indigenas accolis agnofcimus pr«ferendas. 1
24. Hoc fecundùm ingeni» i. A tv p fecundùm
myfterium Abraham pater gt ium fe-
mini fuo legitimo quod eft Chriftus , heredi-
tatem omnem fidei fu« detulit, qui in hac terra
velut advena fuit 3 ut vit« hujus odorem hia-
gis , quam fructum referret. H«c cùm audit
mens , avertit fe à voluptate, virtutique adjun-
git , veri decoris admirans. gratia'•v, purum
affe&um , fimplicem fententiam , 'diocrem
veftem, hoc eft , non in perfuafione ìèrmonis, ]
fed in oftenfione Spiritus, qualis eft apoftolic«
forma fententi«, amidum iapienti« atque pie-
tatis omni pretioiiorem auro refulgens,tunc cho-
rum prudential, temperanti«, fortitudinis, ac
juftiti« iufcipiens qu« flagrabant odorem did
ciplinarum , incutiens reverentiam, infundens
gratiam. Itaquetalibus motaelegit ftudia vir-
tutis , quibus Jacob vir plenus exercitationis
mentem intendit fuam. Et ideo ovi . paftor
inducitur 3 eo quod imperitare corpori èc fen-1
fibus ejus ac voluptatibus, votique modum tenere,
ne velut ovis vagetur incerta , pr«ftan-
tius «ftimatur,quam regere po' ‘ \os,vel pr«eile
urbibus. DiFFieiLius enim qi ^iam fe , quam
akerum regit. Animum vincere,iracundiam co-
liibere, compugnantefque leges carnis èc mentis
in unum cogere immortalis cujufdam eft viri
quem inferni porta non ceperit. Denique
ipfe fibi Legiflator vindicavit hoc munusj ut
oves pafceret Jetro , qui dicitur iuperfluus , &
ageret in deferti m : eo quod irrationabilem 8c
fuperflui vulgari ue fermonis loquacitatem in-
diicreta qu«dam lo bri« doctrin« coegit myfte-
ria. Ideoque ^ g yp tiisa f minationi erant pafi
tores ovium. Omnes enii. jui corporis dediti
paifionibus hujufmodi, 8c voluptatibus indulgent
fiiis, difceptatorem verbi, dodoremque
virtutis quadam execratione declinane. Et ideo
per «nigmatah«c docuit Moyfes apta Deo eile
facrificia, qua: refugit omnisinfipiens,hoceft,
opera 8c pr«cepta virtutis. Ideoque paftor
A b e l, Cain autem operator terra: Jegitur, qui
in fratre fuo vir infipiens formam ipeciemque
virtutis expreilam ferre non potuit
C A P U T V I I .
Indicato duplici dcfeclu facrific'ii C a in , oßendit tr i a
•vitia in noßris oblationibus obrepere poffe ; nec non
d iv in a tefiimonia quibus eadem v i t i a profcribun-
tu r , adducit.
25. ì 7 * T factum eß , poß dies obtulit Cain ex
fruttibus terra munus Domino. Duplex
culpa: una quod poft dies obtulit, altera quod
ex frudibus,non ex primis fruc1 ’Sus.Sacrificium
autem 8c celeritate commendai . 8c gratia. Unde
pr«ceptum eft : S iv o v e r is votum , non fa c ia s
m'oram reddere illud. Melius eß enim non vovere
votum , quam vovere, (fi non reddere. Cum enim
moram facis , non reddis. Votum ~n- autem pofi
tulatio bonorum à Deo cum fol ndi muneris
promiilione. Et ideo cùm impetraveris quod
petifti, ingrati eft tardare proiniifum. Sedinter-
dum aut negligentibus irrepit oblivio impetra-
torum , aut tumidis 8c elatis. Arrogare eventus
iibi hebetis cordis eft 18c bonum qtiod agit
vel quod à D eò confequitur, propriis virtutibus
vindicare, nec audoris deputare rati a:, fed ip-
fumfefuorum bonorum audore ducere. Ter-
tium genus eft peccati quidem minoris, fed fup-
paris arroganti« eorum feilieet qui datorem
bonorum Deum non neg ' c : led qu« accide-
r in t, ea libi propter prud .iam fuam , cetera-
rumque merita virtutum jure delata arbitrantur.
Prop cerea eri m divina dignos habitos gratia,
quod nequaquam viderentur indigni quibus calia
divinis beneficiis provenirent.
26. Ne quid ergo hujufmodi accidat, unde
votum tuum tibi in peccatum fia t, lex te inform
mavit acque inftrux , dicente Domino qui legem
dedit : Attende t. n ,n e oblivifcaris beneficia domini
D ei t u ì , (fi noneußodias mandata ch iu d ic i a ,
( fi ju ß itia s illius qua egopracipio tibi hodie ; ne cùm
manducaveris, ( fi repletusfueris, (fi cùm domos bo-
nas adificaveris, (fi habit are cceperis in eis , (fi oves
tua ( fi boves fui cùm repleti fu e r in t, & cùm are, argento
( fi auro completusfueris,(fi omnia poßtdere Cceperis
, (fi piena fu e r in t horrea tua, exaltes cor tu um ,
cfi oblivifcaris dominum Deum tuum. Tunc ergo
oblivifeeris Dominum , cùm oblitus fueris tui.
Si autem cognofcas infirmili. ,e elle, cognofces
Deum elle iupra omnia, 8c immemor elle non
poteris, ut ei reverentiam debitam folvas.
27. Difce nunc quemadmodum unufquilqué
moneatur , ne le iple audof n fuorum putet
I bonorum. Ne dicas , inquit, >n corde tuo : Virtus
me a ( fi potentia mea fe c it mihi virtutem hanema-
gnam : fe d in mente tua habebis dominum Deum
tuum ; quoniam ipfe dat vi: ut facia s virtutes. Unde
bene Apoftolus quali legis interpres non glo-
riabaturin virtute liia : led minimum apoftolo-
rum le elle dicebat, 8c quidqu'J elTet, grati«
divina: elle non meriti fu i, niln que nos habere
quod non acceperinws. g u id e n im , inquit, ha-
besquod nonaccepiftitSi autem accepifii,quidgloria-
, ris quafi non acceperis ? Didicifti ergo humilita-
tem magis lequi, quàm arrogantiam 5 ledulita-
tem affectaré , quàm poteftatem. Accepifti iàlu-
taria pr«cepta, noli negligere utiliainftrumenta
medicin«, quibus fibra omnis lethalis vulne-
ris exiècatur.
28. Ille qur *e qui le juftificat, ne infletur
cordis fui tumore j 8c ipfe accepit làlubre man-
datum , in hujufmodi fententiam reiìiltante ora-
culo : Ne dicas in corde tuo, cùm confumerè cceperit dominus
Deus tuusgentes illas a confpetfu tuo, dicens :
P ropterj ufiitiam me am in d u x it me Dominus pofiidère
terramifiam : f e d propter iniqui tate s gentium ifia-
rum exfiirpavìt illos Dominus a fa c ie tua. Non
propter juftitiam : ^m, non propter bonitatem
tuam , nec propter «quiratem cordis tui intras
polfidere terramiftam : fed propter iniquitatem
gentium difperdet eos Dominus A confpe&u tuo,
8c reftituet teftamentum tuum quod juravit pa_
tribus veltris. Teftamentum perfedaDe' rana
eft 3 nihil enim imperfe&um dat Deus : perfecta
autem virtus eft , 8c opera virtù Teftamentum
autem dicitur,quo defertui -onorum here-
ditas. Merito 8c teftamentum dicitur , 8c divinum
, cùm ea qu« vere bonr funt, adteftatione
mandatorum c«leftium con — untur. Et teftamentum
dicitur, quoniam lànguine dedicatum A
eft: vetus intypo,novum in veritate. Quo Tefta-
mento divina: grati« pigus tenemus 3 quia fic
dilexit Deus hunc mundum , ut unigenitum Fi-
lium lùum pro nobis omnibus daret. Unde per-
feétionem grati« pr«dicans Apoftolus air : jiup-
modo non etiam cum ilio omnia nobis d on av itì
C A P U T V I I I .
Hxemplofacrificii Abraham quali tate s queis Deo grata
f i t oblatio , exprimuntur, nempe celeritas, con- ®
tinuatio (fifides. Celeritatem Deus in utroque Tef-
tamento pracipit j quam (fi ipfe exh ib e t, cùm non
tantum cito largiatur ,fed etiam nospraveniat.
"29. Rima igitur voti gratia eft celeritas
^ folutionis. Denique Abraham filium
fuum ad holocauftum julTus ofFerre, non poft
dies ,,ut Cain obtulit: led exurgens maneflra-
v i t afinam fu am , (fi adhibuit fecum duos pueros >
( fi Ifaac filium fuum ; (fi concidens Ugna ad ho- (
locauHum, furgens a b iit , ( fi v en it ad locum quem
dixerat e i Deus , die tertia. Primo adverte im-
molaturi ftudium maturum atque feftinitm 3 ut
mora exfpe&ationis non eilet, nifi donec au-
diretur oraculum : deinde ut fterneret afinam
fuam, obfequium omne ipfe fufcip'ret, 8c facrL
ficio necelfaria pr«pararet, a dual ¿s quoque fide
8c fpe virtutibus comitalitibus, holli?- ■ fuam
duceret , de- poteftate Dei certus , Se ... . boni-
tate feeufus. . J
3°. Quod autem a it, die tertia ; vel quod continua
elle, debeat 8c perpetua devo tio. Tripartitimi
eft enim tempus , pr«teritum, pr«lens 8c
futurum. Quo admonemur quod nec pr«teri-
torum beneheiorum D e i , ve! pr«lentium , vel
futurorum irrepere debeat ulla oblivio, lèd te-
nax grati« memoria perfeverare, 8c obedientia
non aeelle. Vel quia is qui facrificat, in unum
iplendorem, inimam lucem debeat credere Trinitatis
Eib enim qui fideliter facrificat, dies I11-
c e t , nox nulla eft. Sic & in Exodo Moylès ait:
• Viam trium dierum ibimus , ( fi immolabimus domino
Deo nofiro. Sed etiam alibi cùm vilus eilet
• Deus Abrah« ad ilicem Mambre : Refpiciens,
inquit, Abrahamoculis f u i s v id i t , ( f i eccetres v ir i
fiabantfuper eum.Etvidens occurrit obviamillis ad
ofiium tabernaculi f u i , (fi adoravit fuperterram, (fi
d ix it : Domine, fi inveni gratiam Unte te. T r vi-
d e t , unum adorat. Tres menfuras offert fi lila-
ginis. Nani etfiimmerifus D eu s ,tarnen menfu-
ram omnium ten et, ficut fcriptum eft : ^uis
menfus efimanu aquam, ( fi calum palmo, cf i univer-
fam terram claufa manu ? P erfeét« igitùr in per-
fonisfingulisTrinitati, interiore mentis arcano,
hoc eft, fimilàginis fpiritalis fanétus Patriarcha
facrificium deferebat. H« c eftfimilago, quam
in Evangelio molet mulier illa, qu« adfumetur:
Ut feias autem quia èc Abraharri in Chiriftuni
credidit : Abraham, inquit, diem meum vidit, (fi iohan. s.
gwvìfus eß. Et qui credit in Chriftum,credit & in 56'
Patrem. Et qui perfede credit in Patrem,credit
in Filium & Spiritum fan&um. Tres ergo men-
fur«, una fimilago , hoc eft , unitili erat iacri-
ficium quod venerabili Trinitari , pari quadam.
menlùra devotionis, 8c congrua plenitudine pie-
tatis oblatum eft.
U n a enim , inquit, adfumetur, altera relinquetur.
Adfumetur Ecclefia, relinquetur Synagoga. Vel
mens bona adfumitur , improba derehnquitur.
a. Siccdic. omnes. Mif. contra magno confcnfu. duabtts quoque
fidei virtutibus Sic. N o n male ; fi modo duas virtutes fidei cornices
in te llig as , fpem v idelicet, & caritatem.
. b. A bell àmf- f io r . E ienim quifideliterfacrificat, dies lue et, nox
nulla eft. . ,
c. Ve t. edit. & qustdam P a r if.. quod utique j>rivenienti f e r v i t ,
non promittenti.
31. Adhuc cognofce celeris ftudia devotionis:
Cucurrit)inquit,(fiaccepitvitulum unum tenerum c e n . i s . 7.
(fi bonum, (fi deditpuero, (fifeßinavit facere cum.
Ubique impigra devoti© , 8c ideo Deo fuit munus
ejus acceptum. Habes 8c alibi, ut folis or-
tum oratione pr«venias : Occurre, inquit, ad fio- sap.i6.xs.
lis ortum. Habes in Evangelio dicentem dominum
Jeliim : Zacch&e feflinans defeende. Et ille Lue. 19. $■
quia impetraverat quod volebat, ut Chriftum
videret 3 8e amplius impetraverat ,ut videretur
8c vocaretur à Chrifto , feftinans defeendit, &
excepit illum gaudens j 8c ideo probavit Domi-*,
nus ejus affe&um , 8c eum celeri remuneratione
donavit dicens : Quia hodie falus domui huic factà ibidem. 5.
eß. Feftinavit enim & Dominus ad benéficium j
& ideo non exipe£tavit,ut promitteret,& poftea
impleret : fed antea fe c it , 8c poftea declaravit»
Dixit enim, Fabia eß falus : quodc utique pr«- «
venientis fuit, non promittentis. Juftus igitur
'Votum fuum celeritate commendat. Et patres
noftri feftinantes manducabant pafcha,fuccincli
' lumbos , & pedes fuos calceamentorum d in- d
duri vinculis , & tamquam corporeuni onus dei
ponentes, ut eifent parati ad tranfitum 5 pafcha
eiiim Domini tranfitus eft A paifionibus ad exei-
citia virtutis. Et ideo pafcha Domini dicitur j
quoniam & timc in typo ilio agni veritas Do-
minie« paifionis annunciabatur, 8c nunc ejus ce-
lebratur gratia.
31. Cito ergo hocqu«re anima j ut cito etiam
audias, ficut audivit 8c Jacob : Q u id eß hoc quod cen. 17.
tam cito in v e n iß i, f i li ? Et ille fecundùm dogma l0-
refpondit : Q u od tradidit dominus Deus tuus in
manus meas. Cito dat Deus 3 quia d ixit, & facta
funt : mandavit 8c creata funt. Verbum enim
D e ie non ficut quidam ait,opus eft,fi - jperans, c
ficut habes fcriptum : Pater meus ufque modo ope- ìohan. j.
ratu r, (fi ego operar. Pr«venit omnia 5 eft enim 17•
ante omnia ficut Pater, 8cin omnibus ficut idem
Pater, penetrans omnia. Validumenim & acu-
; tum , & omni gladio acutius eft, penetrans ufi
que ad divifionem anim« èc fpiritus, artuumqiie
èc medullarum. Pr«veniens omnium cogitatio-
nes , de quo ait Pater Deus : Iam videbisficom- uum.n.
prehendit te Verbum m eum,aut #0#.Ubi enim Deus, 2.3-
èc Verbum eft , ficut dixit : Veniemus (fi manfio- M a n - 14.
nem apudeumfaciemus. Et ficut habes in aliis de
Deo lecbum : Ego fle ti hicpriufquam tu : ita 8t Ver- Exod. 17.6.
bum dicit: Priufquamfiares fu b arbore fici, v id i te. M a n . 1.
Et de ipfo dictum eft Verbo , hpceft, Filio Dei: 48-
Medius autem vefirum fia tq u em vos nefeitis. Ubi- ibidem. 16.
cumque enim iancti, f ibi in eorum medio Dei f
Rom. edit. fo la , fuccincti lumbos tamqudm corporeum onus. deportai
t es , (fi. pedes fuos calceamentorum induti vinculis, baculos in
manibus tenentes , ut & c .
I e. Ica omnes vec. cdic. Rom. autem , non ficut quoddam
I opus eft, fed eli operans.
| f. Mlf. D iv . & Fior .ideo in medio Dei Verbum.