huisvesting erlangen; het Mi l i tai r Hospi taal , in de Molenstraat,
dat in de veertiende eeuw tot een Beggijnenklooster gesticht is, in het
jaar 1880, tot een voornaam Weezen- en Vonde li ngenhui s
werd ingerigt, en later zijne tegenwoordige bestemming vcrkreeg;
het Schar i 'shuis, in de Papenstraat, waar drie oude R. K. vrou-
wen huisvesting genieten, en dat , naar men meent, door J ohanna
S chares, huisvrouw van T heodorus van der K etten zoude gesticht zijn;
en het R. K. Godshui s , in de Bagijnenstraat, uit twee stichtin-
gen, namelijk het Woning s h u i s en het Slaat jeshuis, bestaande,
van welke het eerste voor zes en het andere voor twee oude vrouwen
tot huisvesting en verzorging strekken.
Voorheen bestond hier ook een Kinderhuis, in de Bagijnenstraat ,
in het jaar 1679, onder den naam van het Roldehuis, gesticht, ter
opneming van weezen , nagelaten door ingezetenen, die geen burgers
waren , welke hinderen tot dus ver door den huisarmenstaat besteed
werden. Sedert eenige jaren werden echter die kinderen weder, vooral
ten platten lande besteed, en dit gebouw dient thans tot een Kazerne.
Ook was hier vroeger een Oude-Mannenbuis, in de Potstraat. Het
was in het jaar 1439 gesticht, maar kwam uit gebrek aan geld eerst
in het jaar 1475 tot stand. In den beginne werden er dertien , doch later
zestien mannen onderhouden ; wegens vermindering van inkomstcn werd
dit getal, in het jaar 1380, op slechts twaalf bepaald , terwijl in het
jaar 1737 de geheele stichting te niet ging, wordende als toen het
huis en de landerijen, daaraan toehehoorende, verkocht, en de in-
komsten aan het St. Elisabethsgasthuis toegekend. Thans dient het
gebouw tot een parlikulier woonhuis.
Onder de wetenschappehjke inrigtingen verdient in de eerste plaats
vermelding het Athenaeum, hetwelk zijnen oorsprong te danken heeft
aan eene uiterstenwilsbeschikking van A nna van T wicke lo, weduwe
van M arten , B oedeker en hären eenigen zoon B althazar B oedeker ,
die in Maart 1584 een gedeelte hunner na te laten goederen bestem-
den tot het oprigten eener Universiteit of Illustre school; onder voor-
waarde, dat twaalf jongelingen, uit brave maar onbemiddelde ouders
te D eventer geboren , en wel zulken , die door den Rector en de overige
leermeesters der Latijnsche school gcschikt geoordeeld werden, ieder
vijf jaren lang in kost- en huisvesting onderhouden en om niet bij de
Universiteit onderwezen zouden worden ; terwijl die jongelingen biervoor
onder verpligting zouden liggen,- der stad in zaken , waartoe zij be-
kwaam bevonden werden , volgens het goedvinden van de Regering ten
dienste te staan. De regering n u , aan wie de uitvoering van dezen
uitersten wil was-opgedragen , in het begin van 1629, door J ohanna
G rotenbüis , weduwe van B althasar B oedeker , in het bezit gesteld
zijnde van de voor het gymnasium bestemde goederen , is er dadelijk
op bedacht geweest om bekwame mannen als. Hoogleeraars herwaarts
te beroepen , waartoe zij een begin maakte met Martinds S ghickardos , te
benoemen tot Hoogleeraar in de Regten, en H enrik Gdthberlet en D avid
S canderus tot Hoogleeraren in de Wijsbegeerte, welke twee laatste, het
gymnasium den 16Februarij 1630inwijdden. Het Lamme-van-Diesen
Kloo st er , in de Pontsteeg werd later, grootendeels tot een gymnasium
herbouwd, hetwelk bestond uit twee auditoria öf gehoorzalen ,
waarvan eene, dat vermoedelijk de kapel van dit klooster was geweest,
doorgaans , en inzonderheid bij alle plegtige gelegenbeden , gebruikt
werd. Aan dezelfde opene plaats waaraan deze gebouwen gevonden worden
, Staat ook het kerkje , dat voormaals aan de fraterheeren van Heer
Florenshuis behoorde, en de stads-boekerij bevatte. In het jaar
1836 is men echter begonnen op den Poot een gebeei nieuw gebouw
ten gebruik van het athenseum te stiebten, en wel ter plaatse, waar
het , in 1855 afgebrokene, stadswijnhuis, oudtijds de Ste erne
genaamd , gestaan heeft. » Hier werden (dit zijn de woorden van Giial-
t h e r d s S v l v a n u s , in zijne Beschryvinge der Stad Deventer) jaerlicx uit-
» gedaen en verpacht accysen , imposten en andere incomsten der stad;
» hier werden gepasseert meest alle publieke vercopingen van landen,
» bosschen , liuysen. Hier recoliert die Burgerie haer vrientschap en
| liefde ende spoelt alle ranceur ende onlust uyten herte. In somma
» het is den grafhof van twisten ende van sorgen.” Reeds in de veertiende
eeuw bij gedeelten aangekocht, werd het, in het jaar 1618,
door een ruim vertrek van het naastgelegen huis vergroot. Het werd
ook gebruikt om aanzienlijke gasten te onthalen. Dit bad onder anderen
plaats in het jaar 1450 , met den Kardinaal N icolaas de Cusa
en zijn gevolg; in 1556, met den Graaf van A renberg , de Ridderscbap
en steden van Overijssel, bij gelegenheid der inhuldiging van F ilips II,
in plaats van K arel V enz. Het At h e n ä um, welks groote gehoor-
zaal den 25 October 1838 is ingewijd, bevat eene zaal voor de tee-
kenschool; eene gehoorzaal met orchest; eene vergaderzaal voor het
Chemisch en Physisch genootschap ; een vertrek voor Heeren Curatoren
van het athenseum en der commissie tot de teekenschool; eene bewaar-
plaats der Physische instrumenten enz. Dit gebouw, ook wat het uiter-
lijke aangaat, een sieraad der stad , is cen nieuw bewijs van de groote
belangstelling, met welke de stedelijke regering alle vakken van onderwijs
behartigt. Er zijn thans aan het Athenseum zes Hoogleeraren , zijnde
het getal in 1840, met eenen leerstoel voor de kruid- en scheikunde
vermeerderd, ook is er een Lector in de heel- en ontleedkunde ; terwijl
er 50 Studenten onderwijs genieten. De boekerij van het athenseum
, zoo als wij vroeger gezien hebben, op het stadshuis ge-
plaatst , is oorspronkelijk die van het oude Fraterhuis, maar deze
bevatte met enkele uitzonderingen, weinig belangrijks. In het jaar
1809, werd zij echter door een aanzienlijk geschenk van Koning Lo-
d e w i j k verrijkt, en in het jaar 1819 , werd haar weder een gedeelte
der bifcliotheek, van de opgeheven hoogeschool van Harder-
wijk toegevoegd. Tevens bezit zij eene Verzamel ing van Na t u u r -
kundige we rk t ui g e n , voormaals voornamelijk bestaande uit eene in
het jaar 1777 gedane aankoop door den Hoogleeraar Chernac , waartoe
door de stedelijke regering eene som was toegewezen , doch in bet jaar
1818, stond den Admiraal van K insbergen, een aanzienlijk geschenk
van Natuurkundige werktuigen, vroeger aan het Harderwijkscbe athenseum
geschonken , met een klein fonds tot onderhoud en uitbreiding ,
in vollen eigendom aan dat te D eventer af (1).
De Lat i jnsche school , aan het groote kerkhof, was oorspronkelijk
eene kweekschool voor onderwijzers en voornamelijk voor jonge gees-
telijken. Zij werd eerst opgerigt door de Kanunnikken van het kapittel
van St. L ebuinüs , maar vervolgens in verval geraakt zijnde , is zij , in
de veertiende eeuw, tot grooter luister gebragt door den vermaarden
Geert Groete . ook bekend onder naam van Gerhardds Magnus. Reeds
had deze school eenen grooten toeloop van jonge lieden toen A lexander
H egios , de vader der Grieksche Letterkunde in deze gewesten , in het
(1) Men zie voorts over d it Athenseum: C. F. van Eck en Mr. P . Bosscha. Het ticcede eeuw feest
va n het Athenceum I llu s tr e , te D e v e n te r , op d en 16 F eb ru a rij 1830 , plegtig gevierd.