S W W K M corpus umbram fa c it, A implevit effeftus A tó o r ergolucis Deus : Io-
qua obumbrat vel finitima vel inferiora, 8c ea eus autem & caufa tenebrarum mundiiseil, Sed
maxime, qua: operire acque
videtur. bonus audor ita lucem a dixit, ut mundumip-
Includit autem cceli polus , quia cxlum ficut
caldera extenditur, quemadmodum fupra de-
monftravimus. Non ergo principalis erat tenebroni
fubftantia : fed quail umbra fecuta eft
mundi corpus caligo ccnebrarum. Itaque momento
divina: prxceptionis muhdus aflurgens,
intra le inclufit umbram j ut fi quis in campi meincludere
fum infufo aperiret lumine, atque ejus fpeciem
venuftaret. Refplenduit igitur lubito aer, Sc ex-
paverunt tenèbra: novi luniinis claritate. Re-
preific eas , Sc quafi in abyflos demerfit repente
per univerfa mundi fulgor lucis infufus. Pul-
cre itaque Sc pròprie dixit : Tutta efi lux. Si-
cut enim cito lux cxlum terras, maria illu- If 111C1U11L. UlUUXUti V um M»" —-— -Jf-------- • ■ /* II
dio quern fol meridianus M i , locum B ■ ■ & I B tempom Cne ulla compirej—
r- ..------ henfione retedis furgentis diei lplendore regionibus,
noftro fé circumfundit afpedui ■ ita or-
tus ejus cito debuit explicari. Quid miramur
fi Deus locutus eft lucem, Sc caliganti mundo
lumen emicuit, quando fi cjuis in* \quas mer- ,
fus, oleum ore emiferic, clari$ra -aciat ea qux
p r o f u n d i tegebantur occultisi Dixit Deus5 non
ut per vocis organa quidam fonus fermonis exi-
r e t , nec ut lingua: motus cxlefte formaret alaliquem
repente obfepiat, Sc denfis ramorum
frondibus tegat, nonne quo iplendidior foris
fpecies loci ejus effulgeat, hoc horrenti defuper
* fcenagurguftium ejus intus obfcurius fit? Aut
unde antrum , claufum undique hujufmodi locum
vocarunt, nifi qtìod atro inhorrefcat fi tu,
atque offufione tenebrarum ? Iftx ergo tenebra:
fuper aquarum abyflos erant. Nam abyifum
mulcitudinem Sc profundum aquarum dici, , w
lectio Evangelii dòcet, ubirogabant Salvato- C
rem dxmonia, ne juberet illis ut in abyflum “ “ c
irent. Sed qui docebat voluntates dxmonio-
rum non efle faciendas, prxcepit illis ut irent
in porcos. Porci autem fe in ftagnum aquarum
prxcipitarunt, ut quod recuiabant dxmonia,
non evaderent, led digno prxcipitio demerge-
rentur. Erat ergo hxc mundi incompofita ipe-
cies Sc forma.
C A P U T I X .
Creatur l u x : eadern d tencbris difcernitur atque ap-
probatur > d r qu d catifä lu x d ie s , a c tenebra
n o x , appell ata.
inquit, Vei .3. 1 ' T Spiritus fuperferebatur fit-
B , per aquas , dr d ix i t D eu s , F ia t lux. Me-
rito prxmiflus eft Spiritus D e i , ubi divina in-
cipere habebat operatio. F ia t , inquit, lu x .Un-
de vox Dei in Scriptura divina debuit inchoare,
ftrepitus verberaret : fed ut voluntatis fiix b co- b
gnitionem proderet operationis effedu.
34. E t d ifircvit inter lucem d r tenebras ; dr Gm. i. 4 .
v id i t Deus lucem quia bona efi. Dixie Sc fonum
vocis nullus audivit : diferevit, Sc operationis
molimina nemo deprehenditvidit Sc ocüIoj.
rum ejus intentionem nullus afpexit. E t v id i t ,•
inquit, Deus lucem quia bona eß. Nec quod igno-
rabat, vidit 5 nec id quod nefeiebat ante , auf
D non viderat, comprobavit : led bonorum operimi
proprium e ft, ut externo commendatore
non egeant, led graciam iiiam , cùm videntur,
ipià teftentur. Plus eft quod probacur aipedu ,
quam quod fermone laudatur. Suo enim utitur
teftimonio, non alieno fiiflragio. Quod fi apud
nos oculis judicium emittitur j quibus fimul Se
gratia venuftatis>&‘ rerum meniura comprehen-
ditur : quanto magis Deus omnia qua: probat T
videt, Se quac videe, probat,fecundùm quod feri"
nifi à lumine ? imde mundi ornatus, nifi à luce E ptum e ft, Quia oculi Domini fuper juttos ? Lucis rf. 33. u .
exordium fumere ? Fruftra enim eflet, fi non
videretur. Erat quidem Deus ipfe in lumine,
quia lucem habitat inacceffibilcm , & -eratlumen
verum , quod illuminât omnem hominem
venientem in hunc mundum : fed earn lucem
fieri volnst, quæ oculis corporalibus compre-
henderetur. Qiii ædificium aliquod dignum habitáculo
patrisfamilias ftruere defider0“ , ante-
quam fundamenta ponat, unde luceiu. infunnatura
hujufihodi eft, ut non in numero, non
in menfura>non in por ~e, ut alia, ied orn-
nis ejus in afpedu gratx. fit. Propriis itaque.
iermonibus naturam lucis expreflìt, quæ vi-
dendo complacet, quoniam ipia videndi officium
fubminiftrat. Nec immerito tantum libi
prædicatorem potuic invénire , à quo jure
prima laudatur j qiioniam ipla fe c it, ut etiam
cetera mundi membra digna fint laudi bus. Vidat
explorat, &; ea prima eft gratia, qua: fi de- F ^ ergo Deus lucem , Sc vultu fuo illuminavit
fit, tota domus deformi horret incuitu. Lux eft " 1 ^ x T - - ‘ r~
qux reliquos domus commendat ornatus. F iaty
inquit, lu x . Plena vox luminis non diipofitio-
nis apparatum fignificat, fed operationis ref.
plendet effccbu. Natura: opifex lucem locutus
eft , Sc creavit. Sermo Dei voluntas eft ,
opus Dei natura eft: lucem creavit, renebras
illuminavit. E t d ix it Deus, F ia t lu x , & fa t t a efi
lu x . Non ideo dixit, utfequeretur operatic,
fed dicto ablolvit negotium. Onde pulcre Da-
vidicum illud : D ix it dr fa t ta fu n t , quia dictum
*. Sccna locus cil ramis arborum te d us. MMaarroo 1. I. JEn.
fy lv isfi ■
Defuper, horrentique atrttm nemus imminetumlra.
MU'. C in . & Gem. per corr. dixit. Sic cciam infra non fcmel.
cair.cn Si edit, dilexit.
S ic edit. vec. & mil', pluros potiorefque. Q u a tu o r , cogitatio-
Sc vidit quia bona eft. Non ex parte D e i , fed
generale judicium eft. Itaque non in fplendo-
re tantummodo , fed in omni utilitate gratia
lucis probatur. Unde Sc difcretio fit inter lu-
cem Sc tenebras j ut feparata lucis natura atque
tenebrarum rnihil videatur intra fe habere con-
fufum.
3 f. Et vocavit Deus lucem diem, dr tenebras Gen. i. ¡.
nottem vocavit ;*ut Sc nomine iplo diem noc-
temque diftingueret. Advertimus itaque quod
lucis ortus antequam iol,diem videatur aperire -t
nem, Rom. edit, difpofitionem. Sed cognitionem rctinendam equi-
dem arbitrar, & lue idem efle ac (encei^iam & judicium querhad-
modum cognitor judex e f t , & cognofcere, judicare. Ibidem mlT.
a liq u o t , proderet voluntatis ejfe&us ; aliqu o t . . . . ejf return. A lii
magno numero Sc edit, omnes . . . . effect a.
principia eniiti diei. nóftis exitum claudunt,j
finifque temporis Sc ftatus limes nodi Sc diei
videatur efle pra:fcriptus. Diem iol clarificat^
lux facit. Frequenter ca:ium rtubibus texitur,
ut iol tegatur , nec ullus radius ejus appareat j
lux tarnen diem démonftrat, tenebras abfeon-
dit.
C A P U T X.
Diem notti contra qudm nonnullis videatur , hie
anteponi. Cur dies unus poti us dica tur quam ■
primus ; ac maturino fin e concludatur.
36. “I A T fa t tum efi vefpere , dr fa ttum efi
1 mane dies Unus. Quierunt aliqui,
cur pnus vefperum , poftea mane Scriptura
memoraverit, lie forte nodem priilfquam diem
fignificare videatur. Nec advertunt primo quod
prxmiferit diem , dicendo : E t vocavit Deus
lucem d iem , dr tenebras v o ca v it nottem : deinde
quod velper finis diei fit , Sc màne finis nOc-(
tis. Ergo ut prxrogativam Sc primatus nati-
vitatis diei daret >, prius finem diei figftificafit,
poftquam fecutura nox e fle t, deinde poftea
finem nodis adjunxit. Eo ufque autem nodem
diei Scriptura anteferre non pótiiit, ut Sc diei
&: nodis tempora, diei appellatione conclu-
ferit, tamquam principalis audoritate nominis
vindicaverit. Et hanc Scrip tune efle con-
fiiecudinem, ut potiori appellationem deputet,
frequentibus exemplis probamus. Siquidem Sc
Jacob dixit : Dies v ita m ea , pufilli dr mali. Et
iterum : Omnes dies v ita mea. Et David pofiiit :
Dies annorum nofirorum , non dixit Sc nodes.
Unde advertimus ea qux nunc in fpecie hifto-
rix traduntur ., vim ftatuifle legis inpofterum.
Principium ergo diei, vox Dei eft: F ia t lu x 5
dr fa t t a efi lu x . Finis diei-velper eft Jam fe-
quens dies ex nodis fine fuccedit. intenda
autem Dei evidens , quia diem primo vocavit
lucem , Sc fecundö vocavit tenebras nodem.
37. Prreclare etiam unum non primum diem
dixit -, nam fecuturo fecundo , Sc tertio die, Sc
deinceps reliquis primum potuit dicere : Sc hoc
ordinis videbatur, fed legem ftatuit , ut viginti
LIBER S
D E O P E R E S E
C A P U T I.
Operìbus primi diei fir ittim recenfitis, rejettifque iis
qui mundo 'materiam aternam affingeb a n t , tranfit
ad fecundum diem : & in rerum ereatione non naturapofiibilitatem}
fidpotentiam Dei fpettandam
docet.
I* lem primum, vel potius unum, ma-
B neat enim ei prophetici prxrogati-
va lermonis , ut potuimus, abiol-
vimus j in quo conditum cxlum , terrain
creatam , a aquarum exundantiam , circumfu-
fumaerem', difcretio nem fadam lucis atque tequatuor
hone diurnä* atqife nodtirnx diei
tantum nomine definiantur, ut fi diceret : Viginti
quatuor horarum menliira uniùs diei tem-
pus eft. Sicut enim virorum gelieratiö compiu
tatur, Sc intelligitur etiam feminarum, quia
neduntur fecitnda potioribus • ita etiam dies
numerantur , Sc nodes xftimantur adjundx;
Sicut igitur circuitus unus, ita dies un us. Nam
plerique etiam hebdomadam unam unum diem
dicunt j quod in fe quali in unum redeat diem,
B & quafi fepties in le rècùrrat. Eft autem circuitus
figura h xc i fe incipere , & in le re-
verti. Unde Sc Ixcuhim Unum interdum Scriptura
dicit. Nam etfi aliis locis fxcula appellar
, Videtur magis diverfitates ftatuum publi-
corum vel negotiorum fignificare, quam ix-
culorum fuccéffiónès aliquas definire * Jguia loei.i
dies Domini magnus drpraclarus. Et alibi, y t quid Amo.
Vobis quarere diem Domini ? Et hie tenebra: Sc
non lux. Manifeftum e 6 tiim quod male confi
y ciis Sc indignis dies ille tenebrolus fit, quo ful-
gebit innoeeutia, Sc mens noxia cruciabitur.
Ceterum quod fine interpolation nodium,
<8c fiicceffióne tenebrarum dies perpetiliis ille
remunerationis xternx futurus f i t , Scriptura tf*.e
nos docet.
38. Pulcré autem vicem utramque Unum did-
turüs diem , màtutinò eum fine conclufit, uè
& à luce incohare diem doceret, Sc iii lucem de-
finere. Non enim eft integrum diei tempus, nifi
D Sc nodis fuerit expletum. Unde Sc nos fern per
quafi indie honelteambiilemus, Sc abijciamus
opera tenebrarum. Nodem enim a ’ ^oietem
corporis datam elle cògnòfeimus, non ad mu-
neris alic.ujus vel operis fundionem, qux forano
Sc oblivione tranlcurritur. Non fit in nobis
comeflatio, ebrietas, cubile, impudicitia. Non
dicamus : Tenebrx & parietes operiunt nos, Sc
quis fcit fi videbit Altiffimus > Sed fit in nobis
amor lucis, Sc cura honeftatis, ut tamquàm
E in die ambulantes , opera noftra cörain Deo
lucere cupiamus, cui eft honor , Iaiis , gloria
poteftas, cum domino noftro Jefu Chrifto , Sc
cum Spiritu fando à Ixclilis, Sc nunc Sc feni-
per , Sc in qmnia ixcüla Ixculorum, Amen.
: C U N D u s.
C V N D I D i i I.
F nebrariim Dei omnipotentis , Sc domini Jefu
Chrifti, Spiritus quoque fandi operatione co-
gnovimus. Quis ergo non miretur diffimilibus
menibris difparem mundiim in corpus unum
afliirgere, Sc inlolubili concordix caritatifque
lege in locietatem Sc connexionem fui tam di-
ftantiaconvenire, ut qux. diferetä natu'rä funt,
in unitatis Sc pacis vineuhim velut individua
compadione nedantur? x-ut quis hxc videns,
pollibilitatem rationis infirma ingenio rimetur >
Qux omnia vis divina, incomprehenfibilis hu-
manis mentibus , Sc ineffabilis fermonibus no-
ftris, voluntatis fux audoritate connexuit.
-a. Rom. edit, aquarum exundantiam coercitam. A cctcris niff. & edit- abeft v o x , coercitam, & quidem i f £le -, uondum enim congregata;
cranc-aqiw. 'S. Ambr. Tom. I. ‘ B ij