaan , onder
voorwaarde , van voor deze gunst zeventig Hollandsche Schilden aan den
Graaf te belalen. Deze, tien riemen zijn in het jaar 1399 wederom
verminderd tot op vijf, met een uildrukkelijk bevel , dat niemand de
Kennemers zou mögen oponlbieden , dan alleen tot de heirvaart van den
Graaf. Castricum betaalde bovendien jaarlijks aan lierfstbede zes ponden
of (6 guld.) , aan vroonschulden vier en twintig schellingen (1 guld.
20 cents) en aan boddingen, eens om de drie jaren , vier ponden zes
schellingen (4 guld. 30. cents), alles volgens handvest van F l o r i sV ,
den gemeenen Kennemeren verleend , des Vrijdags na half vasten , in
het jaar 1291. De Abt van Egmond trok nog uit de herfslbede,
welke ieder jaar op St. Bartholomeusdag (24 Augustus) betaald werd
twee ponden twaalf schellingen (2 guld. 60 cents).
Men heeft te C astricum een, in het jaar 1643 gebouwd, raadhuis,
waarvan het onderste gedeelte, tot woning voor den gemeentelijken
onderwijzer dient; .terwijl de eigenlijke vergaderplaats van het gemeente-
bestuur in eene redelijke groote ouderwetsche kamer, met kleine ven-
sters, bestaat.
De kerk was, voor de Hervorming, aan den H. P ancratius toege-
wijd. Destijds waren in deze kerk twee, vikarijen gesticht, als eene
aan het allaar van St. N icolaas en eene andere aan dat van St. M aria.
Deze kerk is klein, maar moet vrij oud zijn ; althans uit het jaartal
1219, hetwelk er voor Staat, meent men op te maken , dat dit de tijd
der bouwing aanduidt, doch het koor en de toren kunnen op verre
na zoo oud niet wezen j men denkt , dat het eerste, wel 2 0 0 , en de
toren nog meer, jaren later , gebouwd is. De toren is ongemeen zwaar,
van vierkant metselwerk opgetrokken; er Staat een vrij hoog spils
op , en hij, is voorzien van uürwerk en kluk. Van binnen is het kerkje
zeer zindelijk en net , maar heeft geen orgel. Boven den predik-
stoel leest men de woorden: Bekeert u en qelooft den Euanqelium;
1599.
De dorpschool wordt gehouden in een afgescheiden gedeelte der kerk.
Hel genniddeld getal leerlingen , dat deze scliool bezoekt, beloopt slechts
60 , dewijl de bewoners van het noordelijke gedeelte, der gem. Cast
r i c u m hunne kinderen te L imme n ter school zenden.
Als inhoorling van dit dorp vinden wij vermeld den beroemden
Geleerde J ohannes P etrus van C astricum, + in 1586.
III. D e e l . ’ ‘ 5