l i
iS
wII i ’ii
il!
Un ■ Bill
I g i F i 11 M
¡ a
111
lí:
!8|p
i l i
diifonans, incompofiriinì, arque difcretum eft. A guftaverat, feire non poterai. Èrgo fi tìoii gufi-
Et ideo Dominus unitatem femper intendens-,
taverat , nefciebat • li nefciebat, timere non
fecundum unitatem prxcepit. Denique unita-
poterat. Fruftra igitur Déus mortem pro terrore
tem operatur, qui fecit utraque unum. Nec fo-
lum utraque, fed edam omnes unum fecit. Om-
nes enim unum corpus , Se unum Ipiritum elle
nos juffit. Per omnia autem primogenitus, cùni
fit in imitate cum Patre , c'ònjunétilfimus Patri
femper eft 3 quia Verbum eratapudDeum. De*,
nique ait : Ego & Pater unumfumus 3 ut unitateih
objecit, quam homines non timebant.
29. Difcamus igitur quod ibi lignum vita: ubi
edam lignum feientia: boni Se mali produxerit
•Deus. Habes enim quia produxit ligrium vita:
b c* fxiaa t ? pSilsx , hoc e ft, in medio para- b
difi. Apud nos enim ¿v uìato intelIigitur,quod in
medio produxerit. Ergo in 'edio paradifo Se
fibi majeftatisSe divinitatis cum Patre effe monf- B vita erat , Sc caufa mortis. eilige quia non
traret. Sed Se nos unum efle prxcepit, Se fila:
haturx unitatifque fimilitudiriem in nos grada:
adòptione transfudit dicens : Paterficut ego dr
tu unum fumus , ita & ifii in nobis unumfint. Ergo
ubi bonum prxcipit, tamquam ad unum prx-
cipit dicens , jEdes. Unitas enim prxvaricari
non poteft. Ubi vero de ligno feientia: boni Se
mali dicit non efle guftandum, quafi ad plures
dic it, Non edetis. Quod enim prohibitorium eft.
homo fecit vitam , fed vel operando, velcufto-
diendo mandata Dei potuit in venire. .Erat autem
v ita , ficut Apoftolus dixit, abfiondita cum
chrißo in Deo. Homo erg five in umbra vita:
erat proprer vitam futuran. $ quia umbra eft hxc
qua: nunc noftra eft vita in terra , five in quo-
dam pignore vita: era t, q habebat infuffla-
tionem Dei. Habebat ergo pignus immortali-
tatis : led in umbra vita: pofitus abfeonditam
Coleß. 3
tamquam pluribus imperatur. Ego tarnen aliud C vitam cum Chrifto in Deo vulgari quodam tacputo
, Se quid futurum f i t , in ipfo jam Dei ler.
mone reperio. De omni ligno guftandum Ada:
foli prxcepit, quem fervaturum feiebat : de ligno
autem feientia: boni Se mali non efle guftandum
, jam non fingulariter , fed pluraliter
dicit. Sciebat enim pra:varicaturam mulierem,
Se ideo per pluralitatem oftendit non fervatu-
ros , quia plurium difereta iententia eft.
. Et quantum ad Septuaginta virorum leu.
tu Se adipeétu videre 8e capere non poterat.
Et fi nondum peccator, non tamen incorrupta:,
inviolabilifque natura: 3 ut pote qui poftea peccato
lapius eft , nequáquam autem adhuc pec-
cator. Denique in umbra vita: erat : qui autem
peccatores funt, in umbra mortis flint. Pecca-
torum enim populus, ficut Eiaias do ce t, lède-
bat in umbra mortis , cui lux orta per Dei gra-
tiam , non per flue virtutis eft meritum. Ergo
tentiam fpectat, folutum eft quodmòvebat. Sed D inter infufHationem Dei , Se am ligni vitæ
quia Symmachus utrumque fingulariter dixit.
intelligimus id iècutum , quia in lege quoque
cùm populum alloquitur Deus, fingulariter lo-
Deiit. 6. 4 . quitur , ficut habes : Audi I fr a e l, dominus Deus
ibiii. s- tuus , Deus unus e f i : Se , Diliges dominum Deum
tuum. Nec mihi pnejudicat Symmachi inter-
pretatio , qui unitatem Patris 8e Filii videre non
potuit 3 etfi aliquoties in fermone Se Aquila Se
iplè confellì fint. Nec quifquam de eo quod
nulla diferetio. N ec hominemquis poteft dicere
plus fibi polle acquire , quam divina ei larg
ia te collatum eft. Utmum acceptum tenere
poflemus. Labor etenim nofter eo proficit, ut
qua: tributa funt , refumamus. Tertium ilftid
quod propofitum eft , quia qui mortem non
guftaverar, mortem timere non poterat, facile
ex communis natura: ufii abfolutionem habet.
Eft enim natura infitum omnibus animantibus.
prævaricaturum populum divina mandata fin- E ut etiam quæ nondum fibi nocere experta flint,
gulariter alloquitur, putet fliperiori noftro ob-
vium efle fermoni 3 quia populus Judasorum
etiam fingulariter data praricriptaviolavit. Lex
enim ipiritualis eft : 8c ideo alterum in fermone,
alterum in praedeftinatione , divino populum
Deus alloquebatur oraculo. Denique ait :aNon
cogue s agnum in la t i e mairi s fiua.
28. Facilis abhinc prxceptorum cxleftium
feries videretur 3 nifi quaeftionem plurimi com-
moverent, quibus refponderi oportet à nobis 3 p
ne fimplices mentes malitiola interpretatione
traducant. Plerique enim, quorum auctor Apel-
les, ficut habes in trigefimo Se o&avo tomo ejus,
has quieftiones proponunt : Quomodo ^num
vita; plus operari videtur ad vitam , qua. in-
iiifflatio D ei ? Deiride fi hominem non perfec-
tum fecit Deus j unufquifque aute. per induf
triam propriam perfe&ionem fibi virtutis ad-
feifeit ; nonne videtur plus fibi homo acquirere,
quamei Deus contulit? Tertium objiciunt: Et fi
homo non guftaverat mortem, utique quam non
quafi noxia reformident. Unde enim Columb^
in ipfo fui ortuc vifi terror accipitris ? Unde lu_
pi ovibus formida biles, pullis milui fiQuod fi in
iis qua: irrationabilia funtanimantia, quidam de
adverlo genere animantium naturaliseft terror,
ut etiam irrationabilia fenfum fugienda: mortis
accipiant ? quanto magis in primo homine ra-
tionis uriqueplenillimo, naturalis qiuedam opinio
mortis debuit efle vitanda: ?
C A P U T V I .
A lia s f lures dubitationes circa tracef turn Ada datum
, dr Eva pavaricationem excitatas diluit.
30. I "} Urfiis faciunt alias quxftiones hoc mo-
d o : Non femper malum eft non obedi- .
re prxcepto. Si enim bonum eft pra:ceptum,ho- ;
nefta eft obeditio : quod fi improbum prjecep-
tum.non obedire utile. Ergo non femper malum
eft non obedire pra:ceptp : fed bono pra:cepto
non obedire improbum eft. Bonum autem eft
a. Ita míT. antiquiores ex L X X
<nis ttpnt. A l i i , & vet. edit, n
hcedum.
1>. MiT omnes tarn depravaros charaftercs gra:cos exhibent
Jegi nequeant. Q uidam vero latine íc r ib u n t , Apocnos enim
Intcrp. apud quos , vx.
coques ovem. V u lg ata . . . .
telligitur inn
rione tanta I
c. MU’. Va
mnos. Edit. Am. òr imQÌu geettc.
itius videtur ab editis non difeede
• S( S. Mich. prima manu, vife
i , vifu , v c l , vij'o terrorern itcctpim
Quart
operatorium cognitionis boni & mali lignum j
quandoquidem Deus 8c bonum Sc malum riovit.
Denique ait : Ecce AdamfaSfus efitamquam a unus
noßrum. Si igitur bonum eft fcientiam habere
boni Se mali, bona autem eft quam etiam Deus
h ab e t, videtur qui interdicit earn hominibus,
non rede interdicere 5 idque proponunt. Sed fi
intelligant quid fit cognolcere, quam vim ha-
beat hoc verbum : fi fic intelligant quemad-
modum oportet , cognovit enim Dominus qui
fu n t ipßus i cognovit utique eos qui unum ex
pluribus fadi iunt, in quibus inhabitat , & in
quibus perambulat. Cognolcere utique non in
jfola Se perfundoria feientia e ft, fed in eorum
opera.tione qua: oporteat fieri. Oportuit autem
hominem obedire mandato , non obediendo
autem pra:varicatus eft. Igitur qui non obedi-
vi t , erravit y quia pr^varicatio peccatum eft.
Verumetiam fi extenuare velint vim cognitionis
, ut perfundoriam fcientiam boni Se mali in-
terdidam putent, in eo quoque pra:varicatio- (
his culpa eft non obeditum elle mandato j quia
etiam tumultuariam fcientiam boni Se mali dominus
Deus putavit inhibendam.
31. Alia quarilio : Qui non cognofcit bonum
Se malum,nihil à parvììlo diftat. Parvuli autem
apud jnftum judicem nulla eft culpa. Juftus autem
operator mundi numquam parvulum vo-
caflet inculpam, propter quod non cognoverat
bonum & malum } quia parvulus fine ullo eft
crimine pravaricationis Sc culpa:. Verum cùm ]
in fuperioribus dixerimus duplicem efle intellec-
tum feienrix boni Se mali, fi perfundoriam fcientiam
accipimus , utique falfum eft quod nihil
diftet à parvulo,qui non cognovit bonum Se maJ
lum. Si autem falfum eft quod nihil diftet à par-
vulo -, ergo non parvulus Adam. Si non parvulus,
-adferibitur utique ei quafi non parvulo peccatum.
Si peccatimi adferibitur , fequitur pccria
peccatum j quiadignusinveniturpeena, qui peccatum
vitare b non procuravit.Poteft etiam fieri, !
ut etiam qui fcientiam non habet boni Se mali,
parvulus non fit 3 quoniam priufquam feivit
puer bonum Se malum , non credidit malitix.
Et iterimi habes: £)uàa priufquam f i a t puer vocare
p a t rem d r matrem , accipietvirtutem D amafc i, d*
fp olia Samaria. Perfedus ergo qui operatur bonum
, etiam fi boni Se mali fcientiam non adep-
tus f i t , ut multi priufquam iciant Iegem, ipfi libi
lex funt. Quod Apoftolus priufquam diceret,
Non concupi fe e s, malum efle concupifcentiam nell
ciebat. Denique ipfe ait : Peccatum non cognovì
nifi per legem. Nam concupifcentiam nefeiebam , nifi
le x diceret: Non concupifees. Ad quam partem etiam
puer poteft efle perfedus jure natura: , priull
quam feiat concupifcentiam crimen elle , vel
concupifcentix crimen admittat. Ergo lecun-
dum perfundoriam fcientiam c nòluit Deus hominem
feire quod malum e ft, ne quafi imperfec-
tus vitare non poflet. Non obediendo autem
mandato incurrimus in culpam : ergo culpam
fatemur. Rurfus autem fi altam Se profundam
a. Rom. cdic. unus noftrum ad feiendum bonum & malum.
b. Mil'. Sc edit. vcc. vitare non potuit. 'T T
c. MA'. Mich aclin u s, Big. Gcm. TU . Voluit Deus. M f. Lau-
'd iincnfis, & edit. vct. novit Deus. A ìi i miT. & Rom. cdic. m elius,
nolult Deus.
i icieritiam dicimus bòni & mali, quee quidem pro--
funda feientia pérfedum facit 3 non ftatim autem
parvulus qui ad altam Se profundam fcientiam
pervenire rionpotiiit, rede ficut non par-
vulus condemnatur.
32. Iterum quxftiones lèrunt : Qui iiefeit, i'n-
quiunt, bònum Se malum 3 ne ipfum quidem novit
elle malum non fervare mahdatum, nec ip-
flun bonùm nóvit,qnód eft obedire mandato. Et
ideo quia non noveraty venia, inquiunt,dignus
i fuit qui non obedivit 3 non condemriatione.
Q ux quidem quxftio de his abfolutionem habet
, qux ante memoravimus. Confiderare enim
potuit homo ex iis qua: Deus ante ei cor mie-
ra t, quod infulflatiónem Deiaccepit, quc ¿rat
in paradilb voluptatis Iocatus^ fummam audori
obedientiam deferendam. Et ideo fi vim nefeiei
bat boni Se mali ; tamen quia tantorum audor
dixerat de ligno feientia: boni Se mali non effe
guftandum, fidem prxceptori lervare debue-
: rat. Non enim ab eo peritia, fed fides exigeba-
tur. Intelligebat utique Deum omnibus prxemi-
nere, ideoque perfonam jubentis Ipedare debue.
rat. Et fi non intelligebat vim qualitatemque
juflorum 3 feiebat tamen prxceptori deferendam
effe reverentiam. Habebat in natura hanc
opinionem 5 etfi non habebat judicium boni Se
mali. Denique Se mulier ferpenti dixit : E x omni cen.}. 3.
ligno paradifimanducabimus : d e fruc lu autem ligni
quod eß in medio paradifo d ix i t Deus : Non mandu-
) cabitis e x eo. Ita ergo feiebat obediendum elle
mandato , ut diceret : Ex omni frudu mandu-
cabimus, quod Dominus imperaverat : de ligno
autem quod eft in medio paradifo, imperatimi
à Deo dicit non elle guftandum, ne morte more-
rentur. Ergo d quia icivit deferendum elle man- *
dato , feivit utique malum effe prxvaricari Se
ideo jufte prevaricata damnatur.
33. Accipe aliud : Si affiuntio de ligno feientia:
boni Se mali ita operatoria e ra t, ut bonum
1 Se malum agnofeereturj quod videtur Scrip tura
offendere, dum dicit : Quia ubi manducaverunt ibidem. 6.
ambo, aperti fu n to cu li eorum , d " cognoverunt quod ^ 7 '
nudi ejfent 5 hoc eft , aperti funt oculi cordis, Se
cognoverunt turpe elle nudos le degere : fine
dubio ubi guftavit mulier de ligno feientia: boni
Se mali, peccavit Se le peccafle cop '.ovit. Qux
igitur le peccafle cognoverat, vel rum ad peccati
communionem invitare non debuit. Illi-
ciendo autem virum, Se dando ei quod ipfa gufi.
? taverat, non vitavit, fed iteravit peccatimi,
Nam utique fi vere rationem fpeftes, eum quem
diligebat, non trahere ad conlortium pcenx,
led magis ab eo quod cognoverat ipfa effe peccatum,
vel infeientem revocare debueratjquam-
vis videatur hxc mulier feiens quod poft cul-
pam in paradifo eflè non poflet, metuifle ne fola
de paradilo ejiceretur. Denique abfconderunt
fe ambo poft cuIpam.Excludendam igitur fe effe
cognofcens, conlortio viri quem diligebat, no-
luit defraudari.
34. Iterum accipe : Noncognitio mali malum
ÌA. Ica MIT. S. R em ig li, a c S. Thco do rici. Vec.,autem edit. Ergo
feivit deferendum effe mandatum. MU'. Gcm. T h . D iv . & Laiid. •
Ergo feivit deferendum eße mandato. Mieli, deferendum non eße
I mandatum. Denique edic. Rom. Ergo qui Jcivit deferendum non effe