P/.IOJ.Î
&ftq-
Pfal. }Z.
de filioruni Noe memor fuit Dominus, cùm A
beftiarum & jumentorum fuerit memor. Sed
cùm dixerit quod N oe memor fuerit, in aurore
& profule aomus neceffitudines ejus reliquas
comprehendit. Simul exprimi videtur quidam
reliquarum confenfus neceflìtudinum. Etenim
cùm omnes in vicem fibi cari funt, una eft dornus:
cùm autem difcrepant, feparantur & fcindun-
tur in plures domos. Ubi ergo caritas, ibifenio-.
ris nomine de quo pendent ceteri, domus om-
nis iìgnificatur : ut fi quis arborem d icat, utique B
comprehendit de ramos $ fi quis ramum nomi--
n e t, etiam fru&us qui in eo funt, pariter uno
acque eodem ièrmone complediMr.
57. Ne c illùd otiofum quod primò dixit^ quia
memor fuit Dominus Noe i deinde beftiarum,
poftea jumentorum , hoc e ft , cui non ea ani-
mantia qua: mitiora flint, poft hominem no-
minavit, led ferociora< In quo videtur illa eflè
ratio, ut ea qu«c ferociora erant, utriufque partís
vicinitate manfuefcerent.Quod videtur etiam Q
in ilio veriu poetico declarari: xstW« ‘a fAojnv
i\a.ojiv. Hinc enim etiam poeta ufiirpavit, ut difi.
pofitionem dimicaturi ita ordinaret exercitus •
quo inferiores collocaret in mediò quo magis
hinc inde à fortioribus juvarentur , & dimica-
tionem utriufque partis adfumerent.In ! is fcripti
feries manifeftatur. Altiere autem ien certum
eft quod juftus in medio habet non in parte co-
gitationes cordis fui : de quo ad carpii hanc vi-
tam , habeat neceflè eft in corpore tarr am in D
illa arca beftias graves. Nulla enim incus eft,
nulla anima , qua: non recipiat etiam malarum
motus agreftes cogitationum. Itaque infipientis
anima ferinos acuit motus, atque adolet venena
ferpentum : fàpientis autem vigor mitigar de
coercer.
- j8. E t in d u x it Dominus fpiritum fuper ter rum, &
ceffavit aqua. Non puto hoc ita dictum, ut fpi-
ritus nomine ventum accipiamus. Neque eninl
ventus poterat ficcare diluvium. Alioquin cùm E
mare ventis exagitetur quotidie , exinaniretur
profedo. Nam quomodo non evacuaretur mare
ventorum v i , cui ceffiflet roto diffufum orbe diluvium
ufque adHerculis,utaiunt, columnas,
de mare Magnum tedis montium ex dforum
verticibus exieftuans ? Spiritus igitur c ini vir-
tute invifibili diluvium illud repreiTum efle non
dubium eft, cadefti operatione , non flatu. Un-
• .de fcriptum eft : Omnia a te expeffant, u t des illis
cìbum in tempore : aperiente te manum tu am, omnia F
implebuntur bonitate. A u f eres fpiritum eorum , &
d eficient, ó* in pulverem fuum convertentar. Emit-
tes Spiritumtu um, & creabunturt drrenovabisfa-
eiem terna. Eft ergo Spiritus cujus operationi
cedere univerfa videantur,in quo cadi ipfius vir-
• tus fit, ficut fcriptum eft : Verbo Domini cali firmati
fu n t, 0 “ Spirita oris ejus omnis v irtu s eorum :
qui Spiritus eft cr«ator univerforum,.ficut etiam
Job dicit ’.Spiritu s d ivinas q u ife c it me.
, a. Cod. Maz. in gloffa & manu rcccntiori quaterfecundo,Si Temei
fecunài,ubi in textu cum aliis mff. & edit. habet feptimo & [eftimi.
b. Mff. Corb. Long. Colb. & Mzz. fexcentefimo anno, menfe fepti-'
mo- Edit. Se a lii mil. ut in textu , nifi quod.Rom. pro feptimo,
repofuit fecundo. Et V ale. utrumque habet, nempe menfe fecundo ,
feptìmo menfe Se c. Unde valdc fuípicamur voces fecundum Hcbrai-
cam veritatem3cx conj e ¿tura in alios mff. & inde in ediciones irrcp-
C A P U T X V I I .
Claufos aquarumfonte s ó* cataraffi as indicare cau-
fas erroris ad anima fanitatem effe recidendas :
dinumerationem temporis quo jèdit arca , jnitio
anni , id e f i , verna iempefiate coepìffe ac defiiffe
. diluvium’,Ufdemquenumeriscreviffe& decrevijfe;
. ofiium arca referatum, mentem perfenfus naturam
Contemplando ad cognitionem Dei pervenire : de-
mum emifiionem corvi , culpa depulfionem ex anima
adqUam extinffis pafiionibus non revertitur.
J9. \ T Unc confideremus quid fit quod aie
fcriptura divina : claufi funt fontes cen.s.
aquarum , & cataraffa cali. Nec obfcurum arbitrar.
His enim caufis minuitur diluvium qui-
bus crevit. Erupti erant fontes aquarum, aper-'
t£E fuerant cataradie céeli, ut undique influen-
tibus aquis terra inundaretur. Debuerant clau--
di ea ex quibus diluvii origo manavit, ut ejus
inciperet efle defedus. Hoc Iirt-^ra fonar. Subti-
Iior autem interpretatio exf . .lit, èo quod diluvium.
animx vitio mentis & luxuriie corpora^
Iis influxerat, ut malitia paffioòi, paffio maìi-
tiie mifceretnr : ingrediènte medico Dei Verbo
ad vifitationem animx qua: diutina egritudine
Iaborabat difeeptationum improbitate, & paf-
fionum acerbitate, prius debuerunt calile egri-
tudinis amputari.. Principium enim medicine
eft caufas languoris incidere 5 ne diutius ea que
nocent,ad incrementum egritudinis miniftren-
tur. Quod nos etiam lex docet j cùm enim fte- Lev-.t_,
terit Iepra, ut jam non diffundatur , tunc ait s- & 6
mundam eflé lepre ftationem quamdam & man-
fionem. Quidquid enim preter naturam movei
tur immundiim eft. H e c igitur eft anime le-
nitas%hecfalubritas mentis, utaffluentia ceflèt
erroris, fiftatur culpa , ne fèrpat. Ceflànte incentivo
culpe atque delidi felus tuta eft , atque
inofFenfus vigor anime fe refundit.
60. Etfedit, inquit, arca3-feptimo.menfe ,fep- a
tima & vigéfimamenfis. Nifi diligènter intendas, Ccn‘ 8'
etiam fecundum Jittèram difficilis loci iftius
comprehenfio eft. Et primum omnium caven-
dum, ne quem feptimi menfis repetitio crebra
perturbet. Sic enim fcriptum e ft, fexcentefimo
anno b fecundum Hebraicam veritatem j menfe b
verò primo, fèptima & vigefima die menfis cce-
piflè diluvium : centum quinquaginta diebus
ruiffe infufìonem aquarum,fediflearcam in monte
fèptimo menfè, feptima & vigefima menfis:
poftea minui ccepifle aquas mifericordia De i,
centum quinquaginta diebus diminutionem a-
quarum fadam, poftea apparuifle capita món-
tium : deinde poft quadraginta dies aperuiflc
oftium arce fandum Noe,dimifllim corvum non
revertifle, dimiflam columbam revertifle va-
cuam,iterum c poft feptem dies dimiflam rever- c
tifle cum ramo olive, tertiopoftfèptem dies dimiflam
non revertifle,tunc advertifle Noe quod
aqua omnis receflìflet. A c fic annus conclufus
.fiffe. Facemur autem non videri abfurdum feciffe, qui repofuernnt,
menfe vero fecundo; ut incelligcs è cap. 14. n. 48. & hoc ipfo cap.
columna fequenti. Alioquin minus u b i conltaret Ambrofii fup-
pucatió. Seti in numeris icribcndis quam facile labantur lib rarii >
nemo nel'cit.
c. Mff. quinque probatiores reftituunt, poft feptem dies; qua: verba
in a li is , acque inedie, defidcrantur.
oftenditur fexcentefimo primo anno N o e ,a in fé- A mum juftus emifit. Querehda caufa, nec tarnen
cundo anno íéptima & vigefima menfis. Quod
igitur ad explanationem apertam pertinet, eodem
menfe atque eodem aie reftituitur xquali-
tas térra: poft diluvium, quo corrupta eft incipiente
infufione diluvii. Veris enim tempore om-
nis ager viret, & cerra parturit frudus. Tunc in-
cipiunt gemmare arbores , germinare frudus.
Divitem ergo reformavit Dominus & reftituit
qualitatem. Menfe igitur fecundo,hoc eft ',apri
latet quantum ad litteram pertinet ; quia pie- ,
rique quafi annuntium futurorum corvum a:fti-
man t, & voces ejus obL" Tant , volatufque ri-
mantur. Senfus autem or fignificatc quod
mens jufti quando mundare fe incipit, qua: te-
nebrofa fu n t, de immunda , & temerària primo
à fe repellit. Siquidem omnis impudentia j
atque culpa tenebrofà e ft, & mortuis pafeitur,
ficut corvus : lumini autem vicina virtus qu«é
li ( primus enim menfis martius eft quo habet B mentis puritate de fimplicitate refplendet. Et
: .il ___ Mtnniwm PtnìfHrilf Rf filf.juftus natalem, quando nodium dierumque x- nl...« —1—a tir f i.
qualitaS xftimatur, hoc eft, o d a v o , ut Romani
p utant, vel ut a lii, quinto Kal. aprii. ) menfè,
inquam,fècundo, hoc eft, aprili,feptima di vigefima
menfis ccepit diluvium. Ver igitur initium
anni a:ftimatur, non fecundùm ufum tempóris,
fed fecundum natura: prorogativam * ut quia
tuncfpes anni inchoat,& incipit fe frudusoften-
dere, tunc videatur anni effe principium. Septiideo
tamquam emittitur de fugatur culpa ,dcfe-
pàratur ab innqcentia, ut nihil remaneat in viri
jilfti mente teriebrofum. Denique egreflus corvus
non revertitur ad juftum 5 quia fugitans om-
nis culpa eft a:quitatis, nec probitati videtur &;
juftitiie convenire. Denique evafiflè fe credit in-
juftus tamquam de vinculis , cùm juftus ab ejus •
feconfortio feparaverit,diluvii cujufdam & corruptela:
familiaris , ut corvus qui cùm ficcitamus
autem menfis fecundùm numerumis quiC tem terro nufquam inveniret, non reverfiis eft,
feptember dicitur, computatur 5 quia etfi à fep- fed d remanfit.
tembri menfe annus videatur incipere,* ficut In-
didionum profentium ufus oftendit ( tunc enim
fèminum jadus ) vere tamen ex quo plenior gratia
fe incipit demonftrare, ex eo anni origo fub-
ducitur 5 de ideo qui alia ratione primus putatur,
diverfa a:ftimatione feptimus habetur. Tunc ergo
fedit arca, hoc eft , in menfe feptimo, feptima
de vigefima menfis fuper montem quadra.
63. Confiderandum etiam quare non regrefl-
fum dixerit corvum ^ donecficcarci a^-aà ter- ®
ra, quafi vero poftea fit regreflus. Stv. hxc Io-' Gnt' 8
cutio familiaris eft fcriptura: divina. Siquidem
de in Evangelio habes fcriptum de landa Ma- Matth.
ria, quod non cor jverit eam Jofèph donec pe- xs-
perit filinm, cùm .ique nec poftea cognoverit.
Deinde qua: eft locutio ifta , ut diceret, donec
ti. Ex ilio minui diluvium ccepit. Simul confi- D ficcarci aqua a terra , non terra ab aqua ? Et quidera
quia eifdem numeris quibus aliqua mci-
piunt, refolvuntur •, ut diluvium ccepit fecundo
menfe anni, feptima di vigefima menfis: centum
quinquaginta diebus influxit diluvium, centum
c nquaginta diebus aliis ceflit diluvium :
quadi rinta diebus nimia vis cxlefti imbre dC
fontium eruptione exceftuavit, quadraginta diebus
aliis b exadis poftquam vifa funt capita montium,
undecimo menfe, pri ""o die menfis, dimi-
fit corvum fandus Noe i i . conftat eodem nu- E
mero quo cumulatum eft , diluvium efle immi-
nutum. Unde docet nos Scripturaordinem efle
iervandum.
61. Quod autem oftium fit area: quod aperuit
juftus , fecundum corporis rationem fupra dictum
eft. Secundum altiorem autem interpreta-
tionem illud dicendum videtur , quod corporis
fenfus velut oftiorum fimiles habentur. Per hos
enim tamquam per oftia ingreditur in noftram
dem ufus loquendi etiam hoc habere confuevit:
tamen nonnulli ante nos æftimavcrunt , eo
quod immoderata quædam videatur vis exprimi
paffiontim hac Iocùtione verborumj quia turbii
dis paffionibus ac procellofis confummaturanii
m a , deficientibus autem & velut arefcentibus
virtutem refiimat. Non redit igitur culpa: fpèü
cies in animam ju ft i, quafi ficcam & mortuam
derelinquens, & cui jam nocere non poffit.
C A P U T X V I I I .
'Vt corvus malitiamfic virtutem columba exprimit.
Ad hanc recipiendam femper jufium effe paratum
ofiendit Noe idemque columbam feptem aliis diebus
retinens patientiam in corrigendo
docet.
6 4.NEc illud vacuum ,
lumba dimittitur.
quod poftea co-
Malitiam etenim
m e n t e m velut quædam fenfibilium comprehen- F fimplicitas , & culpam virtus refolvit. Malitiá
fio. Ergo mens noftra per hos fenfus refpicere
videtur , & maxime per vifionem, qua: omnibus
fenfibus corporis proftabilior «ftimatur -
quia domeftica eft Iuminis,&: per eam adlpicien-
tes cxlum, terram , maria ,foIem quoque,lu-
nam, & ftellas quibus axis omatur, intelligi-
mus Deum eflè operatorem mundi atque rec-
torem, nec fine au&ore D eo tantorumque ope-
rum conditore ha:c potuiflè fieri credimus, aut
poflè confiftere.
61. Per hanc igitur feneftram corvum pria.
Rom . edit. 8c mf. T o rn , ad marginem , in fecundo menfe.
* . Vide qua: dicentur Tom. z . in epift. ad Epifc. ^Emilix.
b . I ta mff. quinque , ac edit. Am. V a t. autem , 8c a l i * edit.
exutìis vifa fu n t capita montium : undecimo 8c c.
c- Edit- oinncs, acmff. d u o , quod omnis juftus. A l i i , ut in tcxtu. •
igitur amat diluvium, dt confortium juftx mentis
refugit , dc quafi defolata, & fine aliqua fta-
tione remanet nullam habens cum virtutecom-
munionem. Virtus autem reditamansjuftorum
confortia,& largienda: familiarior utilitati, qua:
conferat falutaria, dc cavenda ea qua: funt no-
citura, commoneat: ficut columba dimiflacum
videret ceflafle aquam , regrefla eft tamquam
plena juftitia: 5 ut ei á quo mifla fuerat, nuqtia-
ret quid adhuc cavere deberet, atque exfpec-
tando frucbu meliore poftea potiretur. Quod
d. Poft vocem, remanfit ,aAAimt in Rom. edit, donec ficcaretur
aqua ; fed nulla alia edit, v el mf. fuffragante.
c. Edit. Rom. donec ficcaretur aqua a facie terra, ut etiam infra'
Alia: vero edit. & mff. magno coníeníu, donee fsccaret aqua a terra.
U b i Fubauditur , / e , e llipfi fhmiliari apud Latinós.