denteili ei arbori, quam marem palmam appel- i
lant * pueri rufticorum. Ilia ergo palma femi-
nea e ft, Se fexum fuum fubje&ionis fpecie confi-
tetur. Vnde locorum cultores pnejjiciunt ramis
ejus daftyIorum v ela palmitum ferni*- | mafculo*
rum , quibus illi femines arbori veiut quidam
fenfus perfundronis infunditur, Se expetiticon-
cubitus gratia reprafentatur. Quo mu tre donata
rurfus erigitur , Sc elevat ramos fu i s , Sc in
veterem ftatum comam fuam rurfus attollit. De
fìcu quoque eadem opinio eft. Ideoque plerique
fecundum domefticam Sc fructiferam ncum a-
greftem ficulneam feruntur inierere , eo quod rito
fruchis fcecunda: illius Sc domeftic* ficus vel
aura tentati aliqua, vel xftu defluere feranturin
terram. Undegnari hujus remedii groflis arboris
agreftis alligatis ad illam feracem arborem, me-
dentur ejus infirmitati 3 ut poilit frudusproprios
refervare, jamjamque fi deferent remecfia , lap-
furos. Quo admonemur velut quodam amigmate
naturae non refugere éos, qui à noftra fide & con-
fortio feparati fimt • eo quod Sc gentilis quifue-
rit acquiikus, quo gravior fuerit ailertor erro-
ris, eo vehementior polfit fidei defenfbr exifteres
Sc fi quis de haereticis con vertatur, velut confir-
met earn partem in quam fe commutata opinione
contulerit, maxime fi habeat aliqui latura:
diredum , ut vivida polfit eflè ejus fententia, fi
adminiculetur ei attentio lobrietatis , obiervan-
tia caftitatis. Profunde ergo circa eum ftudium
tuum , ut fimilitudine frudifene illius ficus de !
praefentia Sc conjundione agreftis illius arboris
tuam poifis corroborare virtutem. Ita enim tua
nec diflolvetfir intendo , Sc dijjgentia; frudus Sc
gratia: refervabitur,
palfionum ? Nemo ergo pofitus vel in adolefcen-
tia: vel intemperanti^ lubrico,de fui converfione
defperet. Ligna plerumque in meliores vertun-
tur ufus, Se non poiTunt hominum corda mutari >
57. Docuimus non folum inter diverfi generis
arbores elle fruduum diverfitates , lèd plerumque
56. Quam multa fimt autem qtfe doceant na-
turalemduritiam pofie diligendo ftudio tempe-
rari,quibus affert cultus ruralis exemplum r Nam
plerumque cito florent mala granata, Sc frudum
afFerre non poiFunt,nifi congruis peritorum re-
mediis excolantur : plerumque fuccus vanefcit
interior , Sc foris ipecies ejus pulcra practendi-
tur. Qua: non immerito comparatur Ecclefiae,
ut habes in Canticis ad Ecclefiam didum : U t
Cortex m ali punici gena tua. Et infra : S ì floruit iritis,
floruerunt mala granata. Ecclefiaenim bonum
fidei fulgorem confelfionifque pra:tendit, tot
martyrumianguinefpecioià, Sc quod eftamplius
Chrifti cruore dotata 5 fimul plurimos intra fé
frudus ufu iftius pomi fnb una munttione con-
fervans, Se virtutum negotia multa compleclens.
Sapiens enim ipiritu celat negotia. Amygdalis
quoque hoc genere medicari feruntur agricola:,
ut ex amaris dulces fiant frudus, ut Se terebrent
ejus radicem arboris, Se in medium inferant fur-
culum ejus arboris quam Gricci mvxmv , nos pi-
ceam dicimus 3 quo rado lucci amaritudo depo-
nitur.Ergo fi agricultura convertit ftiipium qua-
litates , nonne ftudia dodrinic, Se dilciplina attentio
mitigare poiTunt quallibet agritudines
* . H o c e f t , ruftici. Etealoqrtendiformapetita eft à Grxc is,apud
quos rtcùSts <PiAeoo fa r idem ionat ac (ftAonOei : immo& apud H e -
brxosfilius homtnis pro homine fxpe in vet. teftamento ponitur, &
a lia liujufinodiexftantbene multa.
a . Rom. edit. palmarum velut qù&dam femina mafcularum. Alia:
& mff. aliquot : palmarum femina mafculorum. A t mlT. deccm opt
im a nota: : palmitum, & c.
in eadem fpecie arborum compugnare libi
frudus. Alia enim fpecies mafculorum, alia fe-
mineorum fruduum , ficut de dadylis fupra di-
kimus. Quis autem polfit comprehendere va-
I rietatem, fpeciem gratiamque pomorum , fin-
gulorum quoque utilitatem fruduum , fucco-
rumque proprietatem quae cuique rei apta vi-
deantur, quemadmodum xgris vifeeribus hominum
amariora poma medicentur , Se infla-
tionem afperitatemque interiorem temperent,
quemadmodum rurlus humorum alpera pomo-
rum dulcibus temperentur > Denique ea medicina
antiquior, qua: herbis curare confuevit Se
fuccis- nec ulla firmior fanitas, quam q u z falu-
; bribus reformatur alinientis. Unde fecundum
naturam docer'"?., quia iblanobis elea medicina
eft. Herbi erte ulcera aperta clauduntur,
herbis curantur interna. Ideoque medicorum eft
opus herbarum poteftates nolcere. Hir enim
medendi uius inolevit.
C A P U T X I V .
Ve flmplicium pomorum dijferentia , foliorumque
verfltate : ubi pracipue de pampino, & fo lio ficus 1
1 deque v a r it i aliorumfoliorum figuris.
58. ^ Ed ut ad fimplicia poma revocemus fty-
him, alia lunt quie coquuntur fo le , alia
qua: teftis aut corticibus claufa complentur.
Mala Se pyra,uvarum quoque genera omnia nuda
objeda lunt foli : b nucis autem Se nuclei ,
nuclei quoque frudus Se tefta opertus Se corticc
, alitur tamen Se ipie calore lolis atque nutrì-
tur 3 Se quantum pineie denfitate nucleus abl-
conditur, tantum folis calore nutritur.
59. Quanta deinde Domini providentia ut
ubi mollior frudus, ibi folii cralfitudo validius
tegumentum tuendo deferat pomo, quod vide-
mus in frudu ficulnea:. Delicatiora itaquevali-
dforibus munienda fiint, ut Se ipfe quoque Do-
minus per Hieremiam docet, dicens r c S icu tficus
iflas bonat recognofcam tranflatos J u d a , quos
emifl de loco iflo in terram chaldaorum in bona , &
confirmabo oculos meosJuperillos in bona. Tamquam
' delicatos enim velut quodam milericordiie fua:
validiori fepfit tegmine , ne teneri frudus ma-
turius interirent. Denique de ipfis etiam in po-
fterioribus dicit : Zdelicati mei ambulaverunt v ia s
afleras. Quibus infra ait: Confantes eflotefilii, (fi
damate ad Veum. Hoc enim lolum adverlusom-
nes procellas atque injurias inviolabile tegmen ,
impenetrabile munimentum eft. Ubi ergo teneri
frudus, ibi cralfiora tegmine Se munimenta
foliorum. Contraautem ubi. .udusvalidiores,
b. Antiqua: edit. nucis autem, node, nucleiqucfrutlus , & te fi a
opertus & corticc alitur, tamen & ipfe calore folis nafeitur, atque nu-
tritur. V a t. cod- non habet, & node nucleitjue. Rom. cdrt. nucis
autem pinea, nucuUquefrullus & tefta opertus & corticc alitur, tamen
& ipfe calore folis eque nutritur. M IT. p an in i, nuces autem ; partim t
nucis autem: reliqua ut nos in tcxcu.
c- Rom. edit. Sicut ficus ifta bone., fise recognofcam, Se c.
ibi teneriora ftilia -, ut malùs arbòr docet. Po-A vapòrantia ferveat,. inter umbrofa Frièefcat.
mum enim validius non mulro indio-pf m-orpr 9 Ir»!» multo indiget protec- / r .___ n_^ . . o . »
tionis auxilio 3 nam ipfa protedionis cralfioris
umbra pomo nocere.plus pofièt.
(jpv Denique doceat nos pampinus naturæ
gratiam , Se divina: lapientiæ interna myfteria.
Videmus enim ita feiflum atque di’ "im, ut
trium foliorum ipeciem videatur oftendere : ita
pars media diftinda e ft, iit nifi inferiòribus hæ-
-r eret,, lèparata Ipedantibus v»imdewrceituunn EC.Oa. CaLuU- ¿ulterior amis : gravelcit veneno melle dulrpf
tem ratio videtur fervata naturai-, ut& .fo le iùB cit. Siveroeilentifcum, terebinti quoque fruo
----------------------------- " • —• irci.ciaj.cw -, u t U t . Im i t i l i
facilius admittat, & umbram obtexat. Denique
admittatr,Se Deni_ rn«: vpI r ^ .
procerius media pars ejus extenditur, Se in
ipfa fiimmitate tenuatur, ut plus pulcritudinis
quam tegumenti pr^ferat. Etenim * bi ' • fpeciem
videtur effingere, figtìifìcans quod uva inter
pendentes ceteros frudus habeat principa-
tum, cui tacito quodam iudicio natura , fed
evidenti-indicio innafeitur ipecies Se prierogati-
va vidoria:. Secum igitur habet bravium luum,
r . — - , l u c c i u i u u i u i d l i i g c i c a c ,
loie repercuiTa ex^ftuet 3 nivibus irrigata glaciali
humore canefcat. Quemadmodum autem
por ejus ipfe convertitur , ut nunc afperior,
nunc amarior 3 nunc vehementior, ñunc aüfte-
rior, nunc dulcior pro ipecierum quibus ínfula
fuerit qualitate varietur ? Aiperatur immatu-
noribusiuccis, tunfo cortice nucis,foIiifque con-
tntis, amarior fit abfinthio, vino vehementior
aufterior alliis gravefeit , dulcef’
• 1 JVi \|UV/UUC 11 t i c *
tus , Jjel nucis interior pars mifceatur in olei
mollem naturam facile transfunditur. Glim fit
autem aitrix omnium virguitorum, diyerioS fin.
gulis ufus miniftrat. Si radices alluat vel nubibus
fuia defcendar, difcretas dat omnibus vires raa
di^m impinguat, caudicem provelut, ramos
diftundit, folia virefcere facit-,» fru&uum:.alit
iemina , pbinum augere confuevit.. Ergo.-cum
H HgBgaraHgUUnB mum, ceaadaeemm lfiirt oommnniiuumm nnuuttrriixx ,, aalliiaa aarrbboorruumm v»eenneer«a
quo Sc mummen libi præbetur adverfum inju-C triftiores,feruntfiiccos, alia dulciores àfiatar
rniaass aaeerniss ,, ppaarriitteerrqquuee iìmmbbrriiuumm vviioolleennttiiaamm ,. Se dnc alio n r ^ t v , r -r.________ • * ^
impedimentum non afFertur ad recipiendum fo-
lis calorem, quo tepefada alitur , coloratur,
augetur. Ficulnea quoque folium, ieque prope
ut pampinus, quadrifida interfcinditur divifio-
ne : quod eo clarius videtur, quo majus eft folium
, fane non ita ut pampinus vel ora omni
vel fuirimitate crifpanti. Sicut enim in ficulnea:
pl,folio p craifitudo validior, ita m in pampino iro tifitsé pr.a im-pino ipecies
i p*e cies, tur 11 cumípía in le diicrepet, difcrenent etiam
n O-------Ij^f ' rr.... J. 1 _ - r* lCUL Craifitudo IUU1 UIW11CIL mtur dU
foUi proficit ad D inter fe lacrymæ arborum,quæ ejufdem aquæ air
tempeftatis injuriam iniuriam reoellendam repellendam, intercifio inrprriiìr>a<ad
l lnvirtn»rr»n»-^»-..- 1? __ » . ^
Frudus gratiam vaporandi. Denique hoc ge-
nus pomi grandinem non cito, maturitatem cito
fentit ; quia Se latere videtur advérfum injurias,
Se patere ad gratiam.
61. Quid ego foliorum deferibam diverfitates
quemadmodum alia rotunda, alia longiora, alia
flexibilia,alia rigidiora fint,alia nullis facile ven-
tis labentia,alia qua: levi motu decutiantur au-
rarum.
C A P U T XV.
Stupenda aqua- diverfltas! Inde & fructuum qui e a
nutriuntur , dijferentia nafeitur ; & ftillan tium
e x arboribus lacrymarum diferepantia : quibus ac-
curatiòris perfirutationis excufatio fubjungitur.
T Nexplicabile eft fingularum rerum ex-
J[ qwitere velie proprietates, Se vel diver-
fitates earum manifelta teftificatione diftino-uej
i- — éiua carao
s , alia præmaturos. Ipfie quoque inter iè dif.
crêpant fuavitate. Alia fua vitas eft in vinea, alia
in olea, alia in cerafis , alia in ficu , difereta in
malo, diipar in dadylo.
63. Tadus ipfe aquæ alibi ìenis 3 alibi afperior,
Plerumque pinguior eft Pondere quoque diftat
frequenter ut fpecie. . am plerifque Iocis gravior,
plerifque fevior æftimatur. Non minim igitur
fi cùmipfa fe diferepet,diferepent . j-------- «.juitawm aquicailuvione
»enerantur. Et cùm una fit omnium cam
la, diverfusfingiilarüm.ufus^diverfa natura eftì
Aliam vim habet cepafi arboris lacryma, aliam
léntifei. Difparem quoque ballami guttam odo.
rata Orient« lign# fudare prodimtué- diverfum
quoque lacrymarum genus virguita ferularum
in /Egvpro ac Libya quadam vi natura* fecretio.
ris illacrymant. Quid autem tibireferam ùÈ-
mentem hcet effe iermonero, quod ciccfru’ i! la;
E crvina virgulti lit “ ,&• in tante materia- iòiiciiti-
temlacrymadurefcat >Nec Ievibusidadftruitur
teftimoniis, quando, foiia aut fiirculorum minu.
tiffimx portion* aut exigua quiedam animan;
riu:r. genera in ereàró & p e reperiantur,qus v:;
decur, cùmadhuc guttaeffetmollior,recepiilè
fic fillidata rcnuiiìc.
¿4. Sed quid ego vili fermone decerno cum
alta atqiip,; prétipia ratione natura:, c cùm ifte
— mm m an tin gue- lfeerrmmoo fhiuummaannoo aallaattuurr iinnggeennioio ,, nnaattuurraamm aauutteemm
----- wcl.LlJcl.fi lilUtilWlClltibus
aperire documentis. Unanempe atque eadem
eft aqua, Se in diverías plerumque ie fe mutât
fpecies : aut inter arenas flava, aut inter cau-
re vel latentes occultafque caufas indeficien- E omnium providentia divina formaverit > Unde
tibus apenredocumentis.Unanemoe aroup p* vplnr , ’ ,un .
tes lpumea, aut inter nemora viridantior, aut
inter floruienta difcolor, aut inter Iilia fulgen-
t io f, aut inter roías rutilantior, aut in granfine
liquidior, aut in palude turbidior, aut in fonte
peripicacior, aut in mari obfcurior , afliimto
locorum quibus influic colore, decurrit. Rigo-
rem quoque pari ratione commutât , ut inter
* . Grarcc 0 ^ * " , , corona feu v i f lo r i* premium. Dabaturautcm
illud è ramis variar ani arborum , quarum aliqua: cap. fuperiori
Vidcfis Luc ianumindia l. A t^ g Q c
. r jv/jiiiftVLiii c vjiicic.
velut habenis qifibufdam verborum cohibenda
difFufio eft 3 ne quod Salomoni fpecialiter fas.
pientiie munere divinitus videtur efle collatum 3
ufurpatorie videamur exponere difFerentias arl
borum Se virtutesradicum , & quiecumqueiunt
abicondita Sc impro.viia, ficut icriptum eft, qua:
nec ab ipfo tamen manifeftata produn ^ • ut :
mihi videatur potuifle eum difputare de vir^ul.
torum generibus , non potuifle tamen plenius
d omnes creaturx explicare rationes.
c. cum ifto fermonheu mhuamnoa n,o Coft. & G ill, humanum',
Aliq u i cum edit is : omne, ve] omli
il
l i
H t
s:;-;.-;;-
Il ìIfIl
iilllíf