vis. Et Deus obumbravit fuper eum, quando vi- A 59. E t inter humeros requiefcet3 hoc e ft, inter bo
n • ^-.1 • n HHE l i - n n f - i A n c Rs r»nr>ro nrf> rinl-i 'W o rn n i n r a n i lh f?
Luc. 1.3/»
fus eft ei Chriftus. Qui licet apertis oculis vide-
ret nihil, tarnen Chriftum videbat. Et merito vi-
debat prxfentem, quem etiam audiebat ioquen-
tem. Non cxcitatis eft obumbratio ifta, fed gratix.
Denique Marix dicitur -.Spiritus fanttusfuper-
v en ie tin t e , d r virtus A ltißim i obumbrabit tibi.
w m
nos a&us, & opera piretioia. Nam 8c liipra habes
quod IiTachar ihppofuit humerum fuum ad la-
borandum, & fa&us eft vir agricola. Quem Paulus
imitatus, poiuit fidei novella piantana, ideo-
que quali bonus agricola dixit : Ego p ia n ta v i ,
' ” rigavit.
a. Citp-1.
b. Cap. 2«
& Jc.
Cap. 3.
num.;-
d. Cap. 4-
c Cap. s.
f.C a p . 6.
& 7 -
g . Cap. 8. 9- & fall.
Cap. 10
num. 34.
& fai.
Cap. i o
k -Cap. n
1 .Cap. 13.
&fam.
Ca p .17
num. i 4 -
n. Cap. i i -
I p. Cap. :
q. Cap. 1 1
num. 7 7 .
r . ibidem.
num. 7 9 -
i .C a p .x t
num.tj.
t . ibidem,
num. *4 .
u. ibidem,
num. ip -
x . Hemil.
de jejunio-
IN L I B R UM DE ELIA E T J E JU N IO -
A D M O N I T I O
U B I N O N N U L L A DE J E J U N IO Q U A D R A G E S IM A L I ME D IO LA N E N S IS
Eccleilx, ac de conviviis fuper iepulcra martyrum celebratis inièruntur.
LEgenti hunc librttm baud difficile fu e r it tres in eo partes animadvertere. In prima eaque pracipua de
jejunio agitar, & potiJSimum de Quadragefimali quod fc fia pafchalia antecedtt. Primo itaque illud Am -
brofius adferitAquamdam effe pugnam3cujus beneficio vittoriam crucis ¿ f i Dominica refurrettionis trophaum re-
portamus : in hoc au-tem pralio ipfum Dominum, u t nobis traderetpugnandi artem, (fi v incendi grati am im-
pertiret, pracurrere voluiffe.Pofiea quanta jejunii v ir tu s fit, brevi dinumeratione prodigiorum quaipfius ope
ab E lia patrata memorantur, b aperit. Vemmtamen cum jam multos libros d e E l ix vefaisfcripfiffet, cpluribut
de ilio f e difputaturum negat, contentus nobis fuafiffe uteumdem infacro quadraginta dierum jejunio imitemur.
S ic quafi prafatus de jejunio propius ad argumentum fu um accedit.Oficnditd eamdem effe je ju n ii a c mundi
antiquitatem : legem abfiinentia ante ceteras d Deo la tam , qua v iolata Adamus nuditatem cognoveritfit am-,
declarate Noachi exemplo ignotum ad idtemporis fuijfevini ufum : Abraham in convivio fu o Angelis ipfiqtu
adeo mundi totius Domino vinum non mini fir affé : Moyfen denique populofolam aquamper miraculumJuppe-
ditaffe in deferto. A d hac nobis eumdem ilium Moyfen, E lifa um , Danielem, aliofque prafiantifiimos vtros qui
propter jejunium celebrati J u n tfi proponi t. HincveniturS a d je ju n ii u tili fates }etjque magno numero recenfitis
intemperantia ac luxus incommoda,turba, dijpendia opponuntur. Ncque vero illud pratermittitur, ^ je ju n ii opera
nos ad myfiica menfa, hoc efi, eucharifiia focietatem admitti. Hac fa n ilu s Antijles pracipiendo qua ratione
' nos jejunare oporteat, ’ concludit.
Secunda parte Ambrofius infu i temporis intemperantifftma convivia invehitur.Defcribit^primo vulgarium
■ ÒC viliffimorum hominum compotationes atque ebrietates. Deinde a d epulas potentium &c fortiffimorum
adolefcentum1 tranfit. E t quo eorum temulentiam magis odiofam reddat,exprefids ac velutfpirantes ipforum
imagines ob oculos ponit. Perfiringitm etiam modos quofdam bibendi adeo fiupendos, u t nifi illis nojlra atatis
ganeones infaniafuafidemfacerentfermeviderenturincredibiles. Pofiremofeminarum quoqueobjurgat11 v i nolenti
am , qua illa percita Baccharum infilar per urbis compita difcurrebant, eaque perpetrabant, qua non
ipfis magis, quam fpettatoribms ejfent perniciofa.
In tertia parte opportunitatem verborum Ifaia,qua in Ecclefiacodem die Iella fuerant3 arripiens docet° hanc
menfa li centi am vitiorum omnium, (fiipfius quoque a v a r iti a qua perfas ( fi nefasfumtus luxuria corraduntur,
■ feminarium acmatremeffe.Attamen exfequentibus Ifaia verbis V probat clement ifiimumjuxta acperitifiimum
medicumejfe Deum, quifalutem ad opem fu am perfugientibus rejlituet. E t quo vehementius ad id impellat au-
• di tores, extremum judicium cujus mentionem in prophetica le ft tone audierant, illis *1 in memori am revocat.
Hue addi t 1 athletas nos efiequibus,in ultimo ilio die corona neganda f i t ,nifigenerofo animo certaverimus.Turn
converfus ad catechumenos v iam ipfis ad perpurganda v i t ia planiorem fecurioremque Juppe tere demon f i r a t ,
• f baptifmum videlicet quo tamquam facro quodam igneuniverfa fordes confumuntur. Verumcurn m inime deef-
fen t,qu i u t m ajorilicentia in fiagitiis Jitis perjiverarentjacramentum illud in exitum v ita differebant,acriter
ebs reprehendit, 1 mortemque dum procrafiinantur3 ingruere commonefaciens, eofdem ne comperendinatione
fu a Cainum potius quam Abeleminfacrificio offerendo amulentur, u abfierret.
Tametfi tribus partibus, u tfupra declaratum efi, confiethic liber\ tarnen quia illarumfotifiima cfi'ea in qua
agiturde jejunio, quod argumentum Elian i je ju n ii occafionefufceptumfuit> ideo de Elia ¿¿jejunio injeribi-
tur. Hunc titulum omnes mff. pra f e fe ru n t, excepto quod aliqui Elia nomen pratermittentes exhibent tantum,
Sermo fanfti Ambrolii dejejunio.
D iv i Bafilii homiliam x qua populum fu um ad jejunium fihsadragefima alacriter fufcipiendum adhorta-
tu r , quifquis cum hoc Ambrofiano trattata contulerit, inde compiuta in hunc effe tranfiata fa c ile intelliget,
Verumtamen h ie quoque moremfuum retinet S . Dottor > nimirum modo ad diti modo refecat, quadam tranfpo-
n i t , alia cum res id pofeere vide tu r , amplificai.
Similiter animadvertere efi Ambrofium in ultim is duabus hujufce lucubrationis partibus nonnulla qua plebi
s fu a moribus accommodarit, mutuatum effe ex duabus aliis Bafilii Magni homiliis, quarum altera qua
contra intemperanti am ipfofiacri pafchatis d ie committi fo li tarnfcripta infcribitur in ebrietatem & luxum,
altera ad baptifmum exhortatio efi.
In hoc itaque libro non pauca reperias3 qua ad Mediolanenfis Ecclefia confuetudines pertineant. Hac inter ob-
’■ fervationepracipua dignum v idetur quod memoratur'i de jejunio guadragefimx. Quadragefima, inqu it v ir
fa n ttu s t totis prxter labbatum Sc dominicani jejtinatitr diebus. Docit quidem AitgttfiinuS afabbatidies •
jejunari non folitos M ediolani, quemadmodum Roma jejunabantur : fe d ejus tefiimonium generate efi. A t v e - num,
ro hie Ambrofii locus aperte prodi t ne fi)uadragefima quidem fabbatis illicfuifie jejunatum. Verumtamen Jab- & tpift- 5 4 •
batum fan ttum five pafchatis vig iliam inde excipimus 5 hicenim fie ab omnibus^ utloquamur cum Auguf- Juf f r[Uir'
tin o , jejunatur, ut etiam illi (abbati jejunium devotilfime celebrent, qui ceteris per totum annum b. Ejuß.sc.
fabbatis prandent. Q u a ehm ita f in t , Mediolanenfis tantum x x x 1. dies jejunabant, cum jejunium fu um niim' 3I‘
non nifi fe r ia ficunda pofi primam dominicam in Quadragefima exordirentur.Neque enim efi quod v o x Q u a -
drage firn a quemquam move a t Jfiquidemin aliis quoque Ecclefiis, ubi jejunia non maturius incipiebant, non
amplius xxxvi . diebus jejunabatur ; quos, u t a i t c Gregorius Magnus, dr pofi eum a lii m u lt i , quali anni c- Homil.
noltri decimas Deo damus. Q u in e tiam recenti memoria S . Carolus in prima fuafynodofiatuit hoc jeju-
nium non prius incipiendum Mediolani, iifque dicecefis illiu s partibus ,ubi e xD . Ambroiìiinftituto divina
officia celebrantur.
Hoc in opere n ih il contineri praterfiermones quos Ambrofius adplebem fu am , partim e catechumenis3partime
baprizatis compofitam habuit, extra ctmtroverfiam efi. D ubitari autem potefi illofne ineunte an eXeunte Qua.-
dragefima habuerit. Enim vero quod d ic itd Et tu dedifti nomen tuum ad agonem Chrifti,fublcripfifti ad M CaP-11 ■
competitionem coronx 5 id quidem fignifieare v idetur verba fieri ad Competente s qui jam ad baptijma, ad
quod non nififub exitum Quadragefima infcribebantur, nomen dedijfent. A t è contrario eofdem firm ones ante
in itum facrum hoc tempus pronuntiatos effe apertius tefiantur illa primi capitis verba:c Canamus tuba tarn- e‘ Num l '
quam in prxlium progredientes... certamefiimminet...certamennbftrum jejunium eft. Tumpraterea
Chrifii exemplum ibidem propofitum, aliaque fequentibus capitibus fubjetta fa t i s confirmant id fantto Prafuli
confitti fu iffe fidale s adfufcipiendum illu d jejunium praparare. Q u od igitu r de fubfiriptione ad competitionem
corona dicitur, id explicari potefi de omnibus in univerfum ch r ifii anis, quibus jam inde a libri ex ordio v itto - -
ri am atque trophaum er a t pollici tu s. Sed forte licebit etiam utramque opinionem conciliare,fi opus illu d tribus
concionibus confiare d ixerimus, e quibus Bafilianarum infiar diverfo tempore habitis Ambrofius pofiea librum
confecerit : quod eum etiam alibi non fim e l fattitaffe videbimus.
Verum multo majori s difficultatis res efifiatuere quoto anno eadem illa conci ones adfignandafint ; dr u tloquamur
ingenue, v i x quidquam certi quod ad hanc cognitionem conducat, è lettione ifiius libri erui potefi.
Nihilominus tarnen ft quidpetitis e x ipfo conjetturis fidere permittatur,cognofiimus (jam turn libros plurimos CaP- !■
de Elix geftis firipfilfi Ambrofium ; protndeque ipfum tunc temporis nonpaucos in epifiopatu annos pcregiffe num t-
neceffe efi. Quoujque autem producendi anni U li ß n t , non aliunde melius colligere poffe nobis videmur, quam ex
mentione § pfalmorum atque hymnorum, quorum cantum ab ipfio p e rJ ufiina perfecutionem,hoc efi, anno 386. in i f ‘
Mediolanenfi Ecclefia infiitutum confiat. Itaque dicendum ejfet hunc librum firiptum non fu ifie ante reditum
Valentiniani juniort s Mediolanum, quam in urbem una cum Theodofio pofi extinttum Maximum tyrannum 3
id eft-,anno 389. reverjus efi. Nec aliafor te de caufa referuntur m ilitates v ir i fu i s inpropinationibus d itti tare:
^ Opto falutem imperatorum. \\ c*p. 17 .
dJnum efi quod nobis remoram pofiit injicere ,fc ilic e t convtviorum qua ch r ifii an i olim fuper martyrumfe-
pulcris celebrabant, 1 fa t ta mentio. Etenim ea confuetudo ante annum a nobis defignatum videturftudio fa n t t i v lbuiem-
An tifiitis fu iffe antiquata; quandoquidem ab Augufiino traditum efik be at am Monnicam cum Mediolanum c'0nfe{f.ciip.
anno384. veniffetfobriumprandium moreJuo fuperfacros tumulos ferre voluiffe,atfuiffe earn ab ofiiario quern i-num. z.
. ideino ibi confiituerat Ambrofius, prohibitam. U n d e admodum veriftmile efi confuetudinem hanc ad quam
abolendam tanti epifcopi cura v ig ila b a t, non diu pofi ilia viguijfe. A d hac difcimus e x duabus fa n t t i Augufii-
n i epifiolis, 1 quarum altera in ultima editione primhm in lucem prodiit, ufum ilium au t verius abufum anno m 1.1‘
circiter 391. v ig ila n tia bonorum epifcoporum, inter quos baud dubie non pofiremo loco numerandus efi Ambro- ep$fl. %9.
f iu s , per univerfum ferme Italtam excifum profiigatumque fu iffe . Verumtamen hac opinioni noftraparum num- I0,
officiunt ; f i enim quibus verbis Ambrofius utatur ,confideremus, nullo negotio deprehendemus ilium n oneave-
he menti a dicere,qua contra vitium prafens a c vigens difputaffet3 ncquefib i tempera tur um fu iffe , u t dum a lia
intemperantia genera tarn a cri ter debellab at3 i llu d unum tarn le v i brachio oppugnaret. Quapropter àfide neu-
tiquam abhorreat fi dixerimus fanttum Prafulem obiter ifia perfirinxiffe > quod imprudenti zelo pr iva ti qui-
piam convivia hujufmodi frequentarent : au t forte ipfum indicare voluiffe Romanam Ecclefiam, ubi eadem
confuetudo etiamnum u t memorabili Pammachi exemplo demonfiratur, v im obtinebat.
A d extremum hie addi potefi v i x ullum e x Ambrofianis operibus in editionibus hoc trattata magis depra-
vatum exfiare : fe d eum a nobis magna cura ad niff, codices bona n o ta, atque in primis ad Colbertinum qui
ante mille annos videtur exaratus, exattumcafiigatumque fuiffe.