A
e a p o t r 1.
Tofi Abrahami exitum Deus illi tamquam amico loquitur.
Idem nobis proponitur ad imitandum } u t
mens nofira ejus exemplo reformetur. Square Lot
cum illo egrejfus ; qutdve fexagefimo anno fg n i -
ficetur. Jfuo tandem paffo fapiens animam fu am
pofideat.
Gen. Xi- 4- T f X iit Abraham quemadmodum locutus efi e i
F , Dominus. Hinc ferunt gentiles feptem B
Sapientum fententiam : Seo’ re Deum, quafi
invencum fuum • cum longe anterior, non dico,
Abraham, fed Moyfes fuerit, per em lex data
Dent. 13 .4 . e ft, dicens : Voft dominum Deum tu\ n ambulabis.
a Exivit ergo Abraham in quoa non tarn perfe&io
ejus,.qudm animas ejus devotio , & mentis li-
bertas exivit de corporis vinculis, de illecebris
delectationis. Denique iic habes : E x iv i t Abra- .
ham quemadmodum locutus efi illi Leus. Supra habes
, E x i , .dixifle Deum , in quo apertum impe- C
rium jubentis expreflum: hie habes quemadmodum
locutus eft illi Deus. Quail quidam confa-
bulationis affedus comprehenditur^omnia enim.
fecit qua: ftatuta funt. Ante fadum igitur Deus
dicit quafi obnoxio, poft fadum loquitur quail
amico. Amicus eft enim Deo, qui facit qua: im-
perata funt. Unde & in Evangelio fuo dicit do-
johan. 1/. minus Jelus ; Vos amici mei eflis , f i fe c e r it is , qua
14- & lS- tg0 pY£cipio, vobis. Iam non dico vos fervos. Sed ,
ut dix i, proceifus viri iapientis propofitus eftE
nobis ad imitandum , fcriptus ad experimen-
tum , non perfedio. Adhuc enim reformat ie
mens in Abraham, qua: in homine primo lap-,
la eft. Et ideo per gradus 8i incrementafe col-
ligit.
Gen. it- 4- Unde & addidit : E t e x iv i t cum eo L o t , T oc
e f t , declinatio. Id enim nominis iignificat ii. er-
pretatio 3 eo quod ut viantes incognitam car-
pentes viam, femitis aliquibus fepe falluntur,
ut a diredo defledant tramite^Sc tarnen ii pru- I
dentes funt,non deviant, fed cundabundi licet,,
regionis ipiius contuitu viam colligunt : ita 8c
® Abraham b nutabundus quidem, tarnen trami-
tem veri lequebatur. Ducebaturplerumquefal-
fa fpecie bonorum,fed non penitus inclinabatur.
Perfedi eft enim non defledere, prudentisnon
penitus declinare. Solus ai :em ille numquam
Efai. 7.14. defledit, de quo fcriptum l. .: Ecce virgo in utero
accipiet, dr pariet f i lium , dr vocabis nomen ejus
Emmanuel : butyrum dr mel manducabit, priuf- 1
quam fc ia t au t prof er a t m a la , eliget bonum ; quo-
niam priufquam f c ia t puer bonum au t malum, non
credet malitia , u t eligat quod bonum efi. Hoc
Abraham facere non poterat, ut prius bona eli-
geret, quam mala fciret. fed prxceptis inhxre-.
Gen. it. 4- bat cadeftibus, ne declinaret ä vero. Ideo etiam
feptuaginta 8c quinque annorum defcribitur ex-
* ifle de Charra, quod * fe lagefimo perfedo remiffionis
numero lenlus is lit qui polfit infledi.
a. M f. Corb. & a lii ties cum edit. Era. a c Gill- profeclio Am.
provectio. Cod. Long. M a z 1 & edit. Rom. perfeclio. Sed Kane di-
verfiratem non aliunde ortam clfc putavcrimus , quam e primx
ly lla b x abbreviatione ,quam.alii alio modo intcrpretati funt.
b. MlT. Corb. Colb. & Maz. mutabundus.
* . Locus obfeurus & forte corruptus : cui tarnen luccm aliquam
adferre poteft P hilo lib. de Migr. Abrahx ,,ubi tradit quinario
numero quo fenfus corporci fignificantur ,.perfc6tioncm qua: fcp-
Deleda vnes enim horum fenfuum faciunt, ut
non iemper ereda fit mens noftra, led aliquando
fe infledat 3 ut non intra cavernas corporis, fed
fe intra latibu’ ^oluptatis abfeondat.
7, Tarnen etiam in his cunic.ulis pofitus ita
evafit, ut iumeret uxorem fuam , 8c nepotem,
8c o'mnem animam quafcumque poflederat in
Charram. Prudentes enim 8c continentes vir-
tutis atque anima: poffeflbres funt, decorem mo-
rum manfuetorum eligentes. Qui aittem amato-
res corporis funt, deledati libus ejus irretiun-
tur3 quia irrationabilium in corporis liabitudine
omnis virtus eft : ratio nabilium autem in virtu-
tibus animie ac difciplinis. Propterea fcriptum ibidem.
e ft, quia * poifidebat animam fuam, tamquam *
liberam regens,8c nulli fervituti obnoxiam.Hoc
ergo habet intentio dodoris 3 eo quod etiam in
illis diverticulis 8c anfradibus conftitutus , vel
adhuc a:vi recentioris , vel nondum perfedioris
difciplina:, c vel loci patentis ad vitia habitavit e
non ita inflexusad culpam , ut demigrare non
poifet., Denique mentem fuam ab illa lubrica
pofllffione dejfendit 8c tranftulit.
C A P U T I I I .
Verambulat Abraham ufque ad Sychem, qua vox
exercitationem denotai, ib i Deum quern dum ejfet
Chaldaus videre non potuerat, cernit : cui arum
quidem extru iti fe d non facr ificati d r qua de caur
f a ? lterum tarnen excitata ara nomen Domini in-
* vocat.
8. ^ ^ T perambulavit, inquit , Abraham ufque Gen. 1
X 1 ad locum Sychem, adquercum altam. Nonne
videntur fuperflua eflè, nifi rationem requi-
ras, cum 8c altitudinem quercus non prictermb
ierit ? Sed ubi ratio eft,nihil fuperfluum. Sychem
enim vel humerus, vel cervix fignificatur, quod
eft Iaboris 8c exercitationis indicium. Unde & Jacob
vir exercitatus. filio iuo Joieph earn pra:ci-
l puam dedit. Ergo quia neque fine dote natura;
exercitatio ipfa per iè perfedionem conferre
poteft,8c nature gratia deftituitur, fi defit ■ -er-
cicatio ( eft enim ingeniofi adminiculum dii Aen-
tia ).inducitur is vir ad cujus imitationem for-
maris, ad naturx gratiam adjunda exercitatio-
n e , ita fundatior 8c excelfiorfadus, ut ufque ad
quercum altam pertranfiret. Qux arbor ut alta,
ita etiam robufta indicio eft non facile animam
iandi Abrahx fxculi hujus procellis eile curva-
? tarn,fed manfiife fubhmem 3 u td fe d terrenis in- d
quifitionibus ad altitudinem divina: cognitionis
elevaret.
9. Denique cojitinuò apparuitilli Deus. Nufi- Gen. 1
quam fuperius nabes quod vifus eflet illi Deus.
Unde liquet eo referendum, quia quamdiu Chal-
da:us fuit, hoc e ft, non foium in regione, ièd
etiam in opinione Chaldxorum , non poterat
Deum videre quern intra mundum quxrebat.
Chaldxi enim mundum fuperiorem Deum dituagclimo
adumbratur, infletti ac debilitali.
* . Cum hoc in Scripcura nufquam fcp criatu r, v crifimilc c l la l -
lufiiTeS. Ambrofiium ad Gen. i t s y . ubi ex fuperioribus incelli— Hgimus eiun Jcgiile, O’ omnem animam quampojftdebat.
c. Edit, locum patentem ad v itia , non eft ita jnflexus & c . Melius
niff, vel loci patentis & c .
d- Sic mff. fcx . A t cunCltc edit, u tfe aternis.
cunt, 8c etiama fticarum domo,8c ftellarum cur-A enim Dei dicitur Bethlehem ,in quanatus eft
fu ferri adferunt ea qux terrena funt, 8c quo- Chriftus. Unde ait per Prophctam Deus : E ttu
dam vinculo coerceri. Unde 8c Deos ftellas ap- Bethlehem non es minima interprincipes Iuda ; ex te
pellaverunt, eo quod eas dominatum quemdam
habere iupernum credant, quia quædam ftellis
ad terrena compalfio eft. Oportuit autem eos
xftimare, quia quod compatitur , non impera-
torium jus, nec dominatum, quafi Deus, poilit
habere in eis quorum ægrefeit compaifione j
cùm fit 8c ipfe mortalis 8c corruptibilis. Mundus
quoque cùm fit faétus, utique ipfe Deus non B
eft , led operator 8c conditor ejus. Ergo mens
quamdiu Chaldaicis erroribus infle&itur , non
videt Deum , quern b in his quærit qux videntur
, non in his quæ non videntur : quæ autem
videntur , temporalia fir 5 nam quæ non videntur
æterna. Sed non . mporalis Deus : non
igitur videtur. Non ergo mens ea videt Deum,
quæ difciplinam Chaldæorum iequitur. Unde
nec Abraham primùm videbat. Quomodo autem
poterat videre eum , fupra quern alterum Ç
elle arbitrabatur ? Ubi vero ad aliam demigra-
vit non regionem , fed veram religionem paratalo
humilitati, hoc enim iignificat Chanaan,
tunc Deum videre coep it, 8c eum cognofcere
efle Deum cujus invifibili virtute advertit omnia
regi 8c gubernari. Hoc ergo Scriptura do ce t,
quia Abraham à ftellarum obfervatione demi-
grans Deum vidit.
7* . 10. Confirmatio teftimonii adjungitur 3 quia in
loco aram Domino ædifiçavit ei qui fibi appa-1
ruit. Impreifuseft enim typus ifte validus inanima
ejus , 8c manifefta fides veritatis. Suppetit
enim grato viro memori? ingrato irrepitoblivio.
Uli hærent à quibus adjv. .atur, ifti labuntur omnia
quæ conferuntur. Statuit autem aram, ied
non iacrificavit. Poftèt movere, nifi meminifles
procefiiis mentis, hujus Scripturæ ièrie iervari.
Et ideo fpe&abat à Deo genus difeere iàcrifican-
di. Advertebat enim irrationabilis animantis 8c
mutæ pecudis iacrificium dignum divino cultu
hoftiam non videri. Nondum in Ifaac typum co-
gnoverat paffionis futuræ , nondum Melcbiie-
dech dederat ei benedictionis gratiam , ut ifta
cognofceret.
• *• ir. Recefit, inquit, inde inmontem, contra Orien-
tem Bethel. Ini amentum devotionis montis fi-
gnificat eminentia, cujus adfcenfio indicium eft
uberioris proceifus. Contra Orienterò ideo,quia
prophetabat venturum juftitiæ iolem 3 quod illic
Sapientia pararet fibi domum, 8c inde per vir-
ginem fuuio prædeftinaret exortum. Volebat
ergo cognofcendorum jam myfteriorum lumen
accipere. Sicut enim foie mundus, ita fplendore
iàpientiæ tota mens illuminabitur. Meritoque
pofuit contra c Orientem Bethlehem. Domus
a. Rom. edit, fola , & crratìcarum motti ftellarum , & fixarum
curfn regi. Quam quidem ledtionem facile crediderimus concin-
natam fuiffe ex ift is libri Philonis deAbrahamo verbis ■. x g t èm i
jìAÌv X) osAÿtxs 5 1«'» tfMar orharijmr £ àoihiuSì 's&oS'vs . . . . S»
xóa/tsi xi<$t CxiKot€ot Sictf ftó i. Vcrum licet Ambrofiumad ilium
locum rcfpcxiffe non eamus inficias , non poffumus tarnen ab omnibus
fenptis , atque editis codicibus difcedere. Horum enim
quatuor.optima’ notx h x c p rx fe ru n t, ut etiam fticarum domus.
A lii cum antiquis edi t . . . . Slicarum domo. Et his in loco tarn
difficili vifum eft adhxrendum : maxime cùm fatis verifimile fit
non iufolitum librariorum eile peccatum : S. vero Doûorem p rimùm
græcis cliaraCleribus exaraffe , <?Li#io> S’ç é fia , id e f t , p ia - .
nctarum curili. <?ei#7tr enim pro fole a c luna fumi erudiciifimus
en imexiet princeps, qui regat populum meum. Non
dixit contra Bethlehem , iedtaberuaculum ip-
fino Bethlehem appellavit. Ecclefiaenim jufto-
rum eli tabernaculùm. Jam illa quis non mire-
tur m yf J a , quod Bethlehem juxta mare Gali-
ìx x eli ao Oriente. Etenim vel anima qux me-
retur templum Dei appellari, vel Ecclefia tun-
ditur fiecularium curarum fluàibus,fed non fiib-
ruitur : cxditur, fed-non labefadatur, cornino-
tionesflucluum 8c infiurrectiones paffionum cor-
poralium. facilis premere ac mitigare. Spectat
aliorum naufragiaipfaimmunis 8c exfors pericu-
li,parata femper ut illucefcat fibi Chriftus,atque
ejus illuminatione jucunditatem acquirar fibi.
Sicut enim ocuh pafeuntur primo diei luminefita
etiam mens noftra alitur inventis iaL ntia:, 8c
quibuidam qus. radiis videtur fplendefcere. Vi-
fibilis enim iolis radiis terrx vaporantur : invifi-
biles autem ri. -i coráis noftri penetrant. interiores
receifus.
. 12. Iterum xdificavit aram, 8c invocavit in no- c e n . i t . *.
mine Domini. Procelfus f ’ -i in Domini invo-
catione fignificavit. Hoc aujecit fuperioribus.
C A P U T IV.
Abraham ubi commoratus efiet in deferto quo mentis
tranquilli tas adumbratur, in Mgyptum qua ten-
^ ta f io e fi, defeenditfame compulfus. Cur ibi Saram
fororem appellaverit, non uxorem? Hanc dum Pha-
-rao cum objurgatione marito reddit, mentem con-
tinentia renuntiantemfignat.
U- T 7 T ab iit Abram , dr demoratus efi in de- ibidem. 9.
, Certo. Tuncprobatur mens , quando in
quodam delèrto eft , ubi nulla cupiditatum laf-
civia, nulla abundancia pecunia:, nullus fumtus
luxurix. rTtinam in hoc delèrto effe polfim, dell
E titutus a., omni incentivo cupiditatum, derelic-
. tus ab omni delinquendi ftuaio, exlpoliatus jac-
tantia 8c tumore. Sed quia vel Deus nos tentari
patitur,vel tentator incurlàt, cùm fibi videtur in
defèrto mens effe quieta ab omni terrenarum vo-
luptatum appetentia , in ^Egyptum impellitur,
.ubi compungi poflìt. Stimulus enim mentis caro
noftra e l i , 8c paífiones ejus compunciones funt
noftra;. Ipla eft ^Egyptus noftra, hoc eft, caro
noftra, ipla. eft affliCio. In hanc defeendit mens
? noftra, quando cogitar qux carnalia funt. Tunc
autem adfeendit, quando invifibilia defiderat.
Ideo 8c Abraham dicitur delcendiffe in yEgyp-
tum , ut affligeref’ Patitur hoc mens noftra ,
interdum íeparat .c á corpore, lècernit ut fin-
gulariter ag at, incorporalibus intendere atque
Cangiiis in Gloff. med. .lar. ad verbum , elementum, docce. N e c
forte abfurdum fuèrit eamdem voccm pro reliquis etiam planecis
ufurpare j ut xque pateat ac elementum ¡ quo voeabulo eofdem
planetas fighificàri laudatus Cangius auclor e l i , quem confule.
Sed fi lubcat di¿lionem, domus, v el domo retiñere, id etiam licc-
bit iènfu nihil mutatói CÙm planetarum dawat fit aftrol'ogis ufitata
locutio. Conferhunc locum cum lib. Hexaem. cap. 4.
b. I ta quauior mff. melioris notx. A lii vero & edit. quem in bis
qua videntur, non in bis qua non videntur, effe putant.
| c. Omne s ìdit. le gu n t , Bethel; mff. vero h ic & in ièquentibùs
I mimquara pòn habent, Bethlehem : quam vocern ex Bethel deduce-
I re'videruifAmbrofius.